Zes voorspellingen voor na de corona-crisis

Wat gaat er gebeuren als we uit de corona-crisis komen? De vorige bijdrage schreef ik over de gedachten van mensen voor de wereld na corona. Dat houdt dan vaak in dat na de crisis moet gebeuren wat ze voor de crisis al riepen. 

Klimaat, zorg geen markt, meer geld naar de zorg, minder vliegen, het leger weer op volle sterkte brengen, grensbewaking invoeren, tegenhouden van vluchtelingen of juist niet: solidariteit herontdekken en ruimte geven. Wensen zijn de vaders van vele gedachten. Wat zou er wel gebeuren? 

In de wereld is feitelijk een systeem van evenwichten. Dat kunnen hele stevige evenwichten zijn en minder stevige. Als er een schok komt blijft dat kaartenhuis niet staan, terwijl die stevige presse papier gewoon blijft liggen.

1. Fysieke winkels verzwakken. Hoewel mensen nu snakken naar ontmoeting, geloof ik bijvoorbeeld niet dat fysieke winkels zich volledig herstellen. Die stonden zwak tegenover online bestellen en dat gaat nu nog moeilijker worden.
2. Geopolitiek wordt belangrijker. Geopolitiek was in opkomst, paste grootmacht China goed en deed het ook bij de Amerikaanse kiezers goed. Dat blijft dan ook gewoon. De globalisering had zijn grenzen behaald en was minder sterk dan in de jaren 10. Die globalisering zal dus een knauw krijgen.
3. De kloof tussen arm en rijk wordt niet kleiner. Wordt de kloof tussen arm en rijk niet kleiner na alle constateringen dat juist die slecht betaalde baantjes zo van vitaal belang zijn? Ik geloof er niets van. De kracht van de arbeiders in die sectoren neemt hoogstens toe omdat de globalisering vermindert. Maar de verzwakking die was ingezet door slechte zelforganisatie in vakbonden is niet ongedaan gemaakt.
4. Het klimaat krijgt meer prioriteit. Ik denk het tenminste wel. Om twee redenen. De eerste is net als bij de andere trends: rekening houden met het klimaat was al in opkomst. Bovendien kan het zijn dat we ons meer realiseren dat we voorbereid moeten zijn op risico's. Het gaat ook mooi samen met de opbouw van de economie.
5. De positie van kranten verzwakt verder. De sociale media geven direct antwoord op vragen ook al zijn dat de verkeerde antwoorden. Iemand die al zijn nieuws van Facebook haalt wordt snel bediend ook al zijn het complottheorieën. Mensen die geïnteresseerd zijn in overvallen door Marokkanen, krijgen geen andere overvallen te zien, die passen niet in het beeld. Dat was al aan het gebeuren en wordt sterker nu mensen thuis zitten. Jammer, ik zou het graag anders zien, maar er is geen reden om aan te nemen dat de krant met gedegener onderzoek het beter zou doen.
6. Vrouwen dringen verder door tot de top. Dit is al jaren aan de gang. Vrouwen zijn steeds beter opgeleid, de ambitie neemt toe. Bovendien waren er aansprekende leiders tijdens deze corona-crisis. 
7. De aandacht voor mijn blog gaat niet groeien. Ondanks de afkalving van kranten en de groei naar sociale media. Je moet vechten om aandacht en dan scoort het om vergaande uitspraken te doen. Jort Kelder stelt dat de economische schade het waard niet is om ‘te dikke 80-plussers die gerookt hebben’ te redden tijdens deze crisis'. Ja, daar kijkt iedereen naar en reageert iedereen op. Het is een raadsel waarom Marianne Zwagerman serieus genomen wordt, maar niet waarom ze aandacht krijgt.

We zullen zien. Wie vult mij aan? In de tussentijd hoop ik dat jullie gezond blijven en de nuance blijven zoeken.

P.S. En ja, de aanvullingen komen:

Aanvullingen: cultuursector krijgt grote klap, althans alles dat overdekt & grootschalig is, mobiliteit verandert (OV is te druk, we gaan meer fietsen in de stad), luchtvaart halveert (personen), minder consumptie (want minder funshoppen), boost e-health & e-learning etc.

— christiaan holland (@christiaanholla) May 1, 2020

Zie in mijn omgeving de waardering voor lokale vakman/vrouw groeien. Gecombineerd met dat we meer vanuit huis zullen blijven werken dan voorheen, biedt dat kansen voor fysieke winkels die kwaliteit of een persoonlijk verhaal bieden.

— Peter Hulsen (@Peter_Hulsen) May 1, 2020

Herdefiniëring van wat we vitale sectoren, producten en diensten vinden, meer thuiswerken, dus minder transport, uitdieping van wat we (on)acceptabele risico’s als samenleving vinden.

— Jan Luuk de Ridder (@JanLuukdeRidder) May 3, 2020

Ik vermoed dat online bijeenkomsten / workshops meer onderdeel worden van het normaal. Vooral de mogelijkheid om ook online deel te nemen naast het fysieke erbij zijn. Veel bedrijven hebben ook ontdekt dat gratis webinars lokkers zijn voor hun diensten en producten.

— Maarten Rector (@Maarten_Rector) May 7, 2020

Een crisis is een kans?

Het is gevaarlijk om te schrijven over wat er na de corona-crisis in de wereld moet gebeuren. Ik zie namelijk veel mensen die menen te moeten opmerken dat alles anders moet. Een crisis is een kans! Maar helaas: dat houdt dan vaak in dat na de crisis moet gebeuren wat ze voor de crisis al riepen. Klimaat, zorg geen markt, meer geld naar de zorg, het leger weer op volle sterkte brengen, grensbewaking invoeren, tegenhouden van vluchtelingen of juist niet. Meer Europa omdat we zien dat de landen zo verbonden zijn, of juist minder nu we zien dat de landen eigen land eerst roepen. Ik hoor bijvoorbeeld bij de mensen die de ziektekostenverzekering van de VS gevaarlijk vond, dat roep ik nu dus nog. Ik ben dus zelf niet erg veranderd door de crisis.

Wat blijft na een ramp?

Als je huis in brand staat neem je je van alles voor, maar uiteindelijk komt het er op neer dat je het rieten dak liever vervangt door dakpannen, het belang van een goede verzekering opnieuw wordt vastgesteld en de eerste tijd je wat voorzichtiger bent met vuur. De kwetsbaarheid voor brand leidt tot ingrepen. Maar het is niet zo dat als je de brandweer bevoegdheden geeft, je besluit dat die bevoegdheden ook na de brand in stand moeten blijven. Of dat je brandweerman wordt in plaats van consultant. 

Welke kans moet er dan gepakt worden?

Wat moet er dan veranderen? Geen handel meer met China? Dat is economisch een zware slag voor beide landen. Het kan. Dat zal hoop ik niet gebeuren. Hoogstens moet er een andere definitie komen van wat je in eigen land beschikbaar moet hebben. Wel de productie van vaccins, niet de productie van kinderspeelgoed, telefoons en webcams. Meer IC bedden permanent klaar hebben? Dat is te duur. Liever een plan om snel te kunnen opschalen. In de VS werd niet wc-papier gehamsterd, maar wapens. Dat was voor velen een goede voorbereiding op een crisis. Dus ook op de volgende crisis. Meer geld naar de zorg? Dat gebeurt al jaren. En let eens op hoe weinig geld we na de crisis nog over hebben....

Meer online vergaderen? Lijkt me een mooie, maar wat zal ik blij zijn als ik weer mensen om me heen heb bij vergaderingen en hun lichaamstaal beter zie. We hebben ook het online lesgeven ontdekt, dat zou ik graag meer gecombineerd zien worden met het klassikaal onderwijs. Wat de discipline bij de kinderen is bij klassikaal werken een stuk groter.

Eerst eens worden over wat belangrijk is

Wat je na een ramp wel kan doen is nadenken over wat voor jou belangrijk is en wat je lief is. Daar zijn we het in Nederland nog niet allemaal over eens. Was dat onze welvaart en Nederland als internationaal handelsland? Was dat onze internationale oriëntatie en de bereidheid andere landen te helpen? Of was dat onze solidariteit in buurten en dorpen? Was het belangrijkste een onwrikbaar geloof in God of juist een liberale samenleving waarin individu en collectief in evenwicht is? Iedereen heeft toch een ander beeld. Strijd tegen het eenzaamheidsvirus slaat denk ik wel aan bij iedereen, maar al snel daarna beginnen de verschillen te komen. 

Daarom ben ik er meer voor het eens te worden over wat de belangrijkste waarden zijn. Vervolgens is het nog lastig om daar conclusies uit te trekken.

Moeten we bijvoorbeeld ons land isoleren om te voorkomen dat er ooit een virus inkomt (onkwetsbaar worden), of moeten we juist samen werken om sneller elkaar te informeren en sneller op te kunnen schalen (leren en de volgende ramp beter kunnen aanpakken). Wil je leren om de volgende keer beter en sneller te kunnen reageren? Of wil je weg van risico's en neem je de economische en culturele schade die daarbij hoort voor lief?

Wil je leren om beter te kunnen reageren, dan kun je meer aandacht geven aan de obesogene omgeving (overgewicht is een kwetsbare factor bij virussen), het samenleven met elkaar, je buren kennen en een beetje op hen letten. 

Maar ik vrees dat ik ook dat al voor de crisis vond.