Onlangs is er onderzoek gedaan naar
jongerenraden. Interessante invalshoek was de bijdrage van zo'n raad
aan burgerschap. Ik ben niet altijd even enthousiast over
dergelijke raden. Probleem is dat instellingen en gemeenten de raden
soms als legitimatie gebruiken (de vertegenwoordigers hebben ermee ingestemd). Ook de raden zelf presenteren zij
zich nogal eens als De Vertegenwoordiger van de doelgroep, terwijl
van representatie geen sprake is.
Ook Dana Feringa concludeert dat in
haar onderzoek naar jongerenraden. Uit haar onderzoek blijkt dat substantiële
representatie bij de meeste jongerenraden niet goed van de grond
komt. “De raadsleden lijken wat betreft sekse, leeftijd,
opleidingsniveau en culturele achtergrond beperkt op de jongeren die
zij vertegenwoordigen”. Verder “onderhouden zij nauwelijks
contact met de jongeren die ze vertegenwoordigen, waardoor
perspectieven niet worden uitgewisseld”.
Ik heb eens bij een patiëntenraad de
klacht gehoord dat een wethouder zelf met patiënten ging praten. Dat
was de bedoeling helemaal niet, hij moest met de patiëntenraad gaan
praten! Terwijl het lastige van deze tijd nu juist is dat niemand
echt goed een groep kan vertegenwoordigen, omdat mensen mondig zijn en
zelf willen beslissen.
Representativiteit niet altijd het doel
Jammer. Want een raad met mensen die
zich meer verbonden voelen en meer weten van de doelgroep kan heel
nuttige tips geven. De vraag is of in zo'n geval representatie wel
mogelijk is en nodig is. Een representatie van de doelgroep hoeft
niet per se nuttige tips opleveren. Je hebt veel meer aan een
kritische groep mensen die vanuit hun achtergrond meer kunnen
bijdragen aan het beleid dan aan een representatieve groep mensen.
Het is dan niet zo dat de doelgroep instemt met wat de raad heeft
bedacht, maar de vraag is ook of dat moet.
Wanneer wil je wel representativiteit? Als de groep echt zelf mag kiezen. Als ze ook zelf de shit over zich heen mogen krijgen als in de "achterban" andere gedachten waren over de keuze. Dan moet zo'n groep ook zelf verantwoording afleggen. Dat is meestal niet de positie die zo'n raad heeft.
De waarde van kritische geesten
Bedrijven zullen nooit een
representatie van hun klanten laten kiezen. Dat doen ze echt zelf
wel. Maar ze pakken wel graag de kans om de gedachten van kritische
klanten te horen. Bij de Net Promotor Score gebruiken bedrijven dit
zeker. De NPS pakt cijfers over de vraag “zou u dit bedrijf aan
anderen aanbevelen?”. De mensen die daarvoor een 6 , 7 of 8 geven
worden vervolgens genegeerd, het gaat om de mensen die echt
uitgesproken zijn: de 9 en 10-gevers en de mensen die een onvoldoende
geven. Die hebben een interessante mening waar het bedrijf van kan
leren.
Mogelijk hebben de mensen die heel
negatief of heel positief zijn over gemeentelijk beleid niet een
beeld dat representatief is voor alle mensen. Wel hebben zij
bijzondere ervaringen en gedachten waar we van kunnen leren. Waarom doen gemeenten daar niet vaker wat mee?
Macht overdragen
Met jongerenraden,
ouderenraden, etcetera is niets mis. Met een doorslaggevende stem of
een “de raad heeft A gezegd, dus het moet A zijn” wel.
Als er representativiteit wordt nagestreefd, dan moet er ook macht overgedragen worden.
Dana Feringa gaat echter verder door te
kijken of dergelijke raden ook een bijdrage leveren aan het
ontwikkelen van burgerschap. De raden krijgen dan ook een educatieve
functie. Burgerschap is immers een ambacht dat je moet leren.
Haar leukste gedachte vond ik die over
het optreden als collectief. “Hun sterk individualistische
instelling bemoeilijkt optreden als collectief. Zelfs sociale media
worden daardoor onderbenut. Als gemeenten meer oog voor deze
problemen hebben, valt veel winst te behalen”. Leuk idee, ware
het niet dat ze dan de jongerenraad gaat beschouwen als een
collectieve vertegenwoordiging van de jongeren.
Blijkbaar kan niemand
het model van de representatieve democratie uit het hoofd zetten
zodra het om gemeentelijk beleid gaat. Jammer, daardoor missen ze waardevolle feedback. Dat een club niet representatief is hoeft niet te betekenen dat ze geen slimme adviezen kunnen geven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten