Hoe voert jouw gemeente de WMO uit?

In 2015 uitte ik hier in een blog ergernis over de black box van gemeenten waarin beslissingen genomen worden over de WMO. Ik heb wel het idee dat gemeenten het goed doen en echt kijken naar wat iemand zelf kan en wat redelijk is, maar dat is vanuit een basaal vertrouwen in de overheid. Weet jij of ambtenaren in jouw gemeente het goed doen? 

Toen was het een situatie waarbij een negentigjarige geen traplift vergoed kreeg. #Ophef! De gemeente probeerde de boel te sussen met de reactie dat het genuanceerder lag. 

De WMO geeft geen heldere rechten. Ambtenaren kijken wat iemand zelf kan en wat de gemeente daar aan toe moet voegen. De persoonlijke situatie is leidend, niet het recht op zorg. Het komt er dus op neer dat als je hulp aanvraagt, een ambtenaar besluit of je voor de Wmo in aanmerking komt. Dit is maatwerk, de politiek bepaalt alleen de algemene kaders. Het is dus niet zo dat je vanaf je 75 jaar recht hebt op huishoudelijke ondersteuning of zo.

Leg het voor aan een representatief burgerpanel

Inmiddels heb ik met Marije van den Berg een pilot begeleid om te kijken wat er gebeurt als je de besluiten van die ambtenaren eens voorlegt aan een representatief panel van burgers. Utrecht, Zoetermeer en Roosendaal durfden deze pilot aan. Andere gemeenten deden niet mee omdat er geen geld was, net fors bezuinigd moest worden, of de WMO in samenwerking met andere gemeenten werd uitgevoerd. In de gesprekken vooraf met tal van gemeenten kwam vaak een angst naar boven om het voor te leggen. Wat gaan die inwoners er wel niet van zeggen? Wordt dit een ongenuanceerde scheldpartij waardoor de redelijk willenden weggedrukt worden?

Geen scheldpartijen, maar redelijke mensen die blij zijn mee te kunnen praten

De angst is niet uitgekomen. De reacties zijn genuanceerd en mensen bleven niet hangen in de rol van klant, maar bekeken ook de kant van het collectief dat hulp financiert. Uit de evaluatie blijkt verder dat de burgers die meewerkten en het oordeel van de gemeente bekeken, meer vertrouwen kregen in de gemeente. Ook kregen zij meer begrip voor haar taken. De paneldeelnemers zijn lovend over de manier waarop gemeenten dilemma’s hebben voorgelegd.

De gemeenten proberen met hun nieuwe werkwijze precies dat te doen wat de meeste mensen willen: de verzorging behouden, maar wel kijken wat mensen zelf kunnen doen. Dat vraagt een genuanceerde aanpak. De verantwoording over die aanpak is nu onvoldoende.

Mag een verstandelijk beperkte jongen een tandem vergoed krijgen om zo samen te kunnen fietsen? Nee, zei de gemeente. Het ging om de verstandelijk beperkte Pepijn (9 jaar) die zijn driewielfiets wil inruilen voor een veel duurdere tandem. De gemeente worstelt met deze vraag omdat hij “zich in de directe omgeving kan verplaatsen met een vervoermiddel”. Hij kan echter niet alleen aan het verkeer deelnemen en kan geen gebruik maken van leerlingenvervoer. En hij moet wel naar school. Let wel: de gemeente worstelt hier ook mee. Dat was de reden om de casus voor te leggen. 

Krijgt een vrouw wiens man PTSS heeft en overbelast is ondersteuning in het huishouden? De gemeente vond van niet. Dat lijkt hard. Is dat toch redelijk? De gemeente wijst deze aanvraag af omdat er “twee volwassen, gezonde kinderen thuis wonen die ook huishoudelijke taken kunnen doen”. Maar deze kinderen zijn druk met hun opleiding. Wat doe je dan?

Vraag je eens af: hoe gaat dat in jouw gemeente? Gaat dat redelijk en billijk binnen de grenzen die de politiek aangaf? 

Meer weten? Ga naar: De Tweede Mening

De "gamificering" van de politiek

De invloed van telefoon, auto en zeker de boekdrukkunst was groot. De invloed van internet gecombineerd met de smartphone mogelijk groter. Waar de eerste aandacht uitging naar beschikbaarheid van informatie voor iedereen en democratisering, gaat nu meer aandacht naar framing, ophitsing en overdreven aandacht voor tweets. Is dat vooral meer directe communicatie of gaat het dieper?

Computerspelletjes als nieuwe dominante werkwijze

Baricco stelt in “The Game” dat in de nieuwe wereld elk product, mens of dienst het genetisch erfgoed van computerspellen in zijn DNA nodig heeft om te overleven: mooi uiterlijk en vormgeving, snelle probleem-oplossing , snelle bevrediging, steeds moeilijkere levels als erkenning, leren door te proberen en niet door te studeren, onmiddellijke beschikbaarheid en groeiende erkenning als “expert” door een puntentelling. Zoals vroeger alles als machine werd geinterpreteerd, wordt nu alles naar een spel geinterpreteerd. 

Dat is nogal wat. Ook omdat de mensen die hier niet in meegaan mopperend langs de kant komen te staan. Wie niet meedoet, ontvangt weinig begrip. Of is gewoon te laat in zijn reactie. “Slow politics is naief en een list van de elite”, zo is het frame. En hoezeer het een frame is, afwachten en nog eens rustig uitleggen is een vroeger vaker door bestuurders gekozen oplossing die niet meer kan. (ondanks dat even de kat uit de boom kijken soms best te overwegen is).

Burger als gamemaster

De houding als burger en politiek dier verandert hierdoor. Als internet en de telefoon het leven snel, makkelijk en overzichtelijk maakt, dan raken we daar aan gewend. Net zoals het leven als klant ons gewend maakt aan bedrijven die ons serieus nemen, nooit tegenspreken en niet op onze eigen verantwoordelijkheid aanspreken, zo verwachten we nu van onderwijs, reizen of eten dezelfde snelheid, overzichtelijkheid, gemak als van de smartphone? Dat gaat verder dan het worden van een klant van de politiek. Let me entertain you, wordt de nieuwe werkwijze.

We hebben de weg van The Game gekozen. Dit spel definieert nieuwe structuren, nieuwe regels en suggereert dat we eigen baas zijn. Terwijl zelf besluiten vraagt om verkennen van de problemen, zoeken naar tegenstemmen, letten op gevolgen en evalueren. Op een of andere manier moeten we dat toevoegen aan de nieuwe regels.

Leer van verkeerde besluiten

Als je één ding van de reclame en marketing leert is dat snel besluiten leidt tot verkeerde beslissingen, de koper mag niet te lang heroverwegen en gevolgen doorzien. Na het kopje koffie direct de keuken bestellen is een dure keuze, maar wel lekker snel en met aandacht voor jou. Meer rekenschap over de keuzen, leren van elkaars fouten, mensen niet alleen betrekken bij het besluit, maar ook bij de evaluatie: dat hoort wat mij betreft bij de nieuwe regels van het spel.

The Game Alessandro Baricco

Brexit een succes of mislukking?

De Brexit is een enorm experiment dat bij succes een inspiratie kan zijn voor andere landen. Zo wordt het in elk geval besproken. Maar worden ze in het Verenigd Koninkrijk het ooit eens over het succes of de mislukking, wanneer is het eigenlijk een succes?

De economische groei is een simpele graadmeter
Economen waarschuwen voor handelsbarrieres en berekenen wat dat betekent voor de economische groei. Zij voorspellen al dat de Brexit een mislukking wordt. De achteruitgang is al te zien, ook al is het niet de chaos die voorspeld was. Maar ging het wel over die economische groei? Het gaat bij de Brexit over de uitruil tussen soevereiniteit en globalisering. Wil je meer soevereiniteit en meer zelf beslissen? Dan gaat dat ten koste van je welvaart, of in elk geval je economische groei, je gemeten BNP.

De soevereiniteit is wat anders

Steeds vaker hebben mensen er moeite mee om in te schikken voor de wensen van anderen. De veranderingen gaan ook wel erg snel. Als door de Brexit minder buitenlanders het land in komen, krijgt de zorg een probleem en de maakindustrie (auto's bijvoorbeeld) exporteert moeilijker naar de EU. Is het dan een succes of niet? De een wijst op minder Roemenen en Polen in de buurt, de ander op de tekorten in de zorg en werkloosheid in de autoindustrie. De een claimt een succes, de ander ziet het als mislukking. Als het ging om het terugnemen van de controle over je eigen land is het een succes, want je hebt meer zeggenschap, maar ook je eigen zorgen.

Het Verenigd Koningkrijk is en blijft verdeeld

Ik denk dat we op veel punten bereid zijn soevereiniteit in de leveren. Zeker als je ziet dat China, Rusland en de VS als handelsblokken hun economische macht gebruiken, dan is een tegenmacht van de EU nodig. Dat is voor Nederland belangrijker dan voor het Verenigd Koninkrijk, maar ook het VK kan zich er niet aan onttrekken. Maar als de welvaart voor je gevoel ten koste gaat van je welzijn stopt dat. En dan blijkt het VK verdeeld. In Londen is de welvaart zo groot dat men erg voor de EU is, in de rest van Engeland ligt dat anders. Voor de Schotten ligt het weer anders. Die hebben het gevoel dat Engeland teveel bepaalt en zouden liever minder bemoeienis van Engeland hebben en daarvoor wat meer van de EU accepteren. 

Er is geen duidelijke winnaar als het VK uit de EU is en een handelsdeal heeft, er is winst en verlies en iedereen interpreteert die winst- en verliesrekening anders.