Wat als de politiek niet meer voor jou werkt?

 Wat nou als je het gevoel krijgt dat de overheid niet meer voor jou werkt? Dat de rechtsstaat vol zit met regels die anderen bevoordelen en jou met lege handen achterlaat? Ik noem dit omdat afgrijzen over onbeschofte uitingen van Wilders niet helpen om de overwinning van Wilders te begrijpen, er van te leren en Nederland beter te maken. 

Het is maar een klein deel van de PVV-stemmers die relschoppers een knieschot wil geven of die de Koran willen verbieden en een speurtocht willen opzetten naar buren die in hun huis de koran hebben. Ik geloof best dat er mensen zijn die Zwarte Piet terug willen maar dat gaat toch niet gebeuren. En ja, ons land verandert. Dat kun je betreuren, ook al was het in de jaren 50 ook niet tof en was de woningnood heel wat groter. Het is onzin dat er een complot is om de witte bevolking te vervangen door immigranten. Maar laten we eens uitzoomen en kijken naar diepere ergernissen die elke partij zou moeten raken. 

1. 

   Bron: adviesraad migratie

   Anderen krijgen voorrang: veel aandacht gaat naar nieuwkomers en de uitwassen worden verbloemd
   Je ziet bij woningcorporaties dat ze pakweg 4 a 5% van de woningen moeten toewijzen aan statushouders, vluchtelingen die erkend zijn en recht hebben op een woning. Dat percentage is hoger geweest met 11% in 2016. Deze mensen vallen op in de buurt omdat ze nog aan het integreren zijn. Wat ze hebben meegemaakt in het land waar ze vandaan komen is vaak maar al te erg.
   
   Dat neemt niet weg dat bij woningnood sommige mensen om zich heen kijken en zien dat statushouders wel een woning hebben gekregen. Je kunt zeggen terecht: want zij zaten hutje mutje in een asielopvang en er is geen ruimte om nieuwe asielvragers op te vangen. Ze worden als zondebok aangewezen. Nederland is ook gebonden aan internationale verdragen, terecht. Naast de statushouders is er veel aandacht gegaan naar Oekraïners, met reden. Maar de last van de ander neemt jouw ongemak niet weg. Dan komen er praatjes over een complot en voortrekken. 
   Bedenk daarbij dat op de woningcorporaties een zware verhuurderskorting lag zodat ze minder konden bouwen en dat niet zomaar weilanden volgebouwd mogen worden. In buurten met koopwoningen zie je die statushouders niet komen. Er zijn daardoor concentraties in armere buurten. Ook concentraties van arbeidsmigranten kunnen leiden tot overlast. Ook hier gaat het meestal goed, maar er zijn ook uitwassen. Die krijgen trouwens ook veel aandacht.
   Ik vind niet dat de overlast verbloemd wordt, maar die is er wel. En woningcorporaties werden met de handen op de rug gebonden.

2. De politiek doet alsof ze luistert, maar er gebeurt niets.
   De politiek heeft te maken met zwevende kiezers die kijken wat de politiek belooft. De kieswijzer en stemwijzer benoemen de maatregelen en mensen kijken daar naar alsof het een supermarkt is. Ben je arts, dan is kijk je naar de regels waar huisartsen mee te maken hebben en de belastingen. Ben je zelfstandig ondernemer dan kijk je naar maatregelen voor de zelfstandig ondernemer. Ben je student dan kijk je naar de basisbeurs. Er is geen bezuinigingswijzer, maar om die basisbeurs te betalen zijn mogelijk maatregelen nodig om de groei van de zorguitgaven te stoppen. Alles bij elkaar is onbetaalbaar en de ene keuze zit de andere in de weg. Politiek is juist gezamenlijk kiezen tussen kwaden. Dus inderdaad gebeurt er niet direct wat mensen willen. De uitvoering blijkt ook nogal eens een probleem. Ondertussen zijn er personeelstekorten. Hoe los je die op?
   De politiek is inderdaad weinig open over wat ze niet kan, dat willen kiezers liever niet horen.

3. Als ze in China en India niet verduurzamen heeft onze bijdrage weinig zin. De politiek levert geen woningen maar is bezig met iets onzichtbaars als verduurzaming.
   Het valt mij op dat er nogal eens gehamerd wordt op het algemene en ongrijpbare klimaat en dat er weinig aandacht is voor de winst van klimaatmaatregelen. Dus ook hier is wel een punt te maken.
   Want dat China en India meer vervuilen dan Nederland goed kan maken is natuurlijk een feit. Het is lastig dat dit een probleem op wereldschaal is. Zouden wij niet investeren in verbetering dan gebeurde er niets (en werden er ook niet nieuwe en goedkopere oplossingen gevonden). Maar waarom niet ook meer aandacht voor de individuele voordelen? Nadat Russisch gas niet meer geleverd kon worden, werden eigenaren van zonnepanelen plotseling dolblij met hun klimaatmaatregelen. En schone lucht in de stad is een zegen voor het toenemend aantal mensen met luchtwegproblemen.
   Onze bijdrage is heel zinvol. Laat dat zien. Kun je kiezers niet overtuigen dan zet de politiek een stapje terug.

4. De ambtenaren vinden mij maar dom en dat laten ze mij voelen in elke brief
   Ik krijg niet veel brieven van de belastingdienst, maar rond de toeslagen krijgen mensen de meest onbegrijpelijke brieven. Ik voel mij dan ook dom. Wmo aanvragen zijn ingewikkeld. Mensen die een toeslag hebben gekregen krijgen nogal eens een uiteindelijke berekening die lager uitvalt dan wat eerder was bedacht. Gevolg is dat je moet terugbetalen. Ik heb het zelf meegemaakt met de kinderopvang toeslag. Zeker als je als ZZP-er een variërend inkomen hebt kan je een tegenslag krijgen. Heb je geen spaargeld, dan hakt dat er in.
   Echte aandacht voor begrijpelijke brieven mag niet wegvallen omdat ze juridisch sluitend moeten zijn.

5. We kunnen in Nederland niet meer zelf beslissen
   Laten we eerlijk zijn. Dit is gewoon waar. We kunnen Google geen boete opleggen, want daar zijn we als land te klein voor. We kunnenbedrijven niet dwingen om in plaats van 10 verschillende telefoonstekkers slechts één stekker te gebruiken. Daarvoor zijn we te klein. Het samenwerken in de EU heeft ons heel veel welvaart gebracht, maar het is moeilijk aan te wijzen dat de EU die welvaart bracht. Overigens zijn er veel regels waar Nederland naar verwijst waar Nederland gewoon zelf mee ingestemd heeft.
   We kunnen wel een leger hebben, maar zijn afhankelijk geworden van landen om ons heen. We lenen als land geld en worden daardoor afhankelijk van de financiers. Doe je als land dingen die de financiers niet leuk vinden dan gaat de rente die je als overheid moet betalen omhoog. De boeren kunnen boos zijn over stikstof- en milieuregels vanwege EU richtlijnen, maar ze zijn dolblij dat ze kunnen exporteren naar Italië, Duitsland en Frankrijk. Dat gaat een stuk makkelijker binnen de EU dan erbuiten.
   Maak duidelijk dat zelf beslissen een illusie is. Kijk naar het Verenigd Koninkrijk: buiten de EU zijn en nog meer migranten krijgen dan vroeger; nog steeds rekening moeten houden met de macht van grote bedrijven en financiers.

6. De rechtsstaat werkt niet voor mij.
   Als incidenten veel aandacht krijgen en de gewone gang van zaken weinig krijg je die indruk. Denk aan de vrouw in de bijstand die plotseling 7000 moest terugbetalen omdat haar moeder af en toe boodschappen deed. Dat is het gesprek van de dag. Om over de toeslagenaffaire nog maar te zwijgen. Daar werkte de rechtsstaat inderdaad niet voor de mensen! Dat die bijstandsregels en toeslagregels aangescherpt zijn omdat de meerderheid vond dat het de mensen in de bijstand niet te makkelijk gemaakt moest worden valt dan weg. Beeld blijft dat de rechtsstaat niet altijd werkt voor gewone mensen die het moeilijk hebben. Dat moet opgelost worden.
   Interessant is overigens dat dat ook gebeurt. De vrouw kreeg geld terug, het goedmaken van de fouten van de toeslagenaffaire is een enorme klus. De uitvoering is helaas nog steeds een probleem.

Wat dan?
Dus bouwen en statushouders niet alleen concentreren in de buurten waar mensen het toch al zwaar hebben en de buurt snel verandert. 

Eerlijk als politiek laten zien dat er keuzen te maken zijn tussen kwaden. Als politici goede uitleg geven en ambtenaren bij het bedenken van beleid de mensen zelf betrekken kan het beleid beter rekening houden met de wensen en lasten van allen. Ja en dat krijg je soms niet gelijk, maar dat is beter dan het gevoel hebben niet serieus te zijn genomen.

Maatwerk waar nodig om het verhaal van de mensen zelf te horen en iets echt voor hen te kunnen betekenen. Betere uitvoering is echt hard nodig.

Er is echte onvrede waar aan gewerkt moet worden, er is echte frustratie over onze instituties. Welk kabinet er ook komt, dit moet toch aangepakt worden?

Mijn advies aan de informateur

Er is nogal een verschil in toon en inhoud tussen de programma’s van PVV, BBB, NSC en VVD. Je zou wat verder kunnen komen door voor een akkoord eerst te spreken over de doelen en randvoorwaarden. Misschien zou dat helpen. Het is ook in lijn van wat de kiezers willen: die willen vooral merken dat er zaken veranderen. Komen ze daar uit? Ja! Ik denk dat het besturen zelf moeilijker wordt.

Niet de middelen maar de doelen centraal
Als doelen kun je kiezen voor Veiligheid, Wonen, Zorg en Bestaanszekerheid. De criminaliteit laten dalen, bijvoorbeeld. Migratie tegengaan zou ik zien als een middel om een doel te bereiken, maar daar kijken deze partijen anders tegengaan. Dus kun je kijken naar een doel zoals bij NSC: 50.000 immigranten per jaar of 25.000 zoals BBB wil. Dus ook bij houdbare migratie streven naar een bepaald getal. Het mooie hiervan is dat je vervolgens veel ruimte kunt laten aan de Kamer, wat NSC toejuicht.

Randvoorwaarden: geld, wetten en behoorlijk bestuur
Als randvoorwaarden kun je denken aan een verantwoord begrotingstekort. Dan hoef je niet zo zorgvuldig te zijn als GroenLinks/PvdA die in 2028 een schuld zou overhouden van 50,4% van het BBP, maar de schuld die de VVD voor ogen ziet: 52,2% van het BBP. Verdere randvoorwaarden zijn uiteraard je houden aan je eigen wetten, internationale verdragen en de Grondwet. Deze randvoorwaarde werd nooit expliciet gesteld, maar bij de PVV is dat nogal belangrijk. Verder zou je als randvoorwaarde kunnen stellen dat er geen werkgelegenheid naar het buitenland verplaatst. Ook dit is bij de PVV belangrijk omdat de PVV het hele klimaatfonds wil schrappen. Dan komen bedrijven in de problemen omdat bedrijven in het buitenland forse subsidies krijgen om de uitstoot van CO2 te verminderen en de CO2 heffing te kunnen betalen.  Ook moet je als randvoorwaarde behoorlijk bestuur afspreken. Daar staat NSC voor en ik verwacht dat PVV en BBB zich daar niet openlijk tegen durven te verzetten. 

Met deze randvoorwaarden vervalt eigenlijk al het grootste deel van het PVV-programma. De burgemeester van Rotterdam hoeft zijn Koran niet in te leveren. Teleurstelling voor Wilders, maar de kiezers zullen het best vinden.

Uitwerking
In de uitwerking komen uiteraard problemen. Zo wil de NSC de belastingvoordelen van arbeidsmigranten beperken. Kennismigranten zoals bij ASML betalen minder belasting dan Nederlandse kennisweerkers. Hier zal de VVD moeite mee hebben. De PVV roept veel tegen migratie, maar heeft in zijn programma rond kennismigratie alleen opgenomen dat alle bacheloropleidingen in het Nederlands gegeven moeten worden. Mogelijk haalt het argument dat buitenlanders bij ASML minder belasting betalen dan Nederlanders de PVV over de streep. De VVD heeft hier moeite mee. BBB zal er in mee willen gaan. Denemarken wil overigens juist kenniswerkers en studenten binnenhalen. Zo zijn er nogal wat vuiltjes, maar moet je daar nu al de boel op laten knallen?

Veiligheid
Rond criminaliteit moeten de partijen er wel uitkomen. Daar wordt veel over geroepen, maar tussen 2012 en 2022 daalde de door de politie geregistreerde criminaliteit met dertig procent. Ook in slachtofferenquêtes daalt de criminaliteit. Wel stijgt de online criminaliteit. En in 2022 is de criminaliteit iets toegenomen. Lastig zal het wel zijn om de 10.000 politieagenten te vinden die de PVV wil. Maar dat is een middel om het doel veiligheid te bereiken. Misschien hoeven ze zich niet vast te leggen op de hoeveelheid. 

Ik zou wel graag zien dat die agenten die zich racistisch uiten op non-actief worden gesteld. Ik hoop niet dat de minderheid die dat graag doet zich gelegitimeerd weet door de winst van de PVV.  Maar een pleidooi van Omtzigt zal PVV niet durven tegenspreken.

Zorg
Rond de zorg zie ik wel problemen. De kosten  van de zorg stijgen enorm en NSC en VVD willen dat mensen zelf ook kritisch kijken naar hun zorgconsumptie. Daarom wil NSC per behandeling een deel van het eigen risico laten tellen. Daar is de VVD ook voor. 

PVV wil het eigen risico schrappen, maar heeft geen maatregelen om de kosten van de zorg in de hand te houden. Preventiemaatregelen die obesitas tegengaan vindt de partij betuttelend. Maar ook de PVV wil niet dat Nederland failliet gaat. Je zou de lasten voor zorg maximaal met 14 miljard kunnen laten groeien ten opzichte van het huidige scenario. Dan groeien de uitgaven meer dan de VVD wil en minder dan GroenLinks/PvdA wil. 

Bejaardentehuizen terugbrengen, maar dan kleinschalig is een mooi idee, maar te duur. Wellicht kunnen de partijen er uit komen door woonzorgcentra te bouwen, verpleeghuizen met aanpalend aanleunwoningen of zorgappartementen voor mensen met lichte zorg. Dat is fijner voor de ouderen en beter betaalbaar.

Wonen
Als je de stikstofproblemen weg definieert komt er meer ruimte om te bouwen in weilanden. Dat wil de BBB niet. Maar in steden en dorpen een straatje erbij en permanent bewonen van vakantiewoningen toestaan zou veel helpen. De natuur komt in het gedrang, maar ik geloof niet dat dat voor deze partijen een probleem oplevert. BBB wil natuurgebieden schrappen, wellicht worden de partijen het daar over eens. Ook bouw van flexwoningen zal voor deze partijen geen probleem zijn. PVV wil ook de huren omlaag en de huursubsidie omhoog. Hoe ze dat voor zich zien weet ik niet, maar als de huren verlaagd worden is het misschien overdreven om meteen ook de huursubsidie te verhogen. De VVD kan dan als randvoorwaarde stellen dat particuliere huiseigenaren rendabel moeten kunnen blijven investeren in huurwoningen. Met zo’n formulering zet de VVD de PVV klem.

De leefbaarheid in buurten is lastiger: dat vraagt inclusiviteit en acceptatie van elkaar. Ik vermoed dat op dit punt de partijen te laat zullen leren dat dat heel belangrijk is. Omtzigt stipt het overigens wel aan in zijn programma. Sowieso is dat programma interessant leesvoer voor de PVV kamerleden. 

Bestaanszekerheid
De vier partijen verstaan allemaal wat anders onder bestaanszekerheid. Je zou hier dan misschien nog meer een doel moeten stellen. NSC is hier het helderst over door dit te definiëren rond minimumloon, AOW, wonen, toegang tot basisvoorzieningen als internet en onredelijkheden in het toeslagensysteem. Tegelijk waren NSC, PVV en BBB onduidelijk over hoeveel het minimumloon hoger moet. Dus misschien is de 5% die de VVD voor zich ziet genoeg. Dat geeft uiteraard onrust in de samenleving.

Migratie
Op dit punt past het om advies te vragen wat binnen de wettelijke mogelijkheden en internationale verdragen kan. Over het doel kunnen partijen het wel eens worden, maar over de middelen ligt er een kloof tussen PVV, in mindere mate BBB enerzijds en NSC en VVD anderzijds. Maar luisterend naar Bente Becker en Ruben Brekelmans (van de VVD) moeten de partijen het hier over eens kunnen worden. Gelukkig beschermen internationale verdragen ons land vergaand voor al te drieste plannen van de PVV en verdragen opzeggen en toch binnen EU verband blijven gaat meer dan vier jaar kosten. Vrijwel nergens in de wereld weten rechtse kabinetten de migratie te beteugelen. Uit onderzoek van Hein de Haas rond 6500 migratie-beleidsmaatregelen bleek dat rechtse regeringen in de praktijk helemaal geen restrictiever beleid voeren dan linkse regeringen. Omdat de meeste vluchtelingen uit Oekraïne al binnen zijn, gaat de migratie sowieso dalen en kan Wilders succes claimen.

Defensie
Over bedragen en de NAVO worden de partijen het wel eens. Gewoon als randvoorwaarde stellen dat Nederland aan de NAVO-eis voldoet. Maar over Oekraïne ligt er een onoverbrugbare kloof. Dat zou ik dan een vrije kwestie maken en de VVD of Gijs Tuinman van de BBB defensie geven.

Natuurlijk blijven er veel conflictpunten over. Alle ontwikkelingssamenwerking schrappen bijvoorbeeld. Of het advies van Remkes over stikstof dat bij het ongescheiden afval komt. Of het terugdraaien van de pensioenherziening. Maar met een akkoord op hoofdlijnen en doelen moet er uit te komen zijn. Ik moet mijn persoonlijke voorkeur er buiten houden, het milieu zal verliezen, auto's krijgen de ruimte. Luchtkwaliteit neemt af, luchtweginfecties nemen toe. De veiligheid van LHBTI-mensen zal geschaad worden. De NPO is zijn leven dus niet zeker (wat een tikje cynisch zou zijn voor Ongehoord Nederland). Ongelijkheid neemt toe. Nederland heeft nu eenmaal rechts gestemd. 

Het echte probleem
Probleem daarna zal worden om ministers en staatssecretarissen naar voren te schuiven en te besturen en compromissen te verdedigen. De PVV zal daar een kluif aan hebben. De formulering van het programma toont al dat er weinig kennis is over haalbaarheid. Dan kan de VVD in zijn vuistje lachen. Al met al worden het interessante tijden.

 

 

Ik wens PVV, NSC, VVD en BBB veel sterkte

 Natuurlijk kunnen we lang nadenken over wat Wilders wil en zeggen dat de kiezer heeft gesproken en dat dat dan maar moet gebeuren. We gaan plotseling allemaal sterke vrouwen als Sigrid Kaag een heks noemen en relschoppers moeten een knieschot krijgen, journalisten noemen we gewoon tuig van de richel, we maken bezwaar tegen Nederlanders van Turkse afkomst in het openbaar bestuur, kortom, we nemen de zaken waar Wilders echt voor staat over. Hij heeft dit namelijk allemaal echt gezegd en er nooit excuses voor aangeboden. We kunnen ook kijken naar wat de kiezers van Wilders willen. Dat lijkt mij persoonlijk belangrijker. Wat gebeurt er dan?

Voetbalsupporters
Ik zie de PVV-kiezers een beetje zoals ik ook kijk naar voetbalsupporters. Gewone jongens die in het heet van de strijd voor hun idool in de politiek applaudisseren zoals fans als een van de voetballers van hun club een zware overtreding begaat. Het zijn gewone jongens die zien dat ze geen huis hebben, hard moeten werken of chronisch ziek zijn en niet aan de slag komen en hun buurt zien veranderen. Als hun club overwonnen is zien ze geen probleem de Barcaccia-fontein te vernielen en winkelruiten in te gooien. Kijken ze terug, dan bedenken ze dat dat toch niet zo slim was. Tja, sorry, ze waren boos.

Nu heeft hun PVV gewonnen en dat is vanuit democratisch oogpunt een felicitatie waard. Maar wat nu?

Gevolgen van populistische maatregelen
Zo zijn ze als kiezer boos over de EU en willen ze er wel uit. Wilders wil dat wel regelen, om dan later te kunnen beseffen dat Nederland als handelsland heel veel geld verdient met de handel met Duitsland, Frankrijk en België. Om dan vervolgens te bedenken dat dat niet zo slim was. Ook willen ze alle migranten weren en de AOW naar 65 jaar. Wilders is bereid de grenzen te sluiten. Om vervolgens later te bedenken dat in de zorg geen nieuwe instroom van arbeidskrachten is. Onze apotheek (waar overigens ook vrouwen met een hoofddoek werken) moet al de openingstijden beperken omdat er te weinig mensen zijn die er kunnen werken. En wat jammer dat in het onderwijs handen tekort zijn doordat de leerkrachten met de AOW vertrekken, wat ook nog veel geld kost. 

Bovendien blijkt de zorg onbetaalbaar te zijn geworden met de herintroductie van verzorgingstehuizen, afschaffing van het eigen risico, de tandarts in het basispakket, geen wachtlijsten in de jeugdzorg en tegelijk alles wat overgewicht voorkomt als betutteling afgewezen is. 

In Duitsland beginnen ze ook te beseffen dat er toch wel wat extra handen nodig zijn. Er wordt door de WRR al jaren gezegd dat de kosten van de zorg weliswaar een probleem zijn, maar de arbeidskrachten een veel groter probleem worden. Tja, sorry. 

Gevolgen van verkeerde bestrijding van criminaliteit
Als ze bestolen zijn wijzen ze naar de mensen met een kleurtje en ze roepen dat er hard ingegrepen moet worden, minimumstraffen moeten komen en dat taakstraffen niet meer kunnen. Vervolgens merken ze dat er te weinig rechters zijn, de gevangenissen duur zijn en vol lopen. Ook blijkt uit onderzoek dat daders na een gevangenisstraf 80% vaker meer strafbare feiten plegen dat mensen met een niet vrijheidsbenemende straf en dat de kosten 4x zo hoog zijn. De criminaliteit blijk fors te groeien, terwijl de kosten fors stijgen! Tja, dat was niet helemaal de bedoeling. O, en dan blijkt ook nog dat die asielzoeker die moord op Marianne Vaatstra toch niet heeft gepleegd. Tja, had je net alle asielzoekers zwartgemaakt en dan blijkt het een foutje. Misschien helpt die strenge aanpak en zwartmakerij ons toch niet verder. Het blijkt gewoon uit wetenschappelijk onderzoek! 

Gevolgen van ongeremd autorijden
Oeps, dan blijkt Nederland ook nog te vervuilen met al die vieze auto's in de steden, meer mensen krijgen klachten aan de luchtwegen. Misschien was schone lucht door middel van milieuzones geen slecht plan.

Gevolgen van het verbieden van de Koran
Vreemd, die mensen die naar een moskee gaan en niet de bijbel maar de koran lezen. Nu wil Wilders de koran verbieden en aanhangers van de Islam die mogelijk een Jihad voorstaan preventief oppakken. Daar voelen de kiezers wel voor. Maar dat zal polarisatie geven en vervolgens juist meer aanhangers brengen van een polarisatie tussen moslims en niet-moslims, Er komen meer aanhangers van de strenge lijn. Mensen raken gebrouilleerd met de buren. Scholen moeten extra inzet plegen om pesten tegen te gaan. Bij een inval in de burgemeesterswoning van Ahmed Aboutaleb wordt een koran gevonden: straf! Justitie kan al dat werk om de koran te vinden en de mensen te veroordelen niet aan. Oei, dat was niet helemaal de bedoeling. Misschien toch weer bij elkaar op de thee gaan en de boel bij elkaar houden. Dat is wat anders dan de onderbuik zegt.

Denk even na voor je op je onderbuik afgaat
Wilders zorgt voor het vuurwerk op het voetbalveld. Laten we Wilders zijn gang gaan, dan is het als de Barcacciafontein en de winkelruiten: het was even leuk en daarna zit Nederland met de schade die bijna niet meer te herstellen is. Eerst denken en dan doen.

Met het oog op de toekomst
Het is dan aan politici om vooruit te kijken en te voorkomen dat mensen tegen elkaar opgezet worden en uitgaven in de toekomst uit de hand lopen. Nederland moet een prettig land blijven waar mensen goed met elkaar omgaan, werk hebben, kunnen wonen en zorg kunnen krijgen. Dan zou je dus eerder moeten denken aan een slimmere aanpak van migratie, criminaliteit, zorg, milieu dan de onderbuik en zondebokpolitiek. 

Ik zit daardoor altijd links van het midden, maar ik weet dat een ruime meerderheid daar anders over denkt. Maar kom niet aan de rechtsstaat, kijk naar de gevolgen van beleid en ga zorgvuldig om met ons geld!

Mijn hoop is dat vooral Pieter Omtzigt stand houdt, maatregelen zoekt die werken en de rechtsstaat niet aantasten. Ik wens de VVD, NSC, BBB en PVV veel sterkte met de formatie.

Verkiezingscampagne: het gaat niet om inhoud

Wie verkiezingen beschouwt als een debat over inhoud met voorstellen voor de toekomst komt elke keer weer van een koude kermis thuis. Dat gevoel bekruipt mij deze campagne weer. Het gaat zelfs niet over personen. Het gaat over percepties over personen. 

Echte Nederlanders weer op 1
Neem Wilders. Wilders toont zich van zijn meest coöperatieve kant deze verkiezingscampagne. Dat kan hij makkelijk doen. De meeste kiezers van hem weten waar hij voor staat. Eigenlijk doet het er niet wat hij zegt, als de asielzoekers maar geweerd worden en de Islam maar een probleem blijft. Niemand die zijn verkiezingsprogramma leest. De titel is al genoeg: Nederlanders weer op 1! (De stemmer zal dan niet Nadia Bouras, Farid Azarkan, Ibtihal Jadib of Yesim Candan voor ogen hebben, maar Henk en Ingrid, wat zijn kiezers als "echte Nederlanders" zullen zien.) Uit niets blijkt dat Wilders milder is geworden. Wie het verkiezingsprogramma leest vindt daar nog steeds programmapunten die rechtstreeks tegen de Grondwet in gaan. “Geen islamitische scholen, korans en moskeeën”. Ook het preventief opsluiten van sympathisanten van de Jihad is tegen de Grondwet. Overigens opvallend dat preventief opsluiten van mensen met Nazi-sympathieën nergens staat. 

Het programma is ook onbetaalbaar. De PVV heeft het niet laten doorrekenen, maar met verlaging van belastingen, afschaffen eigen risico in de zorg, verlagen van de AOW-leeftijd naar 65 houd ik mijn hart vast  Het is niet goed te berekenen omdat het vrij vaag is en er onhaalbare voorstellen in staan, maar dat er veel beloofd wordt zonder de rekening te presenteren is duidelijk.

Maar het gaat helemaal niet om programma's en concrete en haalbare politieke beloften!

Omtzigt als nieuwe held
Zo is de enorme steun voor Pieter Omtzigt niet gebaseerd op zijn gedachten die volgens hem het allerbelangrijkst zijn: goed bestuur. Hij wil bijvoorbeeld als allereerste concrete programmapunt het instellen van een Constitutioneel Hof. (hij heeft er niet heel veel, want benoemt vooral zaken als “menselijke maat” en “ruimte voor een nieuwe aanpak”) 

Ik kan mij trouwens vaak vinden in de punten over het bestuur, maar denk niet dat hier zijn voorspelde verkiezingsoverwinning op gebaseerd is. “Het aanpakken van maatschappelijke problemen vraagt om goede inhoudelijke doordenking, het doorzien van samenhang tussen vraagstukken en kennis van wat mogelijke maatregelen in de uitvoeringspraktijk”, helemaal mee eens!. Ik zou dan ook direct een doorrekening van zijn programma verwachten. Nee, zijn populariteit dankt hij aan zijn onbuigzaamheid tegenover de regering. Dat hij dan ook nog een maximaal getal noemt voor migranten is (zo lees ik op discussiefora) helemaal top. Toen ik ooit op zo'n forum inbracht dat ASML zijn voorstellen lastig zou vinden, kreeg ik als reactie dat hij “alleen de mensen wil verminderen die ons bakken met geld kosten”. Omtzigt is immers de held en zijn fans zijn nogal eens hooligans die zonder kennis van zaken hun held steunen.

Hooligans, hobbits en vulcans
De term Hooligans komt van filosoof Jason Brennan. Hij deelt de kiezers in in hobbits (die bezig zijn met hun eigen leven en niet om politiek geven), hooligans en vulcans. Hooligans weten meer dan hobbits, maar ze zijn politieke fans: zeer bevooroordeeld in hun beoordeling van informatie en afwijzend tegenover tegengestelde standpunten. Ze missen ook het analytische vermogen om informatie te beoordelen. Ze lezen en horen alleen wat ze al geloven. Waarschijnlijk komt het meeste wat ze lezen van Facebook en X. De vulcans hebben emotie uitgesloten en zijn vooral rationeel, baseren zich op wetenschappelijke gegevens en calculeren. Brennan wijst op de gevaren van de hooligans en bepleit vervolgens een nieuw regeringssysteem: de epistocratie, de heerschappij van de goed geïnformeerden, dat beter zou zijn dan democratie. De macht aan de vulcans dus. Of de aristocratie. 

Ik griezel van dat idee, maar als je de discussies op politieke fora volgt, bekruipt je wel die gedachte.

Accepteer de mix van emotie, ratio en weinig interesse
Als je er even over nadenkt weet je dat niemand mag bepalen over anderen of ze goed geïnformeerd zijn. Als Star Trek-fan, weet ik dat je je nooit moet laten regeren door Vulcans. In de politiek gaat het om je eigen omgeving, je emoties en je ratio, de mix. De kracht van de democratie is juist dat iedereen mee stemt.

Dus moeten we het doen met mensen die de nieuwe held volgen, eerst Caroline van der Plas, daarvoor Thierry Baudet. Nu Pieter Omtzigt. Met als stoorzender Wilders.

Voor Omtzigt pleit dan wel dat hij de PVV uitsluit omdat de PVV de rechtsstaat niet eerbiedigt.