Het nieuwe verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA start met ‘Het is tijd voor solidariteit’. Solidariteit is een belangrijk begrip. Het is de sociale lijm in een samenleving. Terecht stelt het programma “Verdeeldheid heeft nog nooit iets opgeleverd; samenwerken wel”. Mooi. Wat ik mis, vooral bij de grootste kostenpost van de overheid, is de wederkerigheid.
Solidariteit èn wederkerigheid
In een solidaire
gemeenschap hoef je niet constant af te rekenen; er is een algemeen
vertrouwen dat hulp en steun wederzijds zijn op de lange termijn. Het programma van GL - PvdA is een reactie op het doorslaan in liberalisering, eigen verantwoordelijkheid en individualisering. Het slaat echter ook door omdat er niets staat over de wederkerigheid die bij solidariteit hoort.
Zoals solidariteit uit beeld is bij rechts, is wederkerigheid uit beeld bij links.
Solidariteit is minder populair dan vroeger omdat de solidariteit anoniemer is dan vroeger. Denk terug aan het ontstaan van de oude brandverzekering, waarbij boeren samen geld in een pot stopten om degene die getroffen werd door brand te helpen zijn boerderij weer op te bouwen. Prachtig! Maar wat te doen met mensen die alleen profiteren en niet het hunne doen om te voorkomen dat hun boerderij in brand vliegt? Daar komt de wederkerigheid. Daar werd vroeger óók streng op gelet. Preventie is jouw verantwoordelijkheid om mee te kunnen doen met de verzekering. Meer dan vroeger is nu onbekend wat mensen zelf doen om de kosten te beperken. Dat is precies de oorzaak geweest van de vermindering van de steun voor door de overheid georganiseerde solidariteit: geven we niet aan profiteurs?? Wil je meer rekenen op solidariteit, dan vraagt dat meer dan alleen optreden van de overheid en bekostiging uit herverdeling tussen rijk en arm en gezond en ziek. Het is nodig dat ontvangers ook een verantwoordelijkheid nemen.
Wederkerigheid bij GroenLinks-PvdA
De wederkerigheid
is deels terug te vinden in het programma: als je veel winst
maakt doordat Nederland goede wegen, goed onderwijs en goede zorg
heeft, is het logisch om daar een grotere bijdrage aan te leveren. Bij de
bijstand en andere inkomensvoorzieningen komt het ook terug. “Mensen
voor wie regulier werk (nog) niet haalbaar is, worden begeleid naar
vrijwilligerswerk, een sociale werkvoorziening, beschut werk en
basisbanen”. Dat is nogal verbloemd, maar het staat er wel: je
gaat je wel inzetten op een andere manier. Ook als het gaat om
uitkeringen als de WIA, er moet wel echt gekeken worden wat je kunt
doen, maar “het beoordelen van wat iemand nog kan gebeurt met
oog voor de menselijke maat.”. Ook bij nieuwkomers is de
verwachting dat zij zich inzetten “Nieuwkomers doen direct mee
en leren de taal”.
Geen
wederkerigheid in de zorg
Bij de zorg zie ik problemen. Daar is de wederkerigheid echt verdwenen uit het programma.
“Solidariteit is onze basis. Dat betekent dat mensen die
gezond zijn solidair zijn met mensen die ziek worden. Iedereen
betaalt eerlijk mee aan de zorg. We leggen geen rekening neer bij
mensen die ziek worden.” Begrijpelijk.
Maar is het voldoende wederkerig? Want mensen willen weten of mensen die een beroep doen op zorgvergoeding die ook echt nodig hebben. Niet voor niets staan er vaker meldingen bij zorginstellingen dat er een wegblijftarief in rekening wordt gebracht als mensen meer dan eens niet afbellen als ze niet op hun afspraak komen. Dat is echt een serieuze klacht over de zorg. Denk niet alleen aan het niet op komen dagen bij afspraken, maar ook aan gewoon doorroken als je moet stoppen, je pillenkuur niet afmaken of voor de zekerheid diverse scans eisen terwijl alle experts zeggen dat het niet nodig is. Dat is niet solidair! Groeiend beroep op de zorg lijkt niet als een probleem te worden gezien.
Het huidige systeem van eigen risico is niet goed. Als iemand een dure behandeling heeft, is hij zijn eigen risico in één keer kwijt en dat gaat om veel geld. Het zou beter zijn als er per behandeling of medicijn maar een deel van je eigen risico zou afgaan. Dan blijft er een moment om je af te vragen: is dit echt nodig? wat doe ik om kosten te voorkomen? Hier geeft de partij niet thuis.
1 op de 7 jongeren krijgt jeugdzorg zonder enige check op noodzaak
Of neem de jeugdzorg
“ We zorgen voor voldoende laagdrempelig aanbod en stoppen
met het onnodig medicaliseren van mentale problemen door hulp ook
beschikbaar te laten zijn zonder diagnose of stoornis”. Er komt
ook geen eigen bijdrage in de jeugdzorg als het aan GL-PvdA ligt. “Kinderen die hulp
nodig hebben, moeten die hulp gewoon krijgen”.
Klinkt goed, maar 1 op de 7 jongeren tot 18 jaar krijgt jeugdzorg! En deze (vooral lichte) zorg groeit heel hard. In het jaar 2000 ging het nog om 1 op de 27 kinderen. Zou het kunnen dat men te makkelijk en snel een beroep doet op jeugdzorg? En zou het kunnen dat achter het beroep op jeugdzorg heel andere problemen liggen? Zeggen we te snel dat professionele jeugdzorg nodig is? Experts maken zich hier zorgen over en pleiten voor een andere aanpak (hier of hier). Kortom: jeugdzorg gaat niet gepaard met wederkerigheid. Hulp zonder diagnose of stoornis is gespeend van elke check op wederkerigheid. Dat kan echt niet!
Te weinig echt doordachte solidariteit
Het programma pleit voor solidariteit in reactie op de trend van liberalisering en individualisering. Maar deze solidariteit is niet goed doordacht.
Als je alle zorguitgaven van alle overheden samen optelt, is de zorg de allergrootste uitgavepost van de Nederlandse overheid als geheel. Op dat gebied is niets terug te zien van wederkerigheid. Natuurlijk kun je twijfels hebben bij een eigen bijdrage (die in Nederland al laag is vergeleken met andere landen), maar wat moeten mensen dan zelf doen om het beroep op de zorg te beperken? Daar zwijgt GroenLinks-PvdA over. Terwijl dat negeren van de wederkerigheid mogelijk de aanleiding was voor het afbreken van solidariteit georganiseerd door de overheid.
P.S, Mijn blog uit 2015 over zichtbare solidariteit en wederkerigheid .
Geen opmerkingen:
Een reactie posten