Een paar jaar geleden werd de eerste rotonde aangelegd in de Republikeinse Amerikaanse staat Kentucky. De staat is tweeënhalf keer Nederland in oppervlakte. Het probleem? Rotondes zijn duur in aanleg (meer ruimte, complexer ontwerp). De overheid moet dat dan allemaal betalen en dat past niet bij de rol die republikeinen zien. Republikeinen zijn vaak terughoudend met publieke uitgaven en dus kost het nogal wat moeite om hen te overtuigen van de wenselijkheid van rotondes. Rotondes reduceren ongelukken vooral door fysieke ontwerp (snelheidsdaling, hoekbotsingen), niet door individuele keuzes (zoals bij kruispunten). Dit kan bij conservatieven weerstand oproepen. Maar collectieve keuzen rond inrichting werken nogal eens beter. Dat zien we vaker.
Kijk naar de wetenschap
Interessant is dat het aantal rotondes groeit in de VS. Een rotonde
blijkt geen "socialistische list", maar een keihard
efficiënt ontwerp dat levens redt. De discussie blijkt als deze niet
gepolitiseerd wordt gewoon gewonnen te worden door de wetenschap.
Rotondes roepen aanvankelijk weerstand op, maar na implementatie
slaat dit om door tastbare voordelen: minder files, lagere
ongevalscijfers, bespaarde brandstof.
Ozempic, Wegovy en Mounjaro
Hoe zou dat gaan met obesitas? In de Volkskrant vandaag pleit Mark van Ostaijen tegen het gebruik van afslankmiddelen
als Ozempic, Wegovy en Mounjaro. Hij stelt “(afslankmedicijnen)
bieden ... nu geen effectief antwoord op de oorzaken van
overgewicht. Sterker nog, het gemak waarmee afslankmiddelen te
verkrijgen zijn, zal die oorzaken niet tegengaan, maar vooral
versterken”. Het medicijn haalt noodzaak weg om gezonder te leven.
Het zal zwaarlijvigheid verder omvormen van een collectief naar een
individueel probleem. Het zal duidelijk zijn dat de rijken hun
gewicht dan beter onder controle houden.
Net als bij rotondes gaan de kosten hier voor de baten uit en moet de overheid ingrijpen in iets dat vooral conservatieven zullen zien als inperking van economische vrijheid. Conservatieven hebben liever vrijwillige, individuele oplossingen. Ingrijpen in voedselkeuzes roept het beeld op van een bemoeizuchtige overheid – een diepgeworteld bezwaar. In Nederland zagen we dat al aan Agema. De PVV volgt maar al te graag de frames van de conservatieven. Zij noemde afslankmedicatie een grote belofte, en bezuinigde tegelijkertijd op de gezonde schoolkantine. Typisch conservatief om de individuele oplossing te vinden voor het probleem en de ruimte te houden mensen zelf te laten betalen voor hun “eigen” probleem van overgewicht.
Kijk naar de wetenschap
Maar het mooie van dat conservatieve wantrouwen is: dat vraagt om
wetenschappelijk bewijs om partijpolitieke discussies te voorkomen.
Lopen progressieve partijen niet te snel mee met collectieve
oplossingen voordat bewezen is dat die werken? Progressieve partijen
zoals GroenLinks-PvdA en D66 zijn voorstander van actief ingrijpen,
terwijl conservatieven (VVD, PVV, BBB) meer terughoudend zijn.
Ingrepen in fysieke omgeving en productie werken
Toch zouden conservatieven wel eens overtuigd kunnen raken van de
noodzaak om als overheid in te grijpen. Uit onderzoek blijkt dat de
fysieke voedselomgeving wel degelijk impact heeft. Kinderen in
gebieden met veel fastfood lopen hoger risico op obesitas.
Onderzoeken wijzen uit dat een verbod op nieuwe fastfoodzaken binnen
400 meter van scholen leidt tot daling in jeugdobesitas. Let wel op: Dit
werkt vooral in combinatie met ander beleid (bijv. groente-subsidies,
fietsvriendelijke infrastructuur, het vraagt wat progressieve
stokpaardjes).
Er zijn ook directere ingrepen mogelijk in productie en economie. De suikertax, verbod op transvetten in voeding (voorkomt hartaanvallen), beperken van reclame voor fastfood, het staat allemaal niet voorop bij de conservatieven, maar het kan wel. Wetenschappelijk bewijs wordt steeds helderder. Links én rechts zou overtuigd kunnen raken. En preventie van obesitas bespaart belastinggeld.
Ondertussen nemen de rijken gewoon ozempic, het haalt hun problemen weg en laat de armeren hun eigen problemen oplossen. Rotondes zijn gelukkig wel geaccepteerd in Nederland.
P.S. zie ook https://halbeda.blogspot.com/2025/06/individuele-zorg-of-maatschappelijke.html over de mentale gezondheid in de samenleving
Geen opmerkingen:
Een reactie posten