Polarisatie en denken in groepen en volkeren

Vandaag was het weer op de TV. Iemand die tegen de adviezen in naar Antwerpen ging om daar te doen wat in Nederland niet meer mag: shoppen. Een journalist hoort hoe Vlamingen wat klagen en vraagt een bezoeker of hij het wel verantwoord vindt. Want "de Belgen" zijn er niet blij mee. Dan volgt de typisch hedendaagse verdediging: de Belgen kwamen ook bij ons in Zeeland shoppen toen het kon.

Plotseling staan Belgen die shoppen in Nederland voor alle Belgen. Dus de Belgen die nu zeuren (die waarschijnlijk nooit in Nederland zijn gaan shoppen), zijn hypocriet.

Vaccinwappies
Ik zie het ook bij mensen die geen coronavaccin willen. Die worden allemaal wappies. Wetenschap is ook maar een mening, ze vertrouwen op hun eigen immuunsysteem en anders nemen ze maar ivermectine. Het is gemakkelijk om mensen in te delen in volken en groepen. De werkelijkheid is meestal ingewikkelder.

Dat denken in groepen en volken stimuleert de polarisering. Je kunt lekker boos worden op groepen als je het individu niet meer ziet. Je kunt je makkelijker afzetten tegen vaccinweigeraars die doorfeesten, zich laten informeren op Facebook en Youtube. 

Lastiger wordt het als iemand gewoon twijfelt en met kennis van verderfelijke praktijken van bijvoorbeeld de familie Sackler weinig vertrouwen heeft in farmaceuten. Zou het vaccin niet toch schadelijk zijn voor de vruchtbaarheid? Het verstoort toch ook de menstruatie?

Ik heb geen vertrouwen in een idee van een wereldwijd complot met allemaal wetenschappers die gezamenlijk afspreken om zaken te verdoezelen, dat is onmogelijk. Ik geloof dat je slechter af bent voor je menstruatie met corona en dat de verminderde vruchtbaarheid door het vaccin een fabeltje is. Maar zo'n twijfelaar moet je niet weg zetten als Wilhelmina Engel. Anders stopt het gesprek.

Wat doen ongevaccineerden tegen de pandemie?
Op nu.nl forum vroeg iemand wat mensen die geen vaccin willen nemen doen om de pandemie te bestrijden. Hij had gehoord dat ongevaccineerden juist heel erg betrokken zijn en wilde graag voorbeelden. Het antwoord was een uitgebreide post waarin uitgelegd werd dat al die verhaaltjes over veiligheid van vaccins niet konden kloppen. Ergens zit immers een megabelang om vaccins te verkopen. Wij zien dat gewoon nog niet! Vaccinweigeraar was ook een verkeerde term, hij was geen vaccinweigeraar, maar iemand die nadacht over verbanden! Of hij wat deed tegen de pandemie werd natuurlijk niet beantwoord. Mijn gedachten gingen direct naar demonstraties en lekker provocerend knuffels uitdelen en een Kerstmarkt houden ondanks verbod.

Ik viel meteen weer terug in mijn sceptische houding over vaccinweigeraars. Ik zag ze weer als groep.

Geld speelt geen rol?

Stel dat de minister van Financiën op de kapitaalmarkten nu €100 miljard zou lenen en dat dit lukt tegen een negatieve rente. Dat is met de huidige rentestand van -0,24% mogelijk. Zou je dan geen doorrekening van kabinetsplannen meer hoeven te maken? Extra uitgeven levert geld op! Want je kunt van alles betalen. Hoe zit dat?

Natuurlijk is geld niet helemaal gratis. Als je nu geld leent moet je dat weer terug betalen, alleen de rente is licht negatief. Kun je niet terugbetalen als het moet, dan moet je geld lenen om af te kunnen betalen. Inmiddels zal de rente dan niet meer negatief zijn. Verpleegkundigen nu beter betalen betekent dat je dat tot in lengte van jaren moet kunnen doen. Een eenmalig extraatje is makkelijker, maar ook dan moet de lening om dat te betalen ooit terugbetaald worden. 

Of is de schuld geen probleem? Inmiddels is de overheidsschuld veel hoger dan in de jaren 80, maar als percentage van het BBP valt het mee. In dit plaatje uit de Miljoenennota 2020 zie je dat de schuld (blauw) oploopt, maar als percentage van het BBP niet. Iemand die een ton per jaar verdient kan best een schuld hebben van twee ton, de rentelast is maar een klein deel van zijn besteedbaar inkomen. Iemand die weinig verdient heeft veel meer moeite dezelfde rentelasten te betalen.

Overheidsschuld steeg, maar percentage van BBP daalde

Nog steeds geen probleem dus? De schuld van Italië is veel hoger en dat land is ook nog niet failliet.

Mooie tijden voor politici: je kunt lenen en krijgt geld toe, de schuld is geen probleem. Uitgeven maar? Zeker eenmalige investeringen die geld opleveren?  

Eerste vereiste is om het geld te investeren in zaken die geld opleveren. Niet in theorie en niet in iets algemeens als meer welzijn. De andere uitgaven (welzijn, zorg, onderwijs) kunnen beter betaald worden uit inkomsten zoals belasting. Agrariërs in de buurt van natuurgebieden kunnen uitgekocht worden. Dat zijn eenmalige uitgaven. Maar dat levert niet direct geld op. Het levert ruimte op voor bouw van woningen omdat er stikstofruimte vrij komt. Er kunnen huizen gebouwd worden, ook eenmalige uitgaven, meer kans dat dat wel geld oplevert. 

Om deze reden denken politici met veel geld in fondsen alles op te lossen. Maar als het zo gemakkelijk rendabel was ondanks stijgende bouwkosten en gebrek aan grond, waarom deed niet iedereen dat dan al?  Kortom: ik geloof er niet in dat geld geen rol meer speelt. 

Rentelasten klein deel van de Rijksuitgaven

Het gevaar blijft inflatie. Wat als inflatie wel blijvend oploopt? De rente gaat dan oplopen en investeringen kunnen tegenvallende rendementen hebben. In onderstaand plaatje zie je hoe weinig rente er nu betaald moet worden (3,4 miljard) . Wat als de rente oploopt naar 3 of 4%? Dan verviervoudigen de rentelasten. In de jaren 80 liep de rente op naar 7%. Om aan geld te komen werd spaarders een rente van 10% geboden. Er zijn landen waar de rente nog veel hoger werd. Dat was de periode van opgelopen inflatie in combinatie met stagnatie begin jaren 80 (zogenaamde stagflatie)

Combineer de inflatie met een hoge schuld en je ziet de problemen. Bedenk dan ook dat als de overheid heel veel besteedt, dit de inflatie in de hand werkt. 

Geld speelt dus wel degelijk een rol. Ik zeg niet dat de inflatie nu al blijvend is, ik wil alleen dat we voorbereid zijn. Doorrekening van een regeerakkoord hoeft niet per se, niet als het een beperkt akkoord is. Maar de Tweede Kamer moet wel oppassen. Want ik wil in de toekomst ook zorg en onderwijs en sociale zekerheid kunnen bieden. Waarom ben ik daar nu niet gerust op?