De volksregering!

Het valt mij op dat er steeds vaker door reaguurders gesproken wordt over “Het Volk”. Onlangs pleitte Thierry Baudet (met veel applaus) ervoor “om de nepdemocratie te vervangen door een volksregering” (op geenstijl.nl, longread). Erg grappig vond ik een berichtje op nujij.nl over de stemming in Oostenrijk voor de president die rechtse kandidaat Norbert Hofer van de rechtse FPÖ zou gaan winnen: “Het volk kiest eindelijk!” riep een reaguurder. Maar Van der Bellen won, dat was nou juist niet wat de reaguurder bedoelde! Had het volk blijkbaar toch niet gekozen! Is een volksregering de oplossing?

Het volk wil volgens mensen van alles, alsof het volk eenduidig is. Maar als het Nederlandse volk al bestaat, is het de vraag of de leden van het volk allemaal hetzelfde stemmen. Een volksregering zou een regering zijn die doet wat het volk wil, in tegenstelling tot een "gewone" regering. Nogal een gevaarlijke suggestie die kan leiden tot de dictatuur van de op dat moment blijkbaar “volkse” meerderheid. Het Volk staat dan tegenover de gecorrumpeerde elite die er een puinhoop van maakte.

In het Verenigd Koninkrijk kan je nog stellen dat mensen moeilijk een regering kunnen kiezen die afdoende vertegenwoordiging is van de kiezers. Zij hebben immers een districtenstelsel en stem je in het noorden op de conservatives, dan is je stem weggegooid, stem je in het zuiden op Labour ook. Dat maakt het lastig om partijen af te straffen, zeker als beide een neo-liberale koers aanhangen, waardoor je op dat punt weinig keuze hebt.

Maar dat is in Nederland niet het geval. We hebben niet alleen een vertegenwoordigende democratie, maar ook een vrij wendbare met veel keuze. Bovendien valt de puinhoop nogal mee, even afgezien van de graaiende bestuurders die her en der ontmaskerd worden (gelukkig!), is Nederland een goed bestuurd land dat op de lijstjes van geluk, welvaart, welzijn, financiële deugdelijkheid, onderwijs en innovatie goed scoort.

Toch is dat niet mijn belangrijkste bezwaar tegen het pleidooi voor een volksregering en het volk laten beslissen. Populisme (komt ook van populus, het volk) suggereert graag dat het partijestablishment faalt en dat alles opgelost wordt als Het Volk maar bestuurt.

De ideale democratie is echter wat anders dan luisteren naar en macht geven aan "het volk". Het gaat er niet om of de elite gefaald heeft. Mensen die de macht aan Het Volk denken te kunnen geven, vergeten dat het bij goed bestuur niet alleen gaat om het stemmen, maar (vooral) om tegenstrevende machten. Macht corrumpeert immers! Dat betekent scheiding van machten invoeren en mechanismen waarmee minderheden hun rechten kunnen afdwingen en vertegenwoordigers die het niet meer goed doen zonder geweld van hun troon gezet kunnen worden..

Het volksidee past bij de industriële tijd. De tijd van de massa's die op de been kwamen en te verenigen waren op een bepaald thema. Het idee van een "Volksregering" past bij het communisme, het fascisme, de volksrepubliek, mislukte bestuursvormen waarbij macht nog erger corrumpeerde. Maar het past ook bij de huidige zwartwit-geneigdheid om te denken in ja of nee, goed of fout, wel in het belang van het volk/ niet in het belang van het volk.

Om een geïndividualiseerde samenleving goed te besturen heb je een wendbare democratie nodig met tegenstrevende machten, niet een suggestie dat het volk eensgezind is.