Complotdenkers zijn vaak mondige, bezorgde, kritische, politiek betrokken mensen die zich uitspreken over politiek, wetenschap, media en, vooral, de macht. Het is aan politieke bestuurders – eigenlijk ook aan ons, andere betrokken burgers – om de kritiek serieus te nemen en te kijken hoe we de samenleving kunnen verbeteren. Kortom, we moeten niet te snel mensen wegzetten als wappie.
Anonieme instituties
Zo zijn instituties van de overheid
afstandelijk en vaak onzichtbaar. Mensen zijn verdwenen achter
regels. Regels staan voorop, niemand legt meer het doel uit wat de
regels wilden bereiken (om vervolgens te kijken of we met het precies
toepassen van de regels wel ons doel kunnen bereiken. Het is niet
vreemd dat mensen radeloos worden, schelden, complotten zien. Ik heb
al eens aangegeven dat je de complotdenkers niet letterlijk moet
nemen, maar wel serieus. Er zijn mensen die aanwijsbaar meer last dan
anderen hebben van de globalisering. Er zijn mensen die in hun buurt
merken dat vertrouwde gezichten zijn vertrokken en nieuwkomers slecht
of niet Nederlands spreken. Die krijgen het gevoel dat zij niet meer
gehoord worden en radicaliseren.
Maar hebben we niet te vaak geprobeerd complotdenkers uit te leggen als mensen met serieuze kritiek op de macht?
Er zijn grenzen
Want het loopt wel de spuigaten uit.
Bas Heijne probeerde in de NRC al eens onderscheid te maken. Iemand die Femke
Halsema serieus plaatste in het rijtje met Goebbels en Stalin is van
een andere orde dan iemand die de huidige elite bekritiseert. “Er
is een groeiende groep burgers die de overheid ziet als het Kwaad
zelf, waarmee niet meer te onderhandelen valt. Kritiek leveren heeft
geen enkele zin, schelden, intimideren en denigreren, zoals de vrouw
tegenover Halsema, is het nieuwe maatschappelijke debat. Het is de
arrogantie van de onmacht. “
Niet meer luisteren en gewoon vanuit je eigen belang en perceptie kijken en woedend schelden. Heijne noemt dat “Dat is de burger die alles wat zijn eigenbelang in de weg zit als vijandig beschouwt, als repressie van buitenaf”. Dat is dus eigenlijk geen “burger” (een inwoner van een stad of staat die bepaalde wettelijke rechten en plichten heeft). Het is iemand die wat strijd met zijn eigen belang afwijst en zich dus niets aantrekt van het gezamenlijk denken over stad of staat. Het wordt tijd niet alles te verklaren uit een vermeende achterstand, een anoniem geworden overheid.
Bedreigingen aan de orde van de dag
Marc van Ranst is een Belgische
viroloog, hij werd wel eens de “Jaap van Dissel van Belgie”
genoemd (hij is denk ik eerder de Marion Koopmans, die ook van alles
toegetweet krijgt). Hij sprak zich ferm uit tegen complottheorieen
over covid en probeerde steeds te laten zien wat de wetenschap zegt
over Covid en de vaccins. Grafieken met sterftecijfers als iemand
beweert dat er op het moment een enorme oversterfte is in Belgie
vanwege de vaccinatie.
Hij heeft een ook vaste tweet die “elke dag” heet. Hij wordt steevast betiteld als moordenaar, hij moet aan de galg, hij zal binnenkort wel veroordeeld worden door een tribunaal. De toetsenbordridders zijn meestal anoniem en als je ze spreekt of ze komen voor de rechter, dan wordt het gebagatelliseerd, hadden ze wat gedronken, hadden ze het niet zo bedoeld.
Dan hebben we het niet meer over betrokken boze burgers waar we naar moeten luisteren.
Verschuilen achter anonimiteit
Inderdaad,
mensen verdwijnen achter regels – worden radertjes in het systeem.
Dat mag niet zomaar gebeuren. Breng de nabijheid en redelijkheid
terug in de overheid. Maar er zijn ook mensen die zich
verschuilen achter anonimiteit van twitter.
Ook zij worden radertjes in een systeem. Dat leidt tot een systeem van elkaar kopiëren en dreiging en echte onveiligheid. In de coronatijd werd duidelijk dat een voortvluchtig militair zich had voorgenomen Van Ranst te vermoorden. Dat ging zo ver dat hij wapens verzamelde en hem opzocht.
De militair pleegde uiteindelijk zelfmoord. Er was inmiddels een klopjacht gaande om hem te vinden. Maar hij had ook Van Ranst kunnen vermoorden. De toetsenborgridders hebben er niet van geleerd. Het gaat door, elke dag.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten