JA21 Onhaalbaar, rechts, met interessante punten

JA21 spreekt over “Onveilige straten, een steeds onbetaalbaarder dagelijks leven en een ontspoord migratiebeleid dat een onhoudbare druk op onze samenleving legt”. Daarmee zet JA21 in het voorwoord drie overduidelijke en polariserende leugens neer. Wel is de toon van het programma minder erg dan die van de PVV. De tijd dat een van de prominenten vluchtelingen op de Middellandse zee “dobbernegers” noemde lijkt voorbij, hoewel deze prominent nog op plaats twee van de lijst staat.

“Onveilige straten, steeds onbetaalbaarder dagelijks leven en ontspoord migratiebeleid”?
Aan de werkelijkheid heeft JA21 blijkbaar een broertje dood. Het programma begint als gezegd met deze drie leugens.
1. Qua diefstal, straatroof, geweld is Nederland veiliger geworden over de afgelopen 10 jaar. De groei zit meer in cybercriminaliteit. De kans om slachtoffer te worden van een traditioneel misdrijf kleiner is dan ooit.
2. Het dagelijks leven is sinds 2022 steeds betaalbaarder geworden. De inflatie is in 2022 omhoog geschoten door de oorlog in Oekraine. Daarna was het moeilijk dit koopkrachtverlies goed te maken, maar de laatste jaren groeien de CAO lonen duidelijk harder dan de inflatie.
3. Onhoudbaar migratiebeleid is gewoon onzin.
Onhoudbaar kan het zijn als de instroom ongereguleerd en onvoorspelbaar is (zoals tijdens de vluchtelingencrisis van 2015-2016). Het is zelfs zo dat migratie via arbeidsmigranten en kenniswerkers (expats) essentiële gaten op de arbeidsmarkt gevuld worden zowel in hoogopgeleide sectoren (tech, wetenschap) als in laagopgeleide sectoren (landbouw, logistiek, horeca). Toch ligt hier wel een belangrijk punt van terechte onvrede. Want wel legt migratie een druk op de huisvesting en voorzieningen zoals onderwijs en zorg. Snelle demografische veranderingen in wijken zorgen voor spanningen als het integratieproces moeizaam verloopt.

Maling aan de EU èn wel inzetten op economische groei
De toon van het programma van JA21 is minder erg dan die van de PVV en JA21 hengelt overduidelijk naar deelname in een rechtse regering. Daarbij schetst JA21 niet alleen een onjuist beeld van de werkelijkheid, maar ook van de werkbaarheid van de oplossingen. “De overheid zit al jaren gevangen in juridische, technocratische en internationale structuren”. Lees dat nog eens goed. Dan kun je tussen de regels door al lezen dat JA21 uit de EU zou willen. Dat zou een ongekend economische klap zijn voor handelsland Nederland. Het staat er bijna letterlijk. Er staat “Herstel van zeggenschap, democratische controle en vrijheid”. Nederlanders zijn vrij om hun eigen regels te bepalen en hun eigen keuzes te maken. JA21 wil dus minder EU en meer invloed op ons grensbeleid. Tegelijk wordt economische groei beloofd. Dat is tegenstrijdig.

Veiligheid als allerhoogste prioriteit èn burgers weer gaan vertrouwen
Er zit zo vaker tegenstrijdigheid in de maatregelen. Zo is Nederland volgens de partij dus onveilig. Veiligheid is daarom de allerhoogste prioriteit voor JA21. Criminaliteit moet hard aangepakt worden. Het kan een keuze zijn om de veiligheid de allerhoogste prioriteit te geven. Dan moet je dus stevig inzetten op de ondermijnende activiteiten van criminelen. Maar kan je dan tegelijk stellen “De overheid moet de eigen burgers weer gaan vertrouwen” en dat er “een faciliterende overheid (moet zijn) die zoveel mogelijk ruimte en vrijheid geeft aan werknemers, ondernemers en gemeenschappen”?

Interessant is de minister voor Overheidsefficiëntie (die referenda gaat regelen)
Het is niet gek om een aparte bewindspersoon aan te stellen die werkt aan overheidsefficiëntie. Het voorstel werd weggehoond, omdat het verwijst naar Musk en Musk er niet goed uitkwam met zijn Department Of Government Efficiency. Maar een blik op efficiëntie is nooit weg. Het past ook goed bij de rechtse wens om een kleinere overheid te krijgen die teruggaat naar de kerntaken. Regels hebben de neiging om absoluut te worden waardoor de regels het doel worden en het werkelijke doel uit zicht raakt.

Jammer dat er bij de uitwerking vooral aandacht gaat naar hele andere dingen. Want waarom “dient deze minister zorg te dragen voor de snelst mogelijke invoering van het correctief bindend referendum”? Vervolgens moet hij zorgen voor de organisatie van referenda over dossiers zoals asiel, bevolkingsgroei, en de manier waarop wij omgaan met natuur in ons land. Dat gaat dus niet meer om correctieve referenda, maar om ingewikkelde taaie dossiers waar een burgerberaad (meer onderlinge discussie en gesprek) meer voor de hand zou liggen als je streeft naar meer burgerinvloed. 

Tussen de regels door gaat deze minister blijkbaar ook zorgen voor gekozen burgemeesters, een vorm die haaks staat op de huidige inrichting van ons gemeentebestuur. De burgemeester zal dan met een programma gekozen moeten worden dat strijdig kan zijn met het collegeprogramma dat de wethouders volgens de gemeenteraad moeten volgen. Daar zal de minister zijn handen vol aan hebben.

Het hoofdstuk migratie is streng maar met onhaalbare beloften
“De bevolkingsgroei in Nederland komt vandaag de dag volledig voor rekening van migratie”. Daar zou je een beschrijving verwachten van de vergrijzing van de bevolking en het probleem van een groeiende groep ouderen en steeds kleiner wordende arbeidspopulatie naast de problemen van integratie. Want die dalende arbeidsbevolking, die dus steeds meer moet betalen voor de steeds grotere groep die niet in het arbeidsproces kan deelnemen, is echt een probleem. Maar dergelijke nuance is niet aan JA21 besteed.

Enfin. Migratie is wel degelijk een probleem voor de samenleving. De integratie is moeizaam, er is een tekort aan woningen en het doet een flink beroep op de onderwijsvoorzieningen. De oplossing? Oplossing nummer 1: JA21 gaat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het VN Vluchtelingenverdrag moderniseren. Dat gaat dus niet gebeuren. Het gesprek over EVRM gaat er al komen en ik zie niet dat JA21 veel invloed zal hebben op de VN, ook wetend dat JA21 regels uit het VN handvest met plezier naast zich neerlegt als Israël zich er niet aan houdt. Maar in dit hoofdstuk toont zich JA21 een echte leerling van de PVV met iets nettere taal..

Europa is de belangrijkste partij om het aantal vluchtelingen te verminderen. Daarmee is het tweede onderdeel van de strenge migratieparagraaf weer iets waar JA21 weinig invloed op heeft. “JA21 steunt de beperkende maatregelen die voortvloeien uit het aanstaande EU-migratiepact”.

Daarna komen er wel mogelijke regels zoals “Aanscherping regels voor gezinshereniging van minderjarigen door strikte nationale interpretatie van het EU-kader” en “Aanscherping van de beoordeling van herkomstlanden”. Met dat laatste komt er dus een meer politieke beoordeling van de veiligheid van landen die meer druk geeft om landen als veilig te kwalificeren als er meer vluchtelingen dreigen te komen. Maar dat soort maatregelen kunnen wel.

Ook de opvang wordt soberder en de regels voor een vluchtelingenstatus worden strenger. Ook wil JA21 de spreidingswet intrekken. Dat leidt er toe dat de druk op de huidige centra groter wordt, meer incidenten zullen komen en gemeenten die zich niets aantrekken van de positie van asielzoekers de opvang gewoon kunnen overlaten aan andere gemeenten.

Grensbewaking heeft gebleken een weinig efficiënt middel te zijn om het doel van minder asielinstroom te bereiken. Het zou door de minister van Overheidsefficiëntie meteen afgeschoten moeten worden. Toch geeft JA21 hoog op van deze maatregel, die elders niet veel op blijkt te leveren. Het is hun allereerste stap naar forse instroombeperking.

Arbeidsmigratie doet ook een beroep op het aanpassingsvermogen van de Nederlandse samenleving. Dat JA21 vindt dat Nederlandse werknemers uit de markt gedrukt worden door oneerlijke concurrentie waag ik dan weer te betwijfelen. Je zou het accepteren van wantoestanden bij arbeidsmigranten als zodanig kunnen kwalificeren, maar daar doet JA21 helemaal niets tegen. Daarvoor heeft de SP goede voorstellen, die ik totaal niet terugzie in het programma van JA21. Gaat het om misstanden, dan noemt JA21 eerder de overlast voor omwonenden: streng controleren en handhaven op overbewoning, wat op zich geen slecht voorstel is. Of: huisvesting zoveel mogelijk op terrein van de werkgever in plaats van in woonwijken en recreatieparken. Dat zal in Westland niet goed vallen, maar het is een mogelijke maatregel die overlast voor omwonenden voorkomt en niets doet aan mogelijke wantoestanden waar de migranten het slachtoffer van zijn. Wel wil JA21 meer ruimte binnen EU-verband om arbeidsmigratie uit andere lidstaten te reguleren op basis van vraag en aanbod per sector. Weer als eerste voorstel iets dat in Europees verband geregeld moet worden.

Huwelijksmigratie
Het grootste deel van de migratie naar Nederland bestaat, naast arbeidsmigratie, uit gezinsmigratie. Daarom wil JA21 ook hier maatregelen nemen. “Het aantal huwelijkspartners dat een persoon gedurende zijn leven kan laten overkomen beperken tot maximaal één”. Dat kunnen we moeilijk scharen onder hun adagium van Verantwoordelijkheid nemen met realistische plannen. De maatregel is direct onhaalbaar. Hoewel de intentie achter de maatregel (het beperken van misbruik en migratie) begrijpelijk kan zijn, is de voorgestelde methode in strijd met internationale mensenrechten (met name het recht op gezinsleven), praktisch onuitvoerbaar door de enorme bureaucratische last en levenslange registratie (Kan de minister voor overheidsefficiëntie hier ingrijpen??) en disproportioneel, omdat het onevenredig veel eerlijke mensen raakt en veel gerichtere maatregelen al bestaan. Andere maatregelen kunnen wel (hogere leeftijdseis en hogere inkomenseis). Het schuurt aan het recht op gezinsleven, dus het is geen gelopen race.

Islam en Westerse waarden
Handhaving van de strikte scheiding tussen kerk en staat, dat is natuurlijk een goed te houden standpunt. Ook kun je als rechtse partij bewaar maken tegen “doorgeslagen en geldverslindende diversiteits- en inclusietrainingen”. Het is wel strijdig met de eerder genoemde “dienstbare overheid en de menselijke maat”. Want moest niet de overheid “de eigen burgers weer gaan vertrouwen, en de publieke sector dienstbaarder worden”? Dan kunnen diversiteits- en inclusietrainingen geen kwaad.

Een goede zaak is het “Stoppen met het verdacht maken van onze instituties”. Maar, ho! Ik dacht eerst hier in te lezen dat de PVV moet stoppen de aanval in te zetten op rechters. Maar helaas gaat het om iets heel anders, want het gaat er om dat er “geen beleid (mag zijn) gericht op het tegengaan van ‘institutioneel racisme’”. Je zou zeggen dat, als je wil laten zien dat onze instituties betrouwbaar zijn, je overduidelijk moet kunnen aangeven dat je tegen institutioneel racisme optreedt. Overigens is de vraag waarom dit staat onder Westerse waarden en Islam. Valt het tegengaan van institutioneel racisme niet onder (huidige) westerse waarden? 

Stevige rechtse ingrepen
Zo staan het programma nogal veel stevig rechtse ingrepen die nogal eens botsen met andere uitgangspunten van de partij, of met het internationaal recht. Af en toe een interessant voorstel als “beperking van de toegang tot coffeeshops voor niet-Nederlanders”, hoewel ik vermoed dat het dus niet gaat om niet-Nederlands ingezetenen, maar dat een Nederlands paspoort nodig is. 

Net als bij andere rechtse partijen wordt ingezet op maatregelen tegen “zogenoemde woke-beweging en organisaties als Extinction Rebellion”, waarbij niets gezegd wordt over geweld door burgers als een AZC voorgesteld wordt. 

Voor milieumaatregelen moet je ook niet bij JA21 zijn. Denk aan “Behoud van vrijheid van autogebruik: verlaging van accijnzen, geen kilometerheffing en geen verbod op brandstofauto’s”. Rond het stikstofdossier is ook geen vooruitgang te verwachten: "JA21 staat pal achter de Nederlandse landbouw- en visserijsector". De wolf kan zijn borst natmaken, want “het dier is op geen enkele manier inpasbaar”. Ook voor kunst en cultuur zal JA21 weinig doen. “De sector kijkt al decennialang vanuit een links ideologische tunnelvisie naar de samenleving”. De partij wil liever Nederlandse tradities, taal en cultuuruitingen in de kunsten en geen subsidies.

Betaalbaarheid lijkt in orde
Met veel maatregelen die gewoon niet kunnen volgens geldend recht vallen de kosten van JA21 maatregelen ook veelal mee. De partij is daarnaast gericht op economische groei door ondernemers meer vrijheid te geven en bureaucratische regels te schrappen. Als de bewindspersoon voor overheidsefficiëntie zich wat minder richt op referenda en aan het werk gaat om inefficiënte regels te schrappen zal dat ook wel geld opleveren. Kortere loondoorbetaling bij ziekte en ontslagrecht versoepelen zal bij werkgevers enthousiasme losmaken.

De partij belooft geen huurverlaging zoals de PVV (eerder zal het beleid leiden tot verhoging). De partij wil wel met "een samenhangend pakket komen van maatregelen zoals fiscale stimulansen en creatieve eigendomsmodellen zoals huurkoop, om de acute woningnood voor jonge gezinnen te verlichten". Bij gezondheidszorg kiest JA21 voor het ongedaan maken van de voorgenomen verlaging van het eigen risico. In de gezondheidszorg maakt de partij niet de indruk echt het verschil te willen maken, wel de groei wat in te perken.

Rondom de betaalbaarheid wijkt JA21 duidelijk af van de PVV. Als je voor de PVV stemde vanwege het asielbeleid kun je beter inderdaad overstappen op JA21. Ik vermoed dat de doorrekening door het CPB geen problemen zal opleveren.

Al met al levert JA21 een stevig rechts programma dat helaas niet voldoet aan hun eigen motto van verantwoordelijkheid nemen met realistische plannen.

Mijn (niet onpartijdige) besprekingen (van de concepten):
Programma PVV: hier: Geen ambitie om Nederland te veranderen en te regeren
Programma CDA: hier Management by speech
Programma GL PvdA: hier  Solidair maar waar is de wederkerigheid?
Programma D66: hier Ondernemend, progressief liberaal en technocratisch
Programma VVD: hier Is de VVD nog een volkspartij?
Programma JA21: hier: Onhaalbaar, rechts, met interessante punten
Programma SP: hier. Onbetaalbaar, maar met de vinger op zere plekken
Programma PvdD: hier. Fundamenteel, maar met veel verboden en duur
Programma BBB: hier: Wij moeten zelfvoorzienend zijn, maar het buitenland niet
Programma ChristenUnie: hier. Geen polarisatie en vol aandacht voor zorg en klimaat
Programma Volt: hier Kan Volt wel op tegen de machtsspelletjes
Programma SGP: hier SGP met de bijbel als kompas