Confirmation bias in publieke organisaties

Een van de veel gemaakte fouten bij het nemen van beslissingen is het zoeken naar informatie die jouw gedachten bevestigt. De zogenaamde confirmation bias: voorkeur voor bevestiging, of bevestigend vooroordeel. Voorkeur voor bevestiging is een bekende denkfout. Je hebt de neiging  te letten op en te zoeken naar wat de eigen overtuiging bevestigt en daarbij negeer je zaken die jouw overtuiging tegenspreken, sterker je zoekt er niet naar en als het er is leg je het gemakkelijk weg. Dat gebeurt het gemakkelijkst in publieke organisaties

Bevestiging zoeken en creatieve destructie

Aan de confirmation bias zijn bedrijven failliet gegaan. Dat is meteen een bevestiging van de goede creatieve destructie van de markt. Als je alleen bevestiging zoekt en belangrijke veranderingen in voorkeur negeert, wordt je afgestraft. Als Albert Heijn iets verkeerd doet en negeert wat een concurrent wel oppakt, dan wordt dat heel duidelijk in de cijfers. Toen tien procent van de klanten van Albert Heijn de winkel te duur vond, haalde dat zelfs alle kranten. Negeren ze signalen dan gaan bedrijven ten onder in creatieve destructie.

Publieke sector wordt minder gestraft

In de publieke sector ligt dat anders. Daar is geen markt die je afstraft. Nu zullen jullie zeggen dat een gemeente die zaken negeert gestraft wordt door de kiezers. Zo werkt het inderdaad vaak. Zeker nu kiezers minder trouw zijn aan hun partij. Helaas werkt het lang niet altijd zo, bovendien heb je al vier jaar nodig voor die verandering. Maar het punt is helaas dat die kiezers ook nogal eens gevoelig zijn voor confirmation bias. Als tien procent van de kiezers ongelukkig zijn op een bepaald punt, is negentig procent er niet ongelukkig mee. Dat is een geruststelling. Maar die 90 % kan best een confirmation bias hebben of kan gewoon prima leven met iets wat 10 % van de mensen niet leuk vindt.
In publieke organisaties kan het bevestigend vooroordeel woekeren. Al was het maar omdat de sector een bepaald type mensen aantrekt dat vertrouwen heeft in een oplossing van de overheid bijvoorbeeld. 

Neem de liberalisering en de manier van werken van de EU. De liberalisering bracht economische groei. Nederland heeft een handelsoverschot, het geld stroomt binnen, alle reden om blij te zijn met de liberalisatie. Maar de banken misbruikten hun vrijheid. De beweeglijkheid nam toe, risico’s waren zo verbonden dat niemand meer goed zicht had. Ondertussen betaalden de lager opgeleiden in Nederland de kosten van de liberalisatie. Zij hadden het eerste last van concurrentie van goedkopere Polen, van de import uit China. En de veranderingen die opkwamen in de armere wijken, met mensen die nieuw waren en weinig integreerden, bleven tot die wijken beperkt.

De boosheid op de EU heeft daar ook mee te maken. Ja, natuurlijk werd de Europese grondwet weggestemd, maar de mensen hadden het gewoon niet goed begrepen.

Het gebeurt ook in minder prominente gevallen

De nota waar aan vast gehouden wordt, de bureaucratie om iets gedaan te krijgen. Niet direct roepen om politie en eerst andere interventies proberen. Vaak zie ik dat het nodig is. De publieke sector moet gedegen zijn en niet failliet gaan.

Een rechte rug houden als groepen verschillende belangen hebben en de politiek de doorslag moet geven. Het is allemaal best waar. 

Maar het zoeken naar bevestiging  en negeren van tegendeel is menselijk en niets menselijks is de publieke sector vreemd.  Dus moet je tegenspraak naar binnen halen. Hebben die mensen met die volstrekt andere invalshoek gelijk? Het wil niet zeggen dat de andere oplossing beter is, maar houd er rekening mee.

Tegendenkers, second opinion, dwarsliggers

Nodig tegendenkers uit, wees open over je aannames en stel ze ter discussie. Wat ooit een goed besluit was, kan verkeerd gaan. Wat ooit een terechte aanname leek, kan verkeerd zijn of gewijzigd. Bij financiele instellingen lopen nerds rond die (omdat er grote risico's zijn), als vaste taak hebben om zeer ingewikkelde risicoanalyses en risicomodellen te toetsen op zo'n bevestigend vooroordeel. Waarom zitten die niet in de publieke sector? 

Wie nooit last heeft van het bevestigend vooroordeel werpe de eerste steen.