In de Groningse gemeente Haren stemde een grote meerderheid
van de inwoners tegen een fusie met Groningen. Inmiddels is toch tot de fusie
besloten. De argumentatie is vooral bestuurlijk: de taken van de gemeente zijn
gecompliceerder geworden, de “bestuurskracht” is te gering. De verarming door
deze herindelingen wordt gebagatelliseerd: uiteindelijk wennen ze wel. Maar de verarming is er wel
Voordelen nooit bewezen
Het is bekend dat kleine gemeenten steeds meer moeten
samenwerken in regionale organisaties. Wie controleert die onderlinge afspraken
in de regio namens de bevolking? Er zit
een bepaalde logica in. En hoe inefficiënt is het niet om met die kleine
gemeenten te blijven werken? Tegelijk blijkt het als je wat afstand neemt
vooral een bestuurlijke logica, want de Nederlandse gemeenten zijn als je het
bekijkt op Europees niveau eerder groot dan klein. Het is ook niet zo dat de
gefuseerde gemeenten ineens efficiënter zijn, wat een beetje tegen je gevoel
ingaat. Dat bleek uit onderzoek van het
COELO. In Denemarken lukte het overigens wel om schaalvergroting te koppelen
aan efficiëntieverbetering.
Nadelen zichtbaar
De tegenstanders van herindeling argumenteren minder
bestuurlijk. Het gaat hen om de herkenbaarheid van het bestuur en grotere
legitimiteit. Inwoners van gemeenten met minder dan tienduizend inwoners hebben
drie keer zo vaak contact met politici als de bevolking van gemeenten met meer
dan honderdduizend inwoners. Daar wordt dat overgelaten aan ambtenaren. Nog
mooier: de representativiteit van deze participanten
is in de kleinere gemeenten groter.
Fusies vooral in het voordeel van de beslissers
Het blijft lastig . De fusies worden uiteindelijk doorgezet
in een bestuurlijke setting. De mensen die uiteindelijk oordelen zijn tevens de
mensen die erg gevoelig zijn voor bestuurlijke logica en van grotere gemeenten profiteren. Ondertussen is er in de
gewone wereld juist herwaardering voor het kleine. Zo merken we dat er al jaren
geklaagd wordt over twee zaken: bestuurlijke drukte en gering vertrouwen in de
politiek. Zou het kunnen dat door de schaalvergroting het bestuur van onze
samenleving steeds anoniemer is geworden? Ik denk het wel.
Hier zie je hoe hard het is gegaan met de gemeentegrootte
Alternatieven blijven experimenten
Ondertussen gaan de fusies door. Maar wat er in de plaats
komt om die democratische betrokkenheid van mensen bij de politiek te vergroten
weten we niet. Veel experimenten, wijkbudgetten waarvan gesteld wordt dat de
democratische legitimiteit gering is en meer participatie van mensen die hun weg
goed weten te vinden in de bestuurlijke bureaucratie.
Het plaatje is al van even terug. Inmiddels staat de teller op ruim 44.000 inwoners per gemeente. Haren was niet eens zo klein met 18.000 inwoners. Toch werd de gemeente gedwongen samen te gaan met Groningen en het (erg kleine) Ten Boer.
Toch triest...
Herindelingen zijn natuurlijk best handig voor provinciale bestuurders en het rijk. Dat is waarom het blijft doorgaan. Fuseren is vooral in het voordeel van de beslissers en dat zijn niet de inwoners.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten