Over snelle vernieuwing en trage verandering

Twee artikelen in de Volkskrant gisteren geven een goed inzicht in de wereld. De snelle ontwikkeling van fabrieken en infrastructuur en de trage veranderingen in de samenleving. En de onmacht van regeringen om daar iets aan te veranderen.

Mooiste modernste fabrieken komen in sneltreinvaart

Het eerste gaat over Tata Steel India, waar de modernste staalfabriek van de wereld uit de grond wordt gestampt. Er is in de wereld overproductie van staal, maar staalproductie brengt welvaart voor de miljoenen in India die een auto willen en de infrastructuur die daar bij hoort. In een volgende alinea lezen we dat de fabriek staat in een deelstaat waar de helft van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Ze zullen niet kunnen werken in die fabriek, die zoveel mogelijk gerobotiseerd is.

Bouwen van de modernste fabrieken en de mooiste infrastructuur is een taak die goed uit te voeren is. Regering en bedrijfsleven plannen samen, de groei zit er in. Daar kan een regering wel wat mee.

Cultuur verandert stapvoets

In een ander artikel gaat het over tradities en verandering in cultuur. Tradities als Sinterklaas, stierengevechten en vossenjacht veranderen traag en veranderingen gaan met agressie gepaard. De schrijver stelt ook dat het een misverstand is te denken dat je een traditie kunt afschaffen zoals je de doodstraf afschaft. Tradities veranderen, maar het gaat om het veranderen van gedrag, waarden en systemen om mensen ergens bij te laten horen.

Verdiepte kloof

De verandering gaat sneller in de stad en trager in de periferie. Zou je stemmen over zwarte piet, dan stemt ruwweg de randstad voor afschaffing en daarbuiten tegen. De kloof tussen wie meegaat in snelle verandering en wie achter blijft zien we ook in de VS: het midwesten versus de east en westcoast. We zien het ook in Frankrijk, waar de periferie geen vertrouwen heeft in de plannen van Macron om het klimaat minder te belasten en vervuilend gedrag meer. De kloof tussen het rijke centrum van Parijs en de rest is enorm. Die kloof is er bij ons ook. In de discussies erover die ik las kwamen woedende bijdragen over het kwartje van Kok opvallend terug. Ik merk dan dat ik snel die bijdragen opgeef. Dat is niet serieus te nemen, net als 80 procent van de bijdragen over Italië, over de EU en over pensioenen. Feiten doen er niet toe, consequent zijn is geen vereiste, de dader is altijd een partij of de EU.

Onmachtige regering

De essentie van de twee artikelen (over snelle vernieuwing van fabrieken en trage verandering van culturen) is dat de regering onmachtig is veranderingen in de samenleving af te dwingen en zich kan richten op de snelle verbetering van infrastructuur en productiemethoden. Toch wordt er maar al te veel naar regeringen gekeken om die kloof te dichten. Op zijn minst is de constatering van belang dat de regering zich afwendt van die kloof omdat ze die toch niet kan oplossen. Dat vraagt meer dan ergernis over boerkas serieus nemen en deze verbieden.

Toch is het niet de regering die de kloof kan dichten. Wil je goede scholen neerzetten, dan ben je afhankelijk van goede leraren en actieve ouders. Wil je culturen veranderen, dan ben je afhankelijk van de medewerking van mensen. Wil je mensen zekerheid bieden en werk, dan kun je in de belastingsfeer wel iets doen, maar ze moeten ook zelf verantwoordelijkheid willen nemen. 

Hadden we bij het bouwen van de dijken en polders op regeringen gewacht, dan was Nederland er niet geweest.