We leven in een tijd waarin iedereen
mee wil doen aan “publiek debat” en gehoord wil worden. Voor de
mensen die passen in de bestaande orde is het normaal om gehoord te
worden. Zij denken binnen een kader waarin bijvoorbeeld zwarte piet
aanpassing behoeft omdat iedereen in de samenleving even belangrijk
is en het niet kan dat een groep zich geschoffeerd voelt. Het kader
is individuele ontplooiing, luisteren en rekening houden met elkaar.
Inclusiviteit is daar onlosmakelijk mee verbonden.
Er is ook een grote groep mensen die
niet passen binnen dat kader. Voor hen is luisteren en rekening
houden met elkaar evengoed belangrijk. Maar zij laten zich meer
leiden door de behoefte aan soevereiniteit in de eigen kring, bij een
gemeenschap horen. Dus niet luisteren naar mensen die niet bij de
eigen gemeenschap horen. Zij hebben behoefte aan bevestigende
rituelen, zoals Sinterklaas. Daarmee voelen ze zich verbonden met elkaar en met de
samenleving, waar ze zich anders steeds minder in thuis voelen. De
rituelen van hun soevereiniteit waren verankerd in de kerk. Maar de
rol van de kerk binnen het publieke debat is verzwakt en zelf zijn ze
ook niet meer verbonden met de kerk. Hoe inclusief is het debat als zij zich daar niet in thuis voelen?
Joods-christelijke waarden? Eigen volk!
Wilders zegt dan de
joods-christelijke waarden te willen beschermen, dat geeft een verantwoorde klank. Maar wat hij daarmee
bedoelt is het beschermen van de eigen cultuur en soevereiniteit. Overigens hoeft dat niet per se fout te zijn. Hij weet dat de kerk daar een belangrijkerol in had. Hij
kan namelijk niet precies vastpinnen wat die waarden zijn, want hebt
uw naaste lief als u zelf zal het niet zijn. Zo is het ook met de
blokkeerfriezen. Zien die een vreemdeling zeker, die verdwaald is
zeker, dan zullen ze niet vriendelijk vragen naar zijn naam. Het
gaat hen helemaal niet om een joods-christelijke cultuur, maar om de
eigen cultuur. Terwijl de bestaande orde meer heeft met individuele
ontplooiing van iedereen en meegaan met de wereldeconomie.
Het debat gaat dus helemaal niet over
joods-christelijke waarden, maar over het beschermen van het eigen
volk (of liever het merken dat je erbij hoort en belangrijk bent voor
de samenleving) versus democratie versus globaliserende economie. Omdat eigen volk eerst vervelend klinkt kunnen we het hier beter soevereiniteit noemen.
Dat is precies die behoefte aan
soevereiniteit en verbondenheid die op het moment weinig aandacht
krijgt versus de globalisering die nauwelijks ter discussie staat. En dat die weinig aandacht krijgt heeft te maken met
democratie en diezelfde globalisering. Door de globaliserende economie zijn we
rijker dan ooit, maar met de globalisering vermindert de ruimte voor
de natiestaat en soevereiniteit. Wil je meegaan met de globaliserende
economie, dan vraagt dat meer Europese democratie en inbedding van
migratie in je samenleving. Verder weg en met minder gevoel van verbondenheid.
Trilemma van de wereldeconomie
De econoom en sociale wetenschapper
Dani Rodrik noemt de opgave van deze tijd het trilemma van de
wereldeconomie. Economische globalisering, politieke democratie
en de natiestaat zijn uiteindelijk niet met elkaar te verzoenen. Wil
je met Nederland de globaliserende economie en democratie behouden,
dan vraagt dat meer Europa en meer VN om de democratie nog te redden
tegenover de wereldeconomie. Soevereiniteit lever je dan in.
Er is dan behoefte aan een
verbondenheid met de eigen groep, maar je kunt daar moeilijk aan
tegemoet komen, want je hebt in de democratie rekening te houden met
de behoefte aan verbondenheid van andere groepen die strijdig zijn en
ook Nederlander zijn. Wil je soevereiniteit combineren met
globaliserende economie, dan lever je je democratie in. Dan moet je
eerder kijken naar Turkije, China en Rusland. De combinatie
soevereiniteit en democratie kan alleen als je je onttrekt aan de
wereldeconomie. Dat gaat dan ook ten koste van je welvaart. Dit trilemma deed mij denken aan de drie machten waar ik eerder over schreef: hier. Niet precies het zelfde, maar ook hier zie je verschillende machten die elkaar beïnvloeden.
Dus je
moet een balans vinden.
Dat trilemma is lastig voor het
publieke debat. In deze tijd van twitter en korte uitspraken is voor
dilemma's al weinig ruimte, laat staan trilemma's. Toch kunnen we er
niet onderuit de balans te blijven zoeken. Dat zal in een inclusief debat moeten zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten