Er zijn een paar principes die ik
bewoner om de eenvoud en de verklaringswaarde. Bovenal zijn dat
Darwin, met the survival of the fittest over natuurlijke selectie en
Van 't Hoff met het principe van Le Chatelier – Van 't Hoff over
evenwichten. Met de twee principes kun je veel voorspellen over
beleid van de overheid.
The survival of the fittest wordt ten
onrechte wel eens vertaald als de sterksten overleven. Waar het
echter om gaat is dat de soort die het best past bij de
omstandigheden overleeft. Hoewel een biologische wet is het principe
simpel en breed toepasbaar. De term survival of the fittest komt dan
ook van de econoom Herbert Spencer, die het principe van Darwin
toepaste op de economie (en dacht dat zonder overheid de sterkste zou
overleven en de bekwaamste mensen zouden overblijven).
Survival of the fittest in het drugsbeleid
In het drugsbeleid kun je goed zien hoe
het principe van selectie uitpakt. Er is verslaving dus een sterke
vraag naar drugs. Maar de overheid is niet blij met de dealers en zet
een oorlog in. Het is gevolg is dat wie niet goed is aangepast aan de
ingrepen van de overheid opgepakt wordt. De beste smokkelaars, de
meest meedogenloze drugsdealers, de slimste producenten zullen
overleven. De strijd tegen drugs leidt tot steeds moeilijker
bestrijdbare criminaliteit.
In het alcoholbeleid zie je een heel
andere groep overleven. De slimste producenten die zich netjes aan de
regels houden die de laagste kosten hebben, hebben zich het beste
aangepast en overleven. Overigens proberen de producenten van alles
uit, dus ook het zorgen voor meer verslaafden, alcohol associëren
met plezier en gezelligheid, een monopolie trachten te verwerven.
Principe van het evenwichtsherstel
Het principe Le Chatelier – Van 't
Hoff komt uit de chemie en is even briljant, misschien wel
briljanter. Het principe stelt “Als in een chemisch systeem een
verandering optreedt in concentratie, temperatuur, volume of totale
druk, met andere woorden, een evenwichtsverstoring, dan zal het
evenwicht zodanig verschuiven dat die verandering tegengegaan wordt.
Uiteindelijk evolueert het systeem naar een nieuw evenwicht.”
Algemener gesteld zegt het principe “Als in een systeem een
verandering optreedt zal het evenwicht zodanig verschuiven dat die
verandering tegengegaan wordt”.
Een voorbeeld zagen we al bij het
drugsbeleid. Er is staand beleid van de politie en de criminelen. Af
en toe wordt er iemand gepakt of een container gevonden. Dat is het
evenwicht. Totdat de overheid een grote actie op touw zet die het
evenwicht verstoort. (Of een drugscrimineel die dat doet, dat gebeurt
ook).
Wordt er een container gevonden en is
er dus minder cocaïne op de markt, dan maakt dat cocaïne
waardevoller, de prijs gaat omhoog en meer mensen overwegen om hier
iets mee te doen, waarna het evenwicht weer herstelt. De verandering
die de ontdekking van de container bracht, wordt ongedaan gemaakt.
Dat kan zijn dat het terugkeert naar het oude evenwicht. Het kan ook
zijn dat er een nieuw evenwicht ontstaat. Bijvoorbeeld als een
nieuwe drug die eerst geen kans kreeg omdat iedereen zich oriënteerde
op cocaïne ineens aanslaat. Het evenwicht wordt immers pas echt
veranderd als er iets nieuws opkomt (in de biologie een nieuwe soort
die beter past bij de omstandigheden, in de drugswereld een nieuwe
drug, nieuwe smokkelmethode of een nieuwe aanvoerlijn).
De principes zijn zo breed dat je het overal kunt toepassen. Rond illegalen: als je mensen in de zee redt, kunnen smokkelaars daar op gaan rekenen. Als je asielzoekers in grote centra en zonder kans op werk bij elkaar zet, integreren ze niet. Rond ouderenbeleid: als je verzorgingstehuizen sluit komen er nieuwe vormen van zorg op (in Italië dat sterk vergrijst zijn het overigens vaak illegalen die ouderen verzorgen). Als je vliegen goedkoper laat zijn door minder belasting te heffen dan op treinreizen, gaan mensen meer vliegen. Als je betere wegen bouwt, gaan mensen weer makkelijker met de auto, net zo lang tot het evenwicht (de files) weer terug is.
Altijd scenario's maken waarin de reactie van het systeem bekeken wordt
Dit is waarom de overheid altijd
scenario's moet maken bij nieuw beleid. Dat stelt de politiek in staat betere keuzen te maken. Vaak wordt beleid ingezet als
reactie op een probleem. De ingreep is de oplossing. Maar je moet
kijken wat de effecten kunnen zijn en daarbij tegendenkers vragen die
een negatief scenario tegenover wensdenken kunnen zetten.
Dat is tevens de reden dat we veel meer moeten kijken naar de gevolgen van beleid en sturen op feedback dan op het ontwerpen van nieuw beleid. Helaas is de verantwoording in de overheid nog altijd minder interessant dan het nieuwe beleid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten