Vandaag schreef hoogleraar wiskundige modellen Caspar Chorus in de Volkskrant dat het beter is om bij de formatie te komen tot compromissen dan tot uitruil. Uitruil is voor de gemiddelde kiezer een minder goede uitkomst dan een compromis. Maar zo werkt de politiek helaas niet.
Uitruil of compromis
De uitruil gaat als volgt: Elke partij
heeft stokpaardjes die heel belangrijk zijn voor de achterban. Voor
de publiciteit is het belangrijk te laten zien dat je wat hebt
binnengehaald en dat de ander moet inleveren. Slimme strategie,
waarbij iedere deelnemer hoog van de toren kan blazen. Des te
belangrijker in de tijd van sociale media (en veel minder leden).
Het compromis gaat anders. De ene partij wil wit, de ander zwart en na onderhandelingen komt er iets grijs uit dat geen van de partijen hartstochtelijk kan verdedigen. Lastiger te verkopen.
Voorkeur voor de middenweg
Maar Caspar Chorus wijst er op dat de
gemiddelde kiezer een voorkeur heeft voor het compromis. Het
compromis kent minder verlies dan de uitruil, stelt hij. Bij een uitruil is er meer verlies en verlies vinden mensen vervelend. Zelfs zo erg dat als we de winst en verlies hebben, het verlies zwaarder weegt, meer pijn doet. We hebben in
het gewone leven ook een voorkeur voor de middenweg (en vaak zien we
meer dan de politici wel meerdere kanten van het verhaal, “daar zit
ook wel iets in”, denken we dan).
Politiek ligt het anders
Toch ligt het in de politiek wat
moeilijker. Ten eerste heeft de partij veel minder leden dan stemmers. De verantwoording wordt afgelegd aan de leden De zwevende
kiezer die ook wel iets ziet in de argumentatie van de andere partij
is geen lid.
Ten tweede speelt hier een mooi voorbeeld van het prisoners' dilemma. Als beide partijen overduidelijk compromissen sluiten kunnen ze dat verkopen naar de achterban. Maar als de een het verkoopt als een compromis, maar de ander aangeeft heel veel te hebben binnen gehaald, is de compromiszoeker de pineut. Ook de pers ziet graag winnaars en verliezers. Dus als alle deelnemende partijen zich netjes opstellen en eerlijk voor een compromis pleiten is dat voor allen mooi en voor de gemiddelde kiezer fijn. Ik denk zelf dat het een goed verhaal is. Maar dan moeten alle partijen zich zo gedragen en niet een uit de boot springen en de winst claimen.
Enorme druk om toch voor de uitruil te gaan
Maar zo werkt het niet. De verleiding
is groot om wel voor de winst te gaan. Er zijn namelijk ook partijen
die per se niet willen meeregeren. Dat verhoogt de druk om aan de
achterban te tonen dat je in elk geval enkele echte winstpunten hebt
binnen gehaald. Anders kan de oppositie schamperen dat er niets
bereikt is. De uitruil is leuker voor de leden en de pers, en beter te verkopen op de sociale media. Sociale media houden niet van compromissen, die trekken graag naar extremen.
Zie het “compromis” over het kinderpardon. De VVD moest in 2019 nog eenmaal een pardon accepteren voor zo’n 700 kinderen en de rest van de gezinnen. Dat was een grote handreiking voor de partij. Maar de VVD kreeg daar wel het vurig gewenste einde voor terug van het kinderpardon voor nieuwe gevallen: nooit meer kon de staatssecretaris zijn discretionaire bevoegdheid gebruiken.
Dat was een uitruil waar we achteraf allemaal ontevreden over kunnen zijn. Het werd verkocht als winst voor iedereen, maar het zal nog veel frustratie geven. Was er maar een compromis gevonden in plaats van een uitruil.
Maar dan had iedereen veel meer op sociale media en in de pers te klagen gehad.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten