Is de weg naar het dualisme ingezet?

Donderdag zagen we een kritische Tweede Kamer met felle debatten, een motie van wantrouwen en felle interrupties. Is de weg naar meer dualisme waar zoveel voor gepleit wordt ingezet? Het antwoord is nee. En dat ligt niet aan de regeringspartijen. 

Nu er flink wordt gepraat over monisme en dualisme is het misschien goed eens te kijken of we allemaal wel hetzelfde verstaan onder deze termen en waarom het zo belangrijk is.

Sterk met elkaar verweven of onafhankelijk oordelend? 
Monisme duidt in de politiek op een situatie waarin het parlement en de regering zeer sterk met elkaar verweven zijn. Dualisme is een systeem waarbij wetgevende en uitvoerende macht meer door van elkaar onafhankelijke organen worden uitgeoefend.

Dualisme heeft als voordeel dat je een open blik houdt voor wat er na vaststelling van beleid gebeurt. Te gemakkelijk krijgt de beleidsmaker een blinde vlek voor de schaduwkanten van beleid. Je hebt dat beleid zelf bedacht en opgezet, je wilt gewoon niet graag constateren dat het niet goed gaat en bent bevooroordeeld.

De Tweede Kamer steunt dus niet automatisch de regering, maar voert onafhankelijk zijn controlerende en wetgevende macht uit. Zo is het officiële systeem. Anders dan bijvoorbeeld in Engeland of Nieuw Zeeland waar de leden van de regering deel uitmaken van het parlement. De Tweede Kamer is niet bevooroordeeld.

Debat over notulen geen eigenstandig onafhankelijk oordeel
Maar voordat we de discussie over de notulen van het kabinet tot toonbeeld van dualisme maken, moeten we kijken of Denk en PVV - om twee prominente partijen te noemen in die discussie – wel echt dualistisch opereerden. Denk diende in de eerste termijn een motie van wantrouwen in.

Zonder discussie met het kabinet veroordelen, dat is wel onafhankelijk, maar ook bevooroordeeld. Want is het een echt eigenstandig oordeel? Of is het een automatisme? Omdat het notulen van het kabinet waren en omdat het kabinet sprak over lastige Kamerleden was het fout? Want dualisme betekent niet dat er in het kabinet geen ergernis mag zijn over lastige Kamerleden. Zelfs het woord sensibiliseren is voor meerdere uitleg vatbaar, terwijl dat een echte ingreep was. Het uitgangspunt dat coalitiepartijen niet scherper mogen oordelen dat oppositie is pas echt over de streep, maar gaat het kabinet daar dan over? Als de coalitiepartijen maar onbevooroordeeld, fair en feitelijk oordelen is er niets wat zich tegen een scherp oordeel verzet.

De Kamer moet los van het kabinet eigenstandig oordelen. Dat is wat anders dan woede, kritiek per definitie en oordelen zonder argumenten van het kabinet hebben gehoord. 

Dat zou wat zijn als dualisme betekent dat het eigen oordeel van de Kamer versmalt tot het oneens zijn met het kabinet. Leuk voor de media, maar niet goed. 

Toen ik bij de Consumentenbond werkte werd ik eens om commentaar gevraagd over een kabinets maatregel. Ik gaf aan dat het een zorgvuldig gekozen maatregel was. Reactie van de journalist: "Kunt u zeggen wie er wel kritisch is?" Bedoeld was: wie het wel oneens was, want dat was leuker. 

Kritisch is niet hetzelfde als per definitie tegen zijn
Kritisch is niet hetzelfde als afrekenen. Anders komt het moment dat de Kamer wel de fouten, maar niet meer de goede kanten van beleid ziet. Wel de missers, niet wat goed gaat. Dat zou het land pas echt onbestuurbaar maken.

Daar zit ik niet op te wachten.