Never waste a good crisis!

Dit stukje gaat over bezuinigen, forse bezuinigingen ook. Nu de linkse partijen op ramkoers zitten om dit kabinet weg te krijgen, lijkt de noodzaak van bezuinigingen uit beeld. Die bezuinigingen lijken nu afgedwongen te worden door de Europese Unie. Coen Teulings gaf aan dat een begrotingstekort van 3% in 2013 misschien wat te streng in de leer was en links gaat alweer achterover zitten. Nederland versus de EU. Toch moeten jullie – ook als jullie links zijn of PVV stemmen – even doorlezen. Het is heel hard nodig te denken over bezuinigingen en vooral de hervormingen!

Nederland heeft een in vergelijking met andere Europese landen beperkte schuld van toch nog zo'n 403 miljard euro. Deze loopt steeds verder op.  Het gaat om zo'n 63% van het Bruto Nationaal Product. Boven de 120% heet het dat de schuld onhoudbaar is geworden. Nederland heeft een procentueel kleinere schuld dan Duitsland en Frankrijk. Tot zover gaat het allemaal dus nog goed.

Om de staatsschuld beperkt te houden is op Europees niveau afgesproken dat het begrotingstekort 3% mag zijn en de staatsschuld 60% van het BNP. Nu staart iedereen zich blind op die 3% en denkt dat Teulings vindt dat het wel wat meer mag. Het tegendeel is waar, hij zegt alleen dat het de eerste tijd wat meer mag zijn op voorwaarde dat er wel wat fundamenteels gebeurt. Het tekort gaat wel degelijk te hard oplopen: zie de voorspelling van maart (oranje) versus die van 2011 (rood). In 2015 is de schuld al meer dan 75% van het BNP.

Die 3% is veel te ruim als je die ook op langere tijd op 3% stelt. De 3% is namelijk bedacht vanuit de rekensom dat de schuld stabiel blijft als je een tekort hanteert van 3%, uitgaande van een beperkte inflatie en een goede economische groei. Die goede economische groei gaat echter heel erg moeilijk worden, dat heeft te maken met de vergrijzing.

Stel 100 mensen wonen in een landje. Er werken 60 mensen en als die 60 mensen 16,6% productiever worden dan groeit de economie met 16,% (en is dat vergelijkbaar met een economie 70 mensen met de oude productiviteit (60 x 16,6% is 10 extra mensen)). Dat is een mooi resultaat. Maar stel nu dat dit een vergrijzend land is, dus dat veel werkenden oud zijn, die gaan met pensioen. Binnen de kortste keren werken er nog maar 50. Stel dat deze 50 mensen 20% productiever worden, dan blijft de economie stabiel en is de groei nul! De 10 mensen die het arbeidsproces verlaten dragen niet meer bij en hun werkkracht wordt opgevangen door de mensen die overblijven. Iets dergelijks kunnen we zien in Japan, met zijn sterk vergrijzende bevolking een voorloper op de rest van de wereld (allemaal sterk versimpeld). Ooit gehoord van The lost decade? Japan groeit al tien jaar vrijwel niet.

Dit betekent dat een begrotingstekort van 3% misschien wel te ruim is!

Nederland heeft dit eerder opgelost en wel met het Akkoord van Wassenaar, daar hebben Kok en Lubbers ons gered na het voorwerk van de minister van Sociale Zaken in het kabinet Van Agt. Toen is het gelukt om meer mensen aan het werk te krijgen en kosten te verlagen. Duitsland staat er momenteel goed voor, daar is onder Schröder een akkoord gesloten, mede waardoor de groei er nu hoger is. De Scandinavische landen staan er ook redelijk goed voor. Deze landen keken niet alleen naar het terugbrengen van het tekort door te bezuinigen, maar vooral door ingrijpend te hervormen. Dan zoek je niet alleen geld om te bezuinigen, maar werk je tegelijk aan groei. 

Wat al deze landen gemeen hebben is dat ze gezocht hebben naar een oplossing die voor een breed front van links tot rechts acceptabel was. In onderling overleg tussen de werkgevers, de werknemers, de overheid en allerlei andere belanghebbenden zijn moeilijke maatregelen genomen. De arbeidsmarkt moest flexibeler worden, zodat zoveel mogelijk mensen productief kunnen zijn: later met pensioen gaan, veel aandacht voor werklozen om deze weer actief te maken en mensen te scholen. Daarbij werden uitruilen gemaakt, dingen die de vakbeweging graag wilden en dingen die de werkgevers graag wilden. Om daar te komen kan het tekort misschien even oplopen. Dat is wat Teulings ook wel accepteert: als er daarna maar fors wordt ingegrepen zien economen wel licht.

Een hoger begrotingstekort accepteren als er totaal geen uitzicht is op gezamenlijke hervormingen is dom. Forse bezuinigingen moeten niet afgedwongen worden door Europa: de EU kan geen akkoord tussen werkgevers, werknemers en de overheid voor elkaar krijgen, ook een gedemocratiseerd Europa niet. De EU krijgt de zwarte piet, maar wij moeten zelf aan de slag. Kunnen we kijken naar het versterken van ouderen op de arbeidsmarkt, goede kinderopvang, een oplossing voor de hypotheekrenteaftrek, maar ook verhoging van het belastingtarief voor veelverdieners, meer duurzaamheid in de economie, de toekomst van de zorg en hervorming van de financiële sector.Dan gaat  het niet alleen meer over bezuinigen, maar komt er ook ruimte voor groei!

Nu de FNV met zichzelf bezig is zou de politiek zo'n akkoord naar zich toe moeten trekken. Het kabinet kan het ook niet. Die is slechts bezig met dingen waar rechts Nederland de vingers bij aflikt.

Waarom komt er geen schaduwkabinet? Met daarin wat mensen die losser van de politiek staan, met snurkende CDA-ers, VVD-ers, PvdA-ers, Groenlinksers en D'66-ers? Dan schuiven we de PVV en SP even terzijde, want die staan niet erg open voor hervormingen. Ik denk dan aan mensen als Hans Wijers, Herman Wijffels en Peter Blom (Triodos). Wim van der Donk (CDA) en Hans Hoogervorst (VVD) zouden van mij mee mogen doen en zelfs Marco Pastors mag erbij.

We zien de FNV zichzelf kapotmaken. De linkse partijen zetten zich af tegen de PVV. Er is meer polarisatie. Dat betekent dat er geen uitruil gaat komen om gezamenlijk tot hervorming te komen. We gaan niet met zijn allen op voor Het Plan. 

Terwijl de kans er nu ligt. Never waste a good crisis, hoor je wel eens. Wij laten de crisis gewoon verloren gaan.