Moeilijke keuzen serieus voorleggen

Het SCP heeft het tweede kwartaalbericht burgerperspectieven 2014 uitgebracht met mooie inkijkjes van de mening van de gemiddelde Nederlander. Ik zekere zin ben ik een gemiddelde Nederlander, dus ik heb met interesse gelezen wat ik nu weer vond. Een prominente ontwikkeling: gezondheidszorg wordt vaker genoemd als belangrijkste maatschappelijk probleem, zeker de ouderenzorg. Verder zijn de belangrijkste zorgen over risico’s op het gebied van gezondheid, werk en criminaliteit.

Hoe moet je dat betalen?

Het SCP heeft ook gevraagd waar volgens de mensen meer geld van de regering naar toe moet. Dat is vergroten van de werkgelegenheid, verbeteren van de gezondheidszorg, verbeteren van onderwijs en bestrijden armoede in Nederland. Dat geld moet ergens vandaan komen, dus is ook aan de mensen gevraagd waar minder aan uitgegeven moet worden. Dat is cultuur, bijdrage aan de ontwikkeling van arme landen en militaire missies. 

Ter herinnering even het overzicht waar het geld van de regering nu naar toe gaat. De prioriteiten die mensen noemen, daar gaat veel geld naartoe. De bezuinigingen die gesuggereerd worden, daar gaat weinig geld naartoe. Bron miljoenennota 2014

Bezuinigingen van niks

Ja, ik zou de cijfers natuurlijk ook niet paraat hebben. Neem de militaire missies. In Sudan zijn 26 mensen actief, in het Midden-Oosten 11 en in Afghanistan 2. In totaal dus 39 mensen. De hoeveelheid geld is natuurlijk beduidend meer, maar je kunt er niet veel extra ouderenzorg mee betalen. Zeker niet omdat de regering al elk jaar meer geld wegzet voor de gezondheidszorg! Als je de hele begroting defensie schrapt (wat geen enkele partij wil), kan er iets meer dan 10% bij het zorgbudget. Dat is zo op, want de zorguitgaven (77 miljard van het rijk) groeien, ook al is men boos over bezuinigingen. De helft het hele bedrag van defensie ben je al kwijt om de "gewone" groei te betalen.

Overigens is de vraag of meer geld helpt, zo blijkt uit onderstaande grafiek dat Nederland hoge zorguitgaven niet weet te combineren met een hogere levensverwachting. Dat is natuurlijk een beperkte blik, het gaat ook om de kwaliteit van leven. Maar toch is de vraag of meer geld altijd helpt. Meer resultaat en een andere manier van organiseren kan belangrijker zijn dan meer geld.

Zijn mensen dan dom?

Helemaal niet! Het laat weer zien dat de mensen verantwoordelijkheid ontnomen is. Ze mogen even zeggen waar meer geld naartoe mag, maar moeilijke keuzen krijgen de mensen niet voorgelegd. "Schrap die ontwikkelingshulp maar, minder militairen naar de Sudan, dan kunnen we onze ouderen allemaal goed verzorgen" is gewoon geen reële mogelijkheid. 

Maar mensen zijn helemaal niet dom - het is niet gek dat ze die bedragen niet weten - maar ze hebben de keuzen uitbesteed aan domme politici (die overigens ongeveer dezelfde prioriteiten stellen). En henzelf is de verantwoordelijkheid ontnomen er verder over na te denken.

Prioriteit wel serieus nemen

Prioriteit voor zorg, onderwijs en veiligheid. Ik ben er voor! Liever nu dat debat voeren dan alles weer wegpoetsen met economische groei. En mijn conclusie van het bericht is: burgers zijn niet gek, maar ze worden niet betrokken bij moeilijke keuzen. Geef 100 mensen de kans om over de gezondheidszorg en solidariteit te praten en er komen vast hele andere oplossingen die wel reëel zijn. Dat kunnen best leken zijn, als ze dan maar ook de tijd krijgen zich te informeren. Ik voorspel dat ze met leuke dingen komen.

Misschien wel veel leuker dan de huidige politici

SCP Tweede Kwartaalbericht 2014 burgerperspectieven

Stabiliteit van Bernard Wientjes

“Stabiliteit, dat blijft mijn rode draad”, zo sprak vertrekkend VNO-NCW voorzitter Wientjes in de Volkskrant. Het past waarschijnlijk goed bij een werkgeversvoorzitter: bedrijven hebben er wel baat bij te concurreren en elkaars markt te destabliseren om er zelf sterker uit te komen, maar het land moet stabiel zijn. Geen stakingen, gewoon vertrouwen in de valuta, zekerheid over regels, eigendom en duidelijke kaders waarbinnen bedrijven mogen functioneren. Hij zag ook dat de PVV het land destabliseert en was blij dat de PVV in Europa niet de grootste werd. Klinkt goed. Niet sexy, maar wel best belangrijk. 

Maar is stabiliteit nu eigenlijk wel een rode draad geweest bij Wientjes?

1. Gemakkelijker ontslaan in plaats van kans op werk vergroten

Ik heb even nagedacht en herinner me dat hij toch een forse aanjager was van de acties om het ontslagrecht te hervormen. Ik zou zelf vooral inzetten op eerst het verhogen van de kracht van werknemers om aan de slag te komen, employability in plaats van eerst inzetten op het gemakkelijker ontslaan. Want is dat nou stabiel? Niet als je ontslag gemakkelijker maakt.

Overigens: veel PVV-stemmers waar Wientjes niet blij mee is zijn mensen die wat ouder zijn en niet meer aan de slag komen op de arbeidsmarkt. Wat doe je dan als je stabiliteit wil? Zeggen dat de mensen beter PvdA, CDA of VVD kunnen stemmen? Tja, op zich is dat een verstandige uitspraak, maar als je rode draad stabiliteit is, moet je daar ook iets aan doen en niet vooral meedoen met onrust zaaien. Bijvoorbeeld inzien dat sommige mensen wel erg gemakkelijk opzij worden geschoven omdat ze te oud of te laag opgeleid zijn.

2. Verhoging van de pensioenleeftijd

Verhoging van de pensioenleeftijd? Ik ben er voor hoor, maar voor mensen die nu tegen de 60 zijn en merken dat ze niet meer aan de bak komen omdat geen werkgever ze wil hebben (onder andere door een dijk van een vooroordeel tegen ouderen), dan moet je in het belang van de stabiliteit daar iets mee doen. Daarom moet je vooral proberen mogelijk te maken dat mensen ook langer door kunnen werken. Wat hebben de werkgevers dan gedaan om dat alles in het belang van de stabiliteit toch op te lossen?

3. Verhoging van de kiesdrempel

Wientjes maakt zich zorgen over de democratie. Ik ook, weer een punt waar we elkaar kunnen vinden. Maar hij zegt in de Volkskrant dat we nogal wat Duitse zaken moeten overnemen: de hoge kiesdrempel. Nu vind ik dat ze veel zaken in Duitsland best goed aanpakken, maar of dat dan de hoge kiesdrempel is? Is dat niet ook een rommeltje is (zijn omschrijving van de Nederlandse democratie)? 

Probleem met de democratie is dat mensen beter opgeleid en mondiger zijn dan vroeger. Ze stemmen ook niet automatisch op de oude vertrouwde politieke partij. Mensen zijn beweeglijker en hebben een uitgesproken mening. Dat lost de Nederlandse democratie aardig op. Als one-issue partijen opkomen nemen de andere partijen dat onderwerp over over zodra de partij met een klein aantal zetels in het parlement is gekomen. Partijen kunnen dus hun beleid bijstellen. Dat gebeurt in Nederland sneller dan in Duitsland en in Duitsland dus schoksgewijzer. Stabieler dus.

Als ik naar Duitsland kijk, zou ik eerder vernieuwingen in de lokale democratie overnemen. Burgers mogen daar een deel van de gemeentebegroting in hun eigen buurt zelf invullen. Dat betekent dat ze gedwongen worden moeilijke keuzen te maken. Ze leren weer kiezen uit twee kwaden. Moeten er proberen uit te komen met het geld dat er is. Kijk, dat was nu een aardig pleidooi voor Wientjes geweest!

Stabiliteit als rode draad? 

Nou nee. Ik zie een paar aardige ideeën zonder veel diepgang. Wat deed hij met de grote destabliserende factoren: de exhorbitante salarissen van bankiers (die weer aardig toenemen)? De bonussen? Bonussen zijn bij uitstek zaken die risico bevorderen en stabiliteit op langere termijn uit het oog verliezen. Let wel: het gaat hier niet om ondernemers, maar om gewone werknemers die niet al hun geld verliezen als het bedrijf omvalt.

Nog een stabiele draad. De grote groei van ING en ABNAMRO waardoor ze te groot werden om om te vallen en gered moesten worden door de belastingbetalers? Kan iemand me zeggen of Wientjes ooit gepleit heeft op tijd de ING op te splitsen in kleinere eenheden? Of bijvoorbeeld de nutsfunctie als grootbank af te splitsen van de zakenbank?

Dat zijn echt geen superlinkse of hemelbestormende ideeën. Je komt ze ook tegen in het CDA (Wijffels) en VVD ( Neelie Kroes heeft ingezet op kleinere banken).

Stabiliteit als rode draad. Ik vind het geen gek principe voor een werkgeversvoorzitter. Misschien een aardige rode draad voor zijn opvolger?