Er zijn in Nederland veel
bruisende initiatieven om beleid samen met betrokken bewoners te
maken, beter te besluiten en beter te luisteren. De boodschap is dat
zeggenschap wordt verdeeld over gemeentebestuur en gemeenschap. Ik hoorde laatst een wethouder zeggen dat hij inmiddels geen bestuurder meer is, maar coach. Het ging er in als koek bij de participerende burgers die graag meepraten en gehoord willen worden. En
daar begon mijn twijfel …. Want is er ook ruimte voor de mensen die
gewoon stemmen en het bestuur overlaten aan de gemeenteraad en het
college?
De democratie verandert. Mensen zijn
beter opgeleid dan ooit, mondiger dan ooit en omdat ze individueel zo
verschillend zijn vragen ze meer dan ooit om rekening te houden met
verschillen. Daar kan een gemeenteraad moeilijk mee omgaan. De
gemeenteraad is immers de legitieme vertegenwoordiger van de
gemeenschap. In de gemeenteraad zitten vertegenwoordigers van
politieke partijen die zich gesteund weten door 1 à 2 procent van de
kiezers die lid wordt van een politieke partij. Eigenlijk ben je als
gemeenteraad geschift als je niet profiteert van de kennis,
ervaringsexpertise en bereidheid om mee te denken van al die bewoners
die mee willen doen, maar niet lid zijn van een politieke partij.
Gaat het om die interactie?
Maar Dè Burger bestaat niet. Je zal dus
ook rekening moeten houden met de mensen die niet willen meepraten. Mensen
die geen behoefte hebben aan interactie met de gemeente of de
gemeenteraad voordat over een plan besloten wordt. Er zijn daaronder
mensen die vertrouwen dat de gemeente het eigenlijk best goed doet. Er zijn ook mensen die juist geen vertrouwen hebben. Ze willen geen interactie, ze hebben al genoeg aan hun hoofd. Zij komen in beweging als ze het zat zijn.
Het zijn meer toeschouwers in de democratie en ze zijn in de meerderheid.
Wat houdt de vernieuwing in voor deze
mensen, deze toeschouwers? Is de behoefte aan extra interactie - hoe mooi ook - wel een
oplossing voor het gevoelde probleem van de democratie?
Wegstemmen
Democratie is zo mooi omdat het een
kans geeft om op geweldloze wijze een bestuurder weg te sturen. In
gemeenten waar de houding van het bestuur tegenover bewoners
verandert, is vaak de dreiging dat mensen het bestuur niet meer herkiezen levensgroot aanwezig. In die gevallen is het níet zo dat de
wethouders niet bereid waren in gesprek te gaan over plannen. Het
ging niet om te weinig participatie.
- Kiezers vonden dat de verkeerde prioriteiten op de agenda stonden en voelden niet dat zij hun problemen konden agenderen
- De uitvoering en controle was slecht en geld werd over de balk gesmeten. Mooie plannen leidden niet tot de beloofde veranderingen. In elk geval in de ogen van de kiezers.
- Er was geen vertrouwen in de eerder gekozen bestuurders
Dan kun je veel interactie hebben en
ruimte bieden voor eigen initiatieven, maar dan zal je burgers ook
ruimte moeten geven om niet te kiezen voor interactie over plannen en
gewoon plannen en bestuurders weg te stemmen. De gedachte dat
toeschouwende burgers de gemeenteraadsleden kunnen wegstemmen geeft
druk op de machthebbers om te luisteren naar de burgers die wel participeren.
Participerende burgers en
toeschouwende burgers
Er zijn participerende burgers en
toeschouwende burgers. De een wil meedoen, meedenken en meepraten.
Dat moeten we omarmen en daar ruimte voor bieden. Maar de ander wil
zich er niet mee bemoeien en gewoon zijn stem laten horen. Die
gelooft dat het bestuur pas echt luistert naar de participerende
burgers als de toeschouwers dreigen anders te gaan stemmen.
Toeschouwende burgers zijn mensen die
wel opletten wat er gebeurt, maar pas in beweging komen als de maat
vol is. Hen heb je met interactie weinig te bieden. Zij willen kunnen
wegstemmen. Het correctief referendum en betere en onafhankelijke
controle op de uitvoering is veel belangrijker voor deze mensen.
Laten we eerlijk zijn... het gaat om checks and balances
Wat Alex Brenninkmeijer doet in de
Europese Rekenkamer en hoe open hij er over is, is voor de
toeschouwende burger veel en veel belangrijker dan in dialoog gaan
met Juncker. Natuurlijk, deel de zeggenschap, haal de rijkdom aan
ideeën op, durf te experimenteren. Maar maak ook meer openbaar, laat
onafhankelijken controleren.
Participerende burgers willen invloeden
meepraten. Zij willen gehoord worden.
Toeschouwende burgers kijken wie de
macht hebben en willen weten of de mooie praatjes waar gemaakt worden
en kunnen wegstemmen.
Zij hebben behoefte aan checks and balances.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten