Hoe beoordeel je het handelen van de regering rond de coronacrisis?

Er komt een onderzoek naar het beleid van het kabinet in coronatijd. Veel mensen hebben hun oordeel al klaar: het deugde niet. De regering was te laat, er werd te weinig getest. Het virus werd in januari nog te weinig serieus genomen. De lockdown was veel te duur voor zo'n gewone griep. Het dichthouden van kermissen was een aanslag op de cultuur. Etcetera. Heeft het onderzoek nog zin als we (denken te) weten wat er mis was? 

Van achteren kijk je de koe in de kont. Het is achteraf makkelijk praten. Want je ziet wat er mis is gegaan en welke besluiten te laat kwamen. Maar als ik toen Amazon naar de beurs ging aandelen Amazon had gekocht was ik nu rijk geweest. Betekent dat dat ik gefaald heb als belegger? Begin januari had ik een reis geboekt en een annuleringsverzekering afgesloten. Die annuleringsverzekering dekte niet een corona-epidemie. Heb ik dan een dom besluit genomen?

Een waaier van tegenstrijdige adviezen

Bij het kabinetsbeleid is het nog lastiger. Achteraf is er altijd een advies geweest om sneller in te grijpen, mondkapjes te kopen, het carnaval niet door te laten gaan, maar ook heel veel andere adviezen. Net zoals in de tijd dat Amazon naar de beurs ging: er waren mensen waren die zeiden dat je die aandelen moest kopen. Maar er waren ook mensen die zeiden dat je dat niet moest doen of dat het wel erg riskant was. Daarom is de vraag eerder om te onderzoeken of de besluiten steeds goed onderbouwd waren met de toen aanwezige kennis. Want de geluiden over het virus waren natuurlijk niet eenduidig. Er was heel veel kennis niet aanwezig of onzeker. Er zal een waaier van tegenstrijdige adviezen zijn geweest. Hoe ging het kabinet daar mee om?

Geen spoeddebat

Achteraf gezien was het bijvoorbeeld wel achteloos dat het spoeddebat dat FvD vroeg over corona op 29 januari werd afgewezen door de Tweede Kamer. Overigens een fout van de Tweede Kamer. Daar kun je natuurlijk bij bedenken dat Baudet wel vaker debatten aanvraagt en zich zo heeft opgesteld dat hij niet serieus wordt genomen. Maar dit lijkt mij wel een misser. In februari verkocht een Amerikaanse senator al zijn aandelen omdat hij informatie had gekregen over de impact van het virus. Was dat soort informatie niet bekend bij RIVM? Hoe hard was die informatie?

Ook was een fout dat er eigenlijk nooit serieus geoefend werd met een pandemie. (In sommige ziekenhuizen wel, dat bleek zeer behulpzaam).

Verder wordt het al snel moeilijker. Je moet heel precies weten:

• hoe het Outbreak management team was samengesteld op welk moment
• welke adviezen en welke risicobeoordelingen er gegeven werden
• wanneer welke informatie hard was en hoe dit beoordeeld kon worden
• welke scenario's er waren op het moment dat nog niet gekozen werd voor de lockdown, welke er waren toen wel gekozen werd voor de lockdown
• hoe de acceptatie van een lockdown werd ingeschat op welke momenten
• hoe de informatiestroom tussen veiligheidsregio's en kabinet georganiseerd was
• hoe de uitwisseling met omringende landen was en wanneer op wiens initiatief
• wanneer er hoeveel capaciteit was voor testen en voor contact-onderzoeken
• wanneer er hoeveel mondkapjes beschikbaar waren
• welke afwegingen er waren rond de mondkapjesadviezen voor niet-zorgpersoneel

Natuurlijk zijn er fouten gemaakt en hadden zaken beter gekund. 

Ik ben vooral benieuwd naar de reden om de lockdown zo laat in te stellen. In de provincie Noord-Brabant werden vanaf 10 maart alle evenementen met meer dan duizend bezoekers per direct verboden. Op 15 maart was er de landelijke lockdown. Dus het lijkt wat laat. Maar op 1 maart waren er 10 bevestigde besmettingen, waarbij steeds aangewezen kon worden dat er een connectie was met Italië. Bovendien werd toen nog gedacht dat besmetting alleen plaatsvond als er zichtbare symptomen waren. Maar op 5 maart ging Italië in lock down. Hoe worden die beslissingen genomen?  Want je weet dat de juridische vormgeving ook correct moet zijn, lag dat klaar en was het getest op uitvoerbaarheid?

De opdracht voor het onderzoek moet zijn te zien wat we kunnen leren van de besluiten, de scenario's en de informatievoorzieningen. Als er alleen gezocht wordt wat er achteraf fout is gegaan, leren we niets.