Hoe groot is onze veerkracht? Nu we langzaam uit de coronalockdown komen is het goed om aandacht te geven aan veerkracht. Hoe goed lukt het de samenleving om om te gaan met een grote onverwachte tegenslag? Dat doet de samenleving iets beter dan de instituties. Maar het publieke debat lijkt niet erg doordrongen van de noodzaak bij crisis het hoofd koel te houden en te kijken hoe de samenleving hier beter uit komt.
De samenleving was best veerkrachtig
Wat we van de samenleving zien is hartverwarmende initiatieven, mensen die alternatieven vinden om elkaar op te zoeken, gedag te zeggen, te helpen. Er zijn boodschappen-services, er werden tompoucen bezorgd bij ouderen. Mensen zagen de noodzaak van afstand houden en hielden zich er aan. De zorg leverde een enorme prestatie. Het geheel was toch een snelle nieuwe omgang met de urgente dreiging.
De institutionele veerkracht kon beter
De institutionele veerkracht was iets minder. Wel werden er heel snel programma's voor inkomensondersteuning opgetuigd. Een enorme opgave. Ook lukte het onverwacht snel het aantal IC-bedden op te schalen, maar het op orde krijgen van de cijfers (hoeveel doden), het op orde brengen van de testcapaciteit en het op orde krijgen van beschermingsmateriaal was minder. Personeel in verzorgingshuizen bleef te lang onbeschermd. Lokaal bestuur werd gedegradeerd tot uitvoerder van rijksbeleid, het lukte niet om regionale verschillen te benutten. Allemaal zaken om te bekijken en lessen uit te trekken.
Burgemeesters?
Een van de voorbeelden van veerkracht was het optreden van de burgemeesters bij de demonstraties tegen racisme. Daar wordt een hoop over gesproken, maar eigenlijk kunnen we dat toch ook zien als een voorbeeld van bestuurlijke veerkracht.
Een op zo'n korte termijn georganiseerde demonstratie over gebeurtenissen elders (geweld tegen zwarten of wat ook in het buitenland) is nog nooit zo snel zo groot geworden. Iedereen roept nu wel dat dit verwacht kon worden met een anti racisme demonstratie, maar dat is niet juist. Het werd toch echt aangekondigd als herdenken van Floyd, maar het werd een algemene anti racisme uiting. De politie scant vooraf wat te verwachten is en heeft zich grandioos vergist. Maar: de demonstratie werd aangekondigd zondag eind van de dag. Het zou de volgende dag zijn en de organisatie wilde niet naar het museumplein omdat de opkomst anders zo klein zou lijken. En om kwart voor vijf was er nog volop ruimte op de Dam. Het ging wel heel erg snel.
Vervolgens heeft de volgende burgemeester geleerd van de eerste. De ruimte werd groter en de burgemeester kondigde vooraf aan dat hij zou handhaven als er teveel mensen zouden komen. Er was opnieuw onderschat hoeveel mensen er waren, maar omdat aangekondigd was dat de demonstratie dan beeindigd zou worden, bleef het relatief rustig. Als je bedenkt dat er in Rotterdam toch relletjes waren, terwijl de beeindiging geen verrassing was, moet je je ook realiseren dat het in Amsterdam uit de hand gelopen was. De burgemeesters bleven rustig nadenken. Het weer werkte mee, want er was wind en zon, het publiek was bovendien vooral jong en droeg vaak mondkapjes. De demonstraties daarna gingen nog beter.
Publieke debat over de gang van zaken
Wat niet erg veerkrachtig lijkt is het publieke debat. De inschatting van het aantal bezoekers bij de demonstratie was een misser. Was dat de politie, de officier van justitie of de burgemeester verwijtbaar? Dan moeten er consequenties volgen. Is dat al duidelijk?
Maar daarna ging het niet meer over feiten. Het leek wel een lynchpartij. De controleurs van de democratie zetten een enorme actie in tegen de burgemeester van Amsterdam. App-verkeer werd volkomen opgeblazen. Halsema wilde de demonstratie niet met politieoptreden beeindigen. “Daarvoor zijn de emoties te groot en wij willen dat het vriendelijk verloopt en politie niet (behalve als het uit de hand loopt) tegenover demonstranten komt te staan.”. De Telegraaf gaf een beeld van het app-verkeer en liet handig de eerste app van Grapperhaus weg: “Geheel met je eens.”
Op sociale media was niemand meer geïnteresseerd in feiten. Als een grote toeloop naar de stranden niet beeindigd wordt om de boel goed te laten verlopen is het geen probleem, maar als een demonstratie waarbij de anderhalve meter-regel wordt overtreden niet beëindigd wordt is het land te klein. De mensen die tot voor kort nog riepen dat de anderhalvemeter-regel per direct opgeheven moest worden begonnen plotseling over een klap in het gezicht van de zorg.
Ondertussen kunnen we eindelijk beter testen. Van de mensen die dachten corona te hebben bleek 1% besmet. Niet alleen was het weer de grote vijand van het virus, Waarschijnlijk liep er maar een enkeling tussen die besmet was. Grote ophef, slechte discussie.
Het zou van veerkracht getuigen als ook dit debat teruggebracht wordt naar een debat over wat er echt mis ging, hoe dat voorkomen kan worden en wat burgemeesters, de politiek, maar ook de actievoerders kunnen leren.
Samen weer opkrabbelen
Veerkracht, samen weer opstaan na gevallen te zijn, dat is hard nodig. We hebben enorme inspanning geleverd en moeten voorkomen dat het virus weer opkomt in de herfst. We hebben schulden gemaakt, in de hele wereld zijn schulden gemaakt, en we kunnen nog niet zomaar doen alsof het virus weg is, maar moeten wel de economie weer opbouwen. Ondertussen zaait de wereldleider verdeeldheid, niet alleen in de wereld, maar nu ook in eigen land. Daar gaan ook wij tol voor betalen.
Verdeeldheid en elkaar “zwart maken”, is het slechtste wat we onder deze omstandigheden kunnen doen.
.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten