Er is nogal een verschil in toon en inhoud tussen de programma’s van PVV, BBB, NSC en VVD. Je zou wat verder kunnen komen door voor een akkoord eerst te spreken over de doelen en randvoorwaarden. Misschien zou dat helpen. Het is ook in lijn van wat de kiezers willen: die willen vooral merken dat er zaken veranderen. Komen ze daar uit? Ja! Ik denk dat het besturen zelf moeilijker wordt.
Niet de middelen maar de doelen centraal
Als doelen kun je kiezen voor Veiligheid, Wonen, Zorg en Bestaanszekerheid.
De criminaliteit laten dalen, bijvoorbeeld. Migratie tegengaan zou ik zien als
een middel om een doel te bereiken, maar daar kijken deze partijen anders
tegengaan. Dus kun je kijken naar een doel zoals bij NSC: 50.000 immigranten
per jaar of 25.000 zoals BBB wil. Dus ook bij houdbare migratie streven naar een
bepaald getal. Het mooie hiervan is dat je vervolgens veel ruimte kunt laten
aan de Kamer, wat NSC toejuicht.
Randvoorwaarden: geld, wetten en behoorlijk bestuur
Als randvoorwaarden kun je denken aan een verantwoord begrotingstekort. Dan
hoef je niet zo zorgvuldig te zijn als GroenLinks/PvdA die in 2028 een schuld
zou overhouden van 50,4% van het BBP, maar de schuld die de VVD voor ogen
ziet: 52,2% van het BBP. Verdere randvoorwaarden zijn uiteraard je houden aan
je eigen wetten, internationale verdragen en de Grondwet. Deze randvoorwaarde
werd nooit expliciet gesteld, maar bij de PVV is dat nogal belangrijk. Verder
zou je als randvoorwaarde kunnen stellen dat er geen werkgelegenheid naar het
buitenland verplaatst. Ook dit is bij de PVV belangrijk omdat de PVV het hele
klimaatfonds wil schrappen. Dan komen bedrijven in de problemen omdat bedrijven
in het buitenland forse subsidies krijgen om de uitstoot van CO2 te verminderen
en de CO2 heffing te kunnen betalen. Ook
moet je als randvoorwaarde behoorlijk bestuur afspreken. Daar staat NSC voor en
ik verwacht dat PVV en BBB zich daar niet openlijk tegen durven te
verzetten.
Met deze randvoorwaarden vervalt eigenlijk al het grootste deel van
het PVV-programma. De burgemeester van Rotterdam hoeft zijn Koran niet in te
leveren. Teleurstelling voor Wilders, maar de kiezers zullen het best vinden.
Uitwerking
In de uitwerking komen uiteraard problemen. Zo wil de NSC de belastingvoordelen
van arbeidsmigranten beperken. Kennismigranten zoals bij ASML betalen minder
belasting dan Nederlandse kennisweerkers. Hier zal de VVD moeite mee hebben. De
PVV roept veel tegen migratie, maar heeft in zijn programma rond kennismigratie
alleen opgenomen dat alle bacheloropleidingen in het Nederlands gegeven moeten
worden. Mogelijk haalt het argument dat buitenlanders bij ASML minder belasting
betalen dan Nederlanders de PVV over de streep. De VVD heeft hier moeite mee.
BBB zal er in mee willen gaan. Denemarken wil overigens juist kenniswerkers en studenten binnenhalen. Zo zijn er nogal wat vuiltjes, maar moet je daar
nu al de boel op laten knallen?
Veiligheid
Rond criminaliteit moeten de partijen er wel uitkomen. Daar wordt veel over
geroepen, maar tussen 2012 en 2022 daalde de door de politie geregistreerde
criminaliteit met dertig procent. Ook in slachtofferenquêtes daalt de
criminaliteit. Wel stijgt de online criminaliteit. En in 2022 is de
criminaliteit iets toegenomen. Lastig zal het wel zijn om de 10.000
politieagenten te vinden die de PVV wil. Maar dat is een middel om het doel veiligheid te bereiken. Misschien hoeven ze zich niet vast te leggen op de hoeveelheid.
Ik zou wel graag zien dat die agenten die zich racistisch uiten op non-actief worden gesteld. Ik hoop niet dat de minderheid die dat graag doet zich gelegitimeerd weet door de winst van de PVV. Maar een pleidooi van Omtzigt zal PVV niet durven tegenspreken.
Zorg
Rond de zorg zie ik wel problemen. De kosten
van de zorg stijgen enorm en NSC en VVD willen dat mensen zelf ook
kritisch kijken naar hun zorgconsumptie. Daarom wil NSC per behandeling een
deel van het eigen risico laten tellen. Daar is de VVD ook voor.
PVV wil het eigen risico schrappen, maar heeft geen maatregelen om de kosten van de zorg in de hand te houden. Preventiemaatregelen die obesitas tegengaan vindt de partij betuttelend. Maar ook de PVV wil niet dat Nederland failliet gaat. Je zou de lasten voor zorg maximaal met 14 miljard kunnen laten groeien ten opzichte van het huidige scenario. Dan groeien de uitgaven meer dan de VVD wil en minder dan GroenLinks/PvdA wil.
Bejaardentehuizen terugbrengen, maar dan kleinschalig is
een mooi idee, maar te duur. Wellicht kunnen de partijen er uit komen door woonzorgcentra
te bouwen, verpleeghuizen met aanpalend aanleunwoningen of zorgappartementen
voor mensen met lichte zorg. Dat is fijner voor de ouderen en beter betaalbaar.
Wonen
Als je de stikstofproblemen weg definieert komt er meer ruimte om te bouwen in
weilanden. Dat wil de BBB niet. Maar in steden en dorpen een straatje erbij en permanent
bewonen van vakantiewoningen toestaan zou veel helpen. De natuur komt in het
gedrang, maar ik geloof niet dat dat voor deze partijen een probleem oplevert. BBB
wil natuurgebieden schrappen, wellicht worden de partijen het daar over eens. Ook
bouw van flexwoningen zal voor deze partijen geen probleem zijn. PVV wil ook de
huren omlaag en de huursubsidie omhoog. Hoe ze dat voor zich zien weet ik niet,
maar als de huren verlaagd worden is het misschien overdreven om meteen ook de
huursubsidie te verhogen. De VVD kan dan als randvoorwaarde stellen dat
particuliere huiseigenaren rendabel moeten kunnen blijven investeren in
huurwoningen. Met zo’n formulering zet de VVD de PVV klem.
De leefbaarheid in buurten is lastiger: dat vraagt
inclusiviteit en acceptatie van elkaar. Ik vermoed dat op dit punt de partijen te laat zullen leren dat dat heel belangrijk is. Omtzigt stipt het overigens wel aan in
zijn programma. Sowieso is dat programma interessant leesvoer voor de PVV kamerleden.
Bestaanszekerheid
De vier partijen verstaan allemaal wat anders onder bestaanszekerheid. Je zou
hier dan misschien nog meer een doel moeten stellen. NSC is hier het helderst
over door dit te definiëren rond minimumloon, AOW, wonen, toegang tot
basisvoorzieningen als internet en onredelijkheden in het toeslagensysteem. Tegelijk
waren NSC, PVV en BBB onduidelijk over hoeveel het minimumloon hoger moet. Dus
misschien is de 5% die de VVD voor zich ziet genoeg. Dat geeft uiteraard onrust
in de samenleving.
Migratie
Op dit punt past het om advies te vragen wat binnen de wettelijke mogelijkheden
en internationale verdragen kan. Over het doel kunnen partijen het wel eens
worden, maar over de middelen ligt er een kloof tussen PVV, in mindere mate BBB
enerzijds en NSC en VVD anderzijds. Maar luisterend naar Bente Becker en Ruben
Brekelmans (van de VVD) moeten de partijen het hier over eens kunnen worden. Gelukkig
beschermen internationale verdragen ons land vergaand voor al te drieste
plannen van de PVV en verdragen opzeggen en toch binnen EU verband blijven gaat meer dan
vier jaar kosten. Vrijwel nergens in de wereld weten rechtse kabinetten de migratie te beteugelen. Uit onderzoek van Hein de Haas rond 6500 migratie-beleidsmaatregelen bleek dat rechtse regeringen in de praktijk helemaal geen restrictiever beleid voeren dan linkse regeringen. Omdat de meeste vluchtelingen uit Oekraïne al binnen zijn, gaat de migratie sowieso dalen en kan Wilders succes claimen.
Defensie
Over bedragen en de NAVO worden de partijen het wel eens. Gewoon als randvoorwaarde
stellen dat Nederland aan de NAVO-eis voldoet. Maar over Oekraïne ligt er een
onoverbrugbare kloof. Dat zou ik dan een vrije kwestie maken en de VVD of Gijs
Tuinman van de BBB defensie geven.
Natuurlijk blijven er veel conflictpunten over. Alle ontwikkelingssamenwerking schrappen bijvoorbeeld. Of het advies van Remkes over stikstof dat bij het ongescheiden afval komt. Of het terugdraaien van de pensioenherziening. Maar met een akkoord op hoofdlijnen en doelen moet er uit te komen zijn. Ik moet mijn persoonlijke voorkeur er buiten houden, het milieu zal verliezen, auto's krijgen de ruimte. Luchtkwaliteit neemt af, luchtweginfecties nemen toe. De veiligheid van LHBTI-mensen zal geschaad worden. De NPO is zijn leven dus niet zeker (wat een tikje cynisch zou zijn voor Ongehoord Nederland). Ongelijkheid neemt toe. Nederland heeft nu eenmaal rechts gestemd.
Het echte probleem
Probleem daarna zal worden
om ministers en staatssecretarissen naar voren te schuiven en te besturen en compromissen te verdedigen. De PVV zal daar een
kluif aan hebben. De formulering van het programma toont al dat er weinig
kennis is over haalbaarheid. Dan kan de VVD in zijn vuistje lachen. Al met al worden het interessante tijden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten