Judo voor ambtenaren

De overheid wil graag naar een open overheid. Nou ja, dat wil de overheid niet, dat wil een groep ambtenaren en bestuurders. En terecht. Van je volleybal-vereniging waar je vrijwillig lid van bent kun je de hele reutemeteut zien, maar bij de overheid lijkt dat niet te kunnen. In het Verenigd Koninkrijk staan vooral open data, hoog in het vaandel. Alle overheidsinstanties moeten transparantie te geven in uitgaven boven een bedrag van £500. Het gevolg? Mensen gingen rare uitgaven zoeken en wisten zo forse besparingen te vinden. Het mooie is dat je aangeeft dat je niets te verbergen hebt en dat je het goed vindt als anderen meekijken of je het allemaal wel goed doet.

Overigens komen er ook economisch interessante functies beschikbaar. Als je databanken beschikbaar maakt voor buitenstaanders om nieuwe applicaties te ontwikkelen, kunnen nieuwe diensten ontstaan. Dergelijke zaken worden nu ontwikkeld in de VS en het VK, Nederland zou daar in voor kunnen lopen.

Een cultuur van openheid

Grootste hindernis voor open overheid is de overheid zelf. Natuurlijk moet je investeren, maar daar staan besparingen tegenover, de balans zal positief zijn. Moeilijker is het om pottenkijkers te accepteren. Natuurlijk niet bij alle plannen (denk aan het nadenken over bouwbestemmingen: daar kunnen projectontwikkelaars mee speculeren), maar zeker bij alle gegevens die eigenlijk ook al opvraagbaar zouden moeten zijn met de Wet openbaarheid van bestuur.

TV moment voor wie bereid is te zeggen dat de overheid verspilt

Vooral de eerste tijd kan het gebeuren dat voor elke heisessie om ambtenaren te laten nadenken over de toekomst iemand opstaat die vindt dat de ambtenaren dat gewoon op kantoor moeten doen. Waarom moeten die ambtenaren op onze kosten naar een mooi zaaltje buitenshuis gaan? Als dat stimuleert tot nadenken is dat natuurlijk gewoon winstgevend, maar iedereen voelt de journalisten al komen. Die gaan experts zoeken, net zo lang tot ze iemand hebben gevonden die beweert dat dat echt een onnodige uitgave is. Dat is meteen het TV-moment voor deze expert. Daar zien ambtenaren tegenop. 

En wat is het duur om een adviseur in te huren voor een adviesje a raison van 125 per uur! Dat doet de speurder graag zelf voor 50 euro per uur. Lastig, maar geen echt probleem. Pas als je bij jezelf denkt dat het ook niet uit te leggen is, dan heb je een probleem.

Judo gebruikt de kracht van de tegenstander

Ambtenaren moeten bij een echt open overheid leren judoen met dergelijke lastpakken. Wat ik bedoel is dat ambtenaren de kracht van die lastpakken niet moeten tegenhouden, maar gebruiken! Zoals hackers de beste mensen zijn om de veiligheid van je systeem te laten testen zijn burgers die op alle uitgaven zout leggen de beste mensen om je uitgaven te toetsen op onnodige uitgaven. En dan geen gezeur als ze iets hebben gevonden, maar meebuigen: om op zijn minst een compliment te geven voor het speurwerk.

Een buiging voor die bereid is voor iedereen die de administratie wil doorakkeren op onnodige uitgaven. Zijn gaan voor ons nog veel geld besparen. Dat geeft vertrouwen!

Meer over de Open Overheid, voordelen en uitdagingen: hier