De verzorgingsstaat is opgebouwd uit
solidariteit, het was een verbetering van diverse vormen van
liefdadigheid vanuit de kerken en de vakbonden. Er was grote steun om
mensen die in problemen kwamen te helpen om hun leven op orde te
krijgen. Er gebeuren nu eenmaal dingen die je niet in je eentje
oplost en waarbij de samenleving wil helpen. Dat willen we graag zo houden. Wel steun als dat nodig is, maar niet als dat niet nodig is.
De solidariteit werd
geprofessionaliseerd en net na de oorlog startte “vader Drees”
in 1947 als minister van Sociale Zaken de Noodwet
Ouderdomsvoorziening, de voorloper van de AOW. Drees had een mooie
combinatie van zorgzaamheid en soberheid. De verzorgingsstaat was
geboren en werd uitgebouwd met de AOW, de Bijstand en andere sociale
verzekeringen. Eigenlijk zoals we allemaal de verzorging voor elkaar
zouden willen.
De Staat
Het zit hem al in de naam
“verzorgingsstaat”, het gaat nu om de staat die ons verzorgt. De
solidariteit werd beter geregeld, zekerder, maar ook anoniemer. Die
verzorgingsstaat is opgebouwd in de tijd dat de politieke partijen
nog echt een goede band hadden met de bevolking. Er was ook
vertrouwen dat er goede afspraken waren. Terwijl nu 1 a 1,5% van de
mensen lid is van een politieke partij, was er in de jaren na de
oorlog nog veel interesse om lid te zijn van een politieke partij. De
KVP had na de oorlog 400.000 leden, dat is denk ik meer dan er nu van
alle partijen bij elkaar lid zijn, terwijl er meer mensen wonen in
Nederland. Doordat de verzorgingsstaat anoniemer werd, is minder goed
duidelijk hoe de solidariteit precies is geregeld.
Solidariteit
(v) bewustzijn van saamhorigheid en bereidheid om de consequenties
daarvan te dragen: uit
solidariteit bleef hij ook weg.
(Van Dale).
We zien nu dat we gedwongen worden
consequenties te dragen (we betalen via de belastingdienst), maar de
saamhorigheid is onduidelijk. De bereidheid om de consequenties te
dragen zal daardoor steeds meer afbrokkelen.
Veel steun voor echte solidariteit
Dat wringt en dat is jammer, want er is
veel solidariteit in de samenleving aanwezig. Als iemand via de Wmo
een bijdrage ontvangt is er wat twijfel of deze bijdrage echt nodig
is, je zou kunnen zeggen: er is twijfel of er bij de burgers
bereidheid is de consequentie te dragen. Maar als iemand geen
bijdrage krijgt en hij brengt het verhaal in de pers, zoals de de
traplift voor een 90 jarige Alphenaar die de gemeente niet wilde
vergoeden, dan is er bijna een oproer. Dan is het niet meer anoniem
en zijn we juist blij dat we voor mensen die het nodig hebben steun
hebben geregeld.
Van verzorgingsstaat naar solidariteit
Kunnen we die solidariteit weer
zichtbaar maken in de verzorgingsstaat? Kunnen we er weer een
verzorgingssamenleving van maken?
Dat kan.
Het is juist in de overheid die dichter
bij de mensen staat, waar de Wmo wordt uitgevoerd. Bovendien is met
de vernieuwing een toets in de uitvoering gekomen die het geheel
minder anoniem maakt. Je bent niet meer een klant van de gemeente die
zijn recht komt halen. De Wmo geeft de ruimte om eerst te kijken wat
mensen en hun netwerk zelf kunnen doen om daarna als gemeente de
steun te bieden die nodig is. Eigenlijk een prachtig idee, dat helaas
volledig verborgen wordt uitgevoerd.
Laten we het zelf controleren
Die Wmo wordt momenteel weer een
juridische kant op getrokken. Steeds vaker gaan mensen in beroep
tegen een beslissing van de rechter en maken advocaten uit wat voor
recht iemand heeft op ondersteuning. Dat hoeft helemaal niet. Waar
het om zou moeten gaan is dat we als samenleving weer vertrouwen
hebben dat de ondersteuning gebaseerd is op solidariteit. Heeft de
gemeente een besluit genomen over maatschappelijke ondersteuning
waarbij op een goede manier eerst is gekeken wat mensen zelf kunnen
doen en of daarna goed besloten is welke steun de gemeente aanvullend
kan geven binnen de kaders die daarvoor opgesteld zijn. Dat is niet
een juridische vraag, maar eerder een maatschappelijke vraag.
Met De Tweede Mening proberen Marije
van den Berg en ik de verzorgingsstaat weer terug te brengen tot iets
maatschappelijks, gebaseerd op solidariteit. Als mensen het niet eens
zijn met de anonieme afweging door de gemeentelijke ambtenaar, dan
zouden ze hun zaak moeten kunnen voorleggen aan een groep burgers
(aselect gekozen op basis van loting bijvoorbeeld). Die burgers
kijken dan of de gemeente een goede afweging heeft gemaakt. De zaak wordt beschreven en de naam geanonimiseerd. Maar de groep burgers krijgt inzage in de argumenten van de aanvrager en de gemeente. Wat is er echt aan de hand? Want ook
dat geval van die traplift voor de 90-jarige had natuurlijk een
bijzondere achtergrond. Wat was daar aan de hand? De gemeente kon
niet meer zeggen dan dat het genuanceerder lag en wij werden gevraagd
dat dan te geloven. Laat een groep gewone burgers ernaar kijken! Als
zij in ruime meerderheid vinden dat de gemeente een verkeerde
afweging maakte, dan moet de gemeente opnieuw een afweging maken.
FBTO doet het al
FBTO, een coöperatieve verzekeraar,
doet het al. Je kunt een afwijzing van FBTO als je een schade hebt
voorleggen aan een groep gewone mensen. Is een meerderheid van mening dat er uitgekeerd moet worden, dan doet FBTO dat. Reken je niet rijk, want in
meer dan 90% van de gevallen krijgt FBTO gewoon gelijk, al 5 jaar. Waarom? Omdat
die gewone mensen niet dom zijn en niet automatisch alle claims
goedkeuren. Want iedereen begrijpt dat de verzekeringspremie omhoog
gaat als je iedereen gewoon geld geeft. Zie onderling.nl
Dat zelfde gaat natuurlijk op met de
maatschappelijke ondersteuning. Er is grote steun voor het geven van
steun. Maar iedereen beseft dat het geld wel ergens vandaan gehaald
moet worden.
P.S. We hebben al enkele geïnteresseerde gemeenten gevonden om mee te doen. We zoeken nog gemeenten die mee willen doen aan de eerste proef!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten