Twee stappen vooruit, een stap terug

Is de wereldorde veranderd met Trump als president? Zijn kiezers geloven van wel, zijn tegenstanders ook. De EU valt uit elkaar nu populisten de wind mee hebben. De erfenis van Obama wordt bij het oud vuil gezet. Ongemanierdheid tiert welig en op basis van etnische identiteit worden mensen beoordeeld. Maar een crisis is ook een kans.

Het is ook het einde van politieke correctheid die van bovenaf wordt opgelegd. Mensen kunnen niet meer genderneutrale toiletten eisen via de overheid, maar moeten elkaar overtuigen. Bankiers gaan beseffen dat ze niet wegkomen door zich te verrijken zolang het binnen de wet is. Misschien zelfs een stap terug in globalisering ten bate van de kansrijken en ongebreidelde groei van het vermogen van superrijken? Er is ook tegen de lobbycratie gestemd, de issuegroepen die de politieke agenda trachten te domineren. Clinton trachtte alle lobbygroepen tevreden te stellen, daarmee verloor ze al eerder van Obama.

Niet beter uit gaan leggen!

Moeten politici nu in gesprek met burgers? Beter uitleggen? Juncker in gesprek met de aanhangers van Wilders of zo? Ik geloof het niet. Altijd gaat de vooruitgang in schokken: twee stappen vooruit en een stap terug. Een grote stap terug, want er zijn mensen die denken dat ze nu mogen beledigen, want Trump is nu de baas. Die gaat een muur bouwen. Niemand gelooft overigens dat de Mexicanen die gaan betalen. Hij gaat ingeburgerde migranten echt niet het land uit zetten. En ja, er komt een rekening voor veel mensen. Maar Trump is gekozen omdat het establishment zijn uitspraken letterlijk nam en hem niet serieus. De aanhangers namen hem serieus, maar niet letterlijk. Het is crisis, maar ook een kans. 

Is de emancipatie van de etnische groepen in Amerika ineens ongedaan? Is het zo dat de Ku Klux Klan weer terug kan keren? Wordt de Chinese economie verpletterd en is armoede in Azië de toekomst? 

Machiavelli heeft eens gezegd dat het moeilijk is de macht over te nemen in een autoritair geregeerde stad, maar de macht is makkelijk te behouden. Wanneer gebieden die veroverd worden gewoon zijn in vrijheid en volgens eigen wetten te leven is het veel moeilijker de macht te behouden. Niets is er dat een staat zo stabiel en evenwichtig maakt als het kiezen van een structuur waarin het mogelijk is dat een omslag van de publieke opinie zich binnen een wettelijk kader kan manifesteren.

Stabiele democratie

De VS is stabieler dan iedereen denkt. Het was niet één stap vooruit met Obama en nu twee stappen terug. Het waren twee stappen vooruit en nu een stap terug. Laten we kijken naar de kansen die deze verandering brengt. Worden jongeren misschien juist actiever? Herpakt de samenleving zich? Aan de top is iets veranderd, maar aan de basis liggen nog steeds kansen. En aan de basis is men beter opgeleid dan vroeger. "Perché sempre una mutazione lascia lo addentellato per la edificazione dell’altra", zei Machiavelli ook: De ene verandering legt altijd de grondslag voor de verandering die erop volgt. Als Trump de macht wil houden moet hij iets doen voor de mensen die de rekening van de globalisering betalen. We weten nog niet wat dat wordt. Misschien is dat wel winst? Of zoekt hij het in blijvende boosheid? 

Politiek is nooit af er zijn nu eenmaal altijd felle politieke tegenstellingen. Daar moet je niet bang voor zijn, dat is het wezen van de democratie. “Politiek is de (per definitie onvolmaakte) wijze waarop in een samenleving de belangen-tegenstellingen van groepen en individuen tot hun recht komen - meestal op basis van onderhandelingen - op de verschillende bestuurlijke en maatschappelijke niveaus”. Tijd voor nieuwe politici! Tijd ook om zelf aan de slag te gaan. Nieuwe kansen.