Zijn het wel de partijen die niet tot een compromis komen?

 De partijen zijn er niet uitgekomen. CDA en VVD willen niet in een kabinet waarin Groen Links en PvdA samen deelnemen. De linkerkant wordt dan te sterk. D66 wil niet in een kabinet met CU (en CDA). De medisch- ethische verschillen worden dan te groot voor de liberale D66. Er is veel over gesteggeld en gerekend. Kom op! roept de SP die niet wil regeren. De VVD voelt de concurrentie op rechts van FvD en PVV wordt gezegd. CDA voelt de concurrentie van BBB wordt gezegd. 

Maar. Zijn het wel de partijen die er niet uitkomen? Want waarom is er zo'n angst voor een afrekening na in een kabinet te hebben gezeten? Denk aan de PvdA die gedecimeerd werd na verantwoordelijkheid te hebben genomen in een kabinet met de VVD. Het gaat dus niet om de partijen, de inhoud of de poppetjes: het gaat om de kiezers! 

Nederland is gepolariseerd en kiezers zijn niet trouw. Kiezers zijn ook niet geneigd compromissen te accepteren. Dat lijkt op links nu wat minder accuut, want PvdA en GroenLinks stonden klaar. Maar op rechts wel. 

Vroeger kon er nog een compromis komen dat de PvdA en KVP elk op hun eigen manier aan de achterban uitlegden. Maar de kiezers, vooral de populistische kiezers op rechts, willen niet horen van een compromis: "geen gezeik iedereen rijk" of "geen gezeik, lekker doorgaan met de bioindustrie, en de automobiliteit".  Ze kijken wat hun stem henzelf oplevert en willen geen lastige verhalen over kiezen uit kwaden horen.

Juist omdat veel ingrepen die nodig zijn bij bepaalde groepen pijn doen loopt dat vast. De reactie van CDA en VVD op PvdA en GL is gewoon conform hun kiezers. Wat je zou willen is verantwoordelijkheid nemen voor moeilijke keuzen en uitleg geven. Precies om die reden zijn er ideeën over loting en burgerjury's: om mensen te laten overleggen en naar elkaar te laten luisteren. Nu mensen meer zelf willen besluiten hoort dat er ook bij.

Eigenlijk is het een breuk met het oude systeem van vertegenwoordigers die namens hun kiezers kijken welke moeilijke keuzen er gemaakt worden. Dat lukt niet meer, maar mensen kunnen het ook niet zelf doen. 

In elk geval vind ik dat teveel aandacht uitgaat naar de poppetjes in den Haag en te weinig naar de onderliggende wensen bij hun kiezers.