De Poolse en Hongaarse rechtsstaat zijn verzwakt. De Poolse tuchtkamer pakt kritische rechters aan. Kritische Hongaarse kranten zijn gewoon opgekocht. Ook in Hongarije staat de onafhankelijke rechter onder druk. Het is de Europese Unie onwaardig. Maar is het probleem dat ze zo rechts zijn? Dan gaan we terug naar de tijd dat rechtse dictaturen erger zouden zijn dan linkse dictaturen (Pinochet in Chili is fout, Castro in Cuba is toch wel okee). De rechtsstaat verdedigen is aan links èn rechts!
Want Marc Janssens had in de NRC wel een punt toen hij stelde dat de rechtsstaat niet per sé een progressieve rechtsstaat is. Want laten we de zaken wel helder houden.
De rechtsstaat kent vijf belangrijke elementen:
- Constitutie (de grondslag van de staat) en legaliteitsbeginsel (het handelen van bevoegd gezag moet zijn gebaseerd op een vooraf aanwezige bepaling)
- De voorafgaande rechtsregel (nieuwe wetten niet met terugwerkende kracht toepassen:)
- Scheiding der machten (wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht moeten in een land bij verschillende instellingen)
- Onafhankelijke rechtspraak
- Grondrechten
Conservatieve abortuswetgeving is niet per se strijdig met de rechtsstaat
Zo is legalisering van abortus niet een vast onderdeel van de rechtsstaat. Het is dom en onmenselijk beleid om abortus te verbieden, leidt tot veel onnodige illegale abortussen en veel menselijk leed. Maar dat maakt een land met een slechte wet geen dictatuur.
En dat het Hooggerechtshof in de VS het vonnis Roe versus Wade ongedaan maakte is eerder een voorbeeld van de zwakke manier waarop dit recht in de VS geregeld was (gebaseerd op het recht om over het eigen lichaam te mogen beslissen, rechts-religieuzen vinden de foetus niet onderdeel van het eigen lichaam).
Maar de VS is nog steeds een rechtsstaat met vrije pers en onafhankelijke rechters (ook al is het Hooggerechtshof er vergaand gepolitiseerd, daar ben ik steeds minder zeker van).
Creationisme op school
Het behandelen van de theorie van Darwin op school lijkt mij opnieuw zeer verstandig en het (kritiekloos) behandelen van het creationisme heel dom. Maar is de VS geen rechtsstaat als op bepaalde scholen het creationisme in de lessen behandeld mag worden naast de evolutieleer? Het lijkt mij eerder een matige scheiding tussen Kerk en Staat als je als overheid vastlegt dat je het creationisme niet aan de orde wilt hebben. Het lijkt een grensgeval dat pas over de grens gaat als tegelijk het behandelen van de evolutieleer verboden wordt.
Zo zijn er meer moeilijke punten. Het recht toekennen om als homostel kinderen te mogen adopteren is weliswaar verstandig, maar niet verbonden aan het zijn van een rechtsstaat. LHBTI-vrije zones instellen lijkt mij wel strijdig met de rechtsstaat als zijnde een grondrecht van mensen.
Maar is Marc Janssens wel helder?
Marc Janssens maakt het overigens wel bont door meteen toe te voegen dat abortuswetgeving niet verder verruimd moet worden. Daarmee toch de verdenking op zich vestigend dat het hem niet gaat om de rechtsstaat, maar om het promoten van Poolse en Hongaarse wetgeving in Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten