Crisis! Maar waarom heet het een crisis?

 

Een crisis “is een zware noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel (van welke aard dan ook) ernstig verstoord raakt”. Je vraagt je dan ook af waarom alles tegenwoordig een crisis heet. De watersnoodramp zou ik zien als crisis, een plotselinge overstroming van een provincie. Een ontploffing die een woonwijk in Enschede plotseling wegvaagt. Een vliegtuig dat neerstort op de Bijlmer. Een zeer besmettelijke ziekte die wereldwijd huishoudt.

Zijn het wel echte crises?
Maar een gestaag oplopende toename van asielzoekers (of liever toenemende last om opvang te kunnen regelen)? Een gestaag oplopende temperatuur door klimaatverandering? Uitstel van maatregelen om natuurgebieden te beschermen waardoor de druk gestaag oploopt om iets te doen aan de stikstofuitstoot rond natuurgebieden? Woningcrisis door oplopende tekorten aan woningen? Dat is toch allemaal ver vooraf verwacht?

Iets een crisis noemen: goed voor media en politiek
Het lijkt er op dat vaker gebeurtenissen tot crisis worden bestempeld, waar dat vroeger “Kwestie” of “Probleem” heette. Het lijkt wel alsof vroeger de zaken kleiner werden gemaakt om in alle rust te kunnen kijken naar oplossingen, terwijl het nu groter wordt gemaakt. Natuurlijk spelen (sociale) media een rol: alles vraagt aandacht en om nieuwe aandacht te krijgen kun je iets beter een crisis noemen dan een “kwestie”.

Regeren in crisis
Voor het politieke bestuur komt het nog beter uit. Vroeger had je kabinetten van grote partijen met een stabiele meerderheid. Dan is er alle reden om lastige zaken niet tot crisis op te schalen. Je wilt rust creëren om de zaken op te lossen. Nu is dat anders. De Tweede Kamer bestaat uit 20 partijen en er is geen duidelijk dominante partij. Het kabinet heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer. Er is dus extra druk nodig om oplossingen te laten accepteren in het Parlement. Een partij zal sneller lastig doen over een “kwestie”, dan een oplossing voor een “crisis” tegenhouden. Een crisis vraagt snelheid, besloten debatten, tijdelijke maatregelen.

Ingewikkeldere kwetsbaarheid
Bovendien is de internationalisering zo ver reikend dat het bestuur en de economie van Nederland meer verbonden is met die van andere landen: een bank die omvalt in de VS heeft gevolgen voor Europa en omdat sommige landen een grote schuld hebben heeft dat gevolgen voor Nederland. Grenzen zijn minder hard. Bedrijven zijn verknoopt met verschillende landen. De internationalisering brengt welvaart, maar ook kwetsbaarheid. Die kwetsbaarheid is ingewikkelder dan vroeger omdat je te maken hebt met meer verschillende bestuursniveaus.

Gerichtheid op de korte termijn
Je zou het werken met crises ook kunnen zien als een gerichtheid op de korte termijn van het hele ambtelijke apparaat: voor kennisontwikkeling en denken over de toekosmt worden adviesbureaus en commissies ingehuurd. Tja, dan wordt je natuurlijk steeds vaker verrast door gebeurtenissen.

Het valt dan ook op dat we in Nederland vaker over korte termijnoplossingen moeten praten dan dat we over de toekomst praten. Tegelijk zijn er nogal wat “kwesties” die de lange termijnblik vragen. Neem de zorg, het klimaat, samenleven met verschillende geloven, meer flexibiliteit in werken en wonen, geopolitieke veranderingen door de opkomende macht van China en afnemende macht van de VS.

Jules Deelder had wel eens heimwee naar de "kwesties"

Het gedicht van Jules Deelder over zijn jeugd:
‘(...) in een wereld die
van kwesties aan me-
kaar hing …’

Zou tegenwoordig “een wereld zijn die van crises aan elkaar hing.”. 

Jammer. Ik krijg er ook heimwee van. Konden we maar weer terug naar lange termijnplanning voor zorg, wonen, leven en werken. Komt er dan een crisis, dan kunnen er kansen gegrepen worden, want een crisis is ook een kans.

En daar schreef ik al eerder over.