Koranverbrandingen

Autoritaire regimes kunnen moeilijk omgaan met de vrijheid van meningsuiting in liberaal democratische landen. Als je in Zweden een koran verbrandt, is dat niet verboden. De rechter oordeelde al dat de Zweedse overheid koranverbrandingen niet mag verbieden. De vrijheid van meningsuiting woog zwaarder dan de groepsbelediging die het ook is. In autocratische moslimlanden is verbod (en zware straf) juist voor de hand liggend. Daardoor begrijpen de mensen daar absoluut niet dat deze heiligschennis niet verboden wordt.

Gemakkelijke ophef
Daarmee hebben provocerende demonstranten het gemakkelijk. Je verbrandt een koran, krijgt media-aandacht en in andere landen starten de protesten bij ambassade. Vervolgens wordt er door de autocratische leiders flink op getamboereerd dat in democratische landen gewoon korans worden verbrand. Het “volk” wordt flink opgejut en de kans is groot dat de ambassade ook met brand wordt geconfronteerd. Verder zijn boycots te verwachten. Er werd in Zweden ook door boze moslims een verbranding van de thora aangekondigd bij de Israëlische ambassade.

Liberaal versus religieus
Hier in de liberaal-democratische wereld zijn immers individuele rechten van belang en vinden we dat we Zweden niet mogen afwijzen vanwege een enkele moslimhater. Maar in andere landen is dat anders. Hoe lastig ook: het is te begrijpen als je op een andere manier kijkt naar heiligschennis. Wij vinden het geen heiligschennis als een niet-gelovige de bijbel of koran verbrandt, maar als je meent dat je geloof het allerbelangrijkste is (zelfs boven de wetten van het land) is dat echt anders. En het is niet zo heel lang geleden dat het verbod op smadelijke godslastering uit het wetboek van strafrecht geschrapt werd (in 2014)

Demonstranten en autoritaire leiders hebben baat bij ophef
Het dilemma is nu dat de koranverbrander én de autocraat er baat bij hebben het kleine vuurtje flink op te stoken. Beiden winnen er aanhang mee! Dat betekent dus ook dat dit een niet te stoppen polarisatie is. Precies wat de koranverbrander graag wil. (Ik vermoed dat de meerderheid in Zweden net als ik denkt: moet dat beledigen nou zo nodig?) In Nederland gaat het dan indirect: er komen protesten tegen de koranverbranding, de burgemeester verwacht verstoring van de openbare orde en verbiedt de verbranding. Maar gewoon verbieden vanwege heiligschennis kan dus niet.

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet
Waar de overheid klem is gezet, werd door de moslims in Zweden een oplossing gevonden voor de verbranding van de thora. Leiders van de moslimgemeenschap in Zweden zetten zich in om de thora-verbranding te voorkomen. Ook al was deze gemeenschap geschokt en boos over door de koranverbranding, toch vonden leiders de thora-verbranding niet het juiste middel. Zij overtuigden de actievoerder zijn plan op te geven. De Zweedse moslimgemeenschap vond het belangrijker te tonen dat ze niet een ander zouden aandoen wat zij niet wilden voor zichzelf. Het tonen van respect voor anderen en rekening houden met gevoelens van gelovigen woog voor hen zwaarder dan de vrijheid van meningsuiting. De oudste regel van gemeenschappen is immers de gouden regel. De regel werd overgeleverd in religieuze en filosofische teksten uit China, India, Perzië, het oude Egypte en Griekenland. "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook de ander niet." of "Wat men mij niet aan moet doen, wil ik ook andere mensen niet aandoen." (Confucius in de Analecta  15:24)

Is het niet tekenend dat dat in het geval van de koranverbranding niet lukt? De demonstranten hebben er teveel baat bij om te stangen en te beledigen. En rond de verbranders staat geen gemeenschap die rekening houdt met de gevoelens van anderen. Belediging en heiligschennis zijn geaccepteerde middelen.

Ondertussen schamen liberale Zweden zich diep dat de gemeenschap en de gouden regel voor sommigen zo weinig betekent. 

P.s. (later) De vrijheid van meningsuiting gaat in Nederland ver. Maar na uitingen kun je wel vervolgen. Je kunt achteraf de demonstranten in Nederland vervolgen voor groepsbelediging of aanzetten tot haat.