Als we iets van huidige situatie de VS willen leren, dan wordt het hoog tijd het advies van de Raad voor maatschappelijke ontwikkeling uit 2007 opnieuw aandacht te geven. Het heette "Vormen van democratie" en ging in op het moeilijk grijpbare bevorderen van de houding van burgers ten opzichte van democratie. Het ging dus eens niet over de gekozen burgemeester, de verkiezing van de Eerste Kamer of referenda. Democratische gezindheid moeten burgers niet alleen leren, ze moeten ook de kans krijgen om deze democratische gezindheid te praktiseren.
In 2007 beval de RMO aan om meer mogelijkheden te creëren om democratische gezindheid te oefenen en tot uitdrukking te brengen – op de school van de kinderen, in de buurt of op het werk. Er is best wel wat gebeurd. Maar zijn alle burgers bereikt?? Ik geloof het niet.
De kwetsbare democratie
In de VS zien we opnieuw hoe kwetsbaar de democratie is. Ons
gedrag is namelijk niet automatisch democratisch. We kunnen dan
kijken naar Texas waar Trumpgezinde demonstranten een campagnebus van
de Democraten stopten. Een incident? In Friesland deden de
blokkeerfriezen net zo iets. Alleen in de VS tweette de president ook
nog “I Love Texas” bij een bericht over de blokkade.
Democratie vergt onderhoud, want democratie is kwetsbaar. Ja, het was erg Amerikaans dat gewapende burgers naar een stembureau gingen om te intimideren. Op sommige plaatsen eisen Trump-aanhangers dat het tellen van de stemmen gestopt wordt, elders eisen ze juist dat het doorgaat. In meerdere plaatsen was de sfeer grimmig. Demonstranten probeerden er op verschillende manieren de vrijwilligers en ambtenaren te intimideren. Je verwacht het niet in Nederland. Maar vaak springen er ideeën over van “The most democratic country in the world”, zoals ik jaren gelden een Amerikaan zijn land hoorde noemen. Je verwacht wel meer niet, wat vreemd genoeg gebeurt.
Toch gingen de meest recente adviezen altijd weer over de verkiezingen, de burgemeester, de rol van de Koning, de formatie en het correctief referendum. Peanuts vergeleken bij de moeilijke opdracht waar we voor staan. In mijn reactie op de commissie die adviseerde over het democratisch stelsel refereerde ik er al aan: we kunnen praten over de verkiezingen voor de Tweeede Kamer maar het is erg lastig om met je buren afspraken te maken over het onderhoud van je woning en bijvoorbeeld te besluiten een gezamenlijke entree op te fleuren. Dat is democratie: samen afspraken kunnen maken over het collectief, accepteren dat meningen verschillen. Samen controleren of het goed uitgevoerd is, en samen bespreken wat er anders had gekund en had gemoeten. Luisteren, serieus nemen, overleggen en er samen uit komen.
Ik zie de experimenten in gemeenten, helaas vooral met wat oudere gemotiveerde insprekers, maar soms lukt het beter iedereen te bereiken. Ik was bijvoorbeeld zelf blij met discussies over bezuinigingen in Culemborg: online met een nieuw ander publiek. Er zijn meer voorbeelden. Ook op scholen. Houd dat vol! Werk aan democratische gezindheid!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten