Een must voor ov-beleidsmakers! De Nieuwe Directeur

Onlangs verscheen een boek dat geen enkele persoon die betrokken is bij het openbaar vervoer mag missen. Het heet “Nieuwe Directeur” en is fictie, maar geeft meer inzicht in het reilen en zeilen bij openbaar vervoerbedrijven dan welk onderzoek of advies dan ook.

De plot is snel beschreven. Hoewel onbekend met de sector is Arjan Overdijk benoemd tot algemeen directeur van ov-bedrijf Transmobil. Vol frisse moed wil hij het bedrijf veranderen in een concurrerende organisatie die kan blijven bestaan in de toekomst. Dat vraagt verandering, want marktwerking komt er aan. Zijn start is het begin van intriges, roddels en blokkades.

Het boek beschrijft de inbreng van de Ondernemingsraad, het management team, zijn adviseurs en aan de Raad van Commissarissen. Elk personage is geloofwaardig neergezet en speelt een eigen rol. Dreigt een advies van een 'onafhankelijk' adviesbureau niet de kant op te gaan die de directeur wil, dan is een telefoontje naar een van de vennoten genoeg om de adviseurs weer op het goed spoor te krijgen. Met de OR, het MT en de Raad van Commissarissen is dat veel moeilijker. Daar spelen persoonlijke voorkeuren, ego's en onuitgesproken ergernissen een grote rol. De overlevers in het bedrijf zorgen ervoor dat ze kunnen blijven. Zo suggereert de een net op tijd een hernia om de directeur niet te hoeven steunen als het er op aan komt en plant de ander snel een vakantie. Al met al wordt zeer geloofwaardig hoe het bedrijf al jaren, ook onder de eerdere directeur, stil is blijven staan als resultante van krachten die het verschillende kanten optrekken. De buitenwereld klopt aan, concurrentie rammelt aan de poort, maar binnen het bedrijf ziet niemand enige reden om echt te veranderen.

Of het Overdijk lukt is minder interessant dan de weg die Van Bokhoven smakelijk beschrijft. Smakelijk, want het geheel is hilarisch beschreven met veel oog voor details en zonder de grappen er te dik bovenop te leggen. Zo moet het bedrijf bezuinigen of inkomsten verhogen. Dan gaat een halve MT-vergadering over een plan van de directeur exploitatie om de tarieven voor busverhuur tien procent te laten stijgen: welke korting zou eigen personeel daarbij kunnen krijgen en welke mensen zouden de bussen kunnen huren. Om welk bedrag gaat het eigenlijk?, vraagt de algemeen directeur dan. Dat heeft de directeur exploitatie niet paraat, maar de financiële man meldt dat het gaat om een bedrag van 3.000 euro. "En daar dan 10% van"

De schrijver heeft zelf in een openbaar vervoerbedrijf gewerkt. Ik ken hem vanuit mijn tijd dat ik bij een adviesbureau werkte, dus ook die wereld kent hij door en door. Met zijn frisse blik en enorme dosis humor heeft hij een boek geschreven dat fanatieke OV-gebruikers, leden van Rover of andere mensen die begaan zijn met het Openbaar Vervoer in Nederland moeten lezen. Maar misschien vooral een boek voor mensen die beroepsmatig te maken hebben met OV-bedrijven, zoals ambtenaren, adviseurs en leveranciers. Zij zien wat de directeur werkelijk drijft en dat is niet het opvolgen van adviezen van de buitenwereld. Leerzaam en zeer grappig, wat wil je nog meer?

Pim van Bokhoven: Nieuwe Directeur, 215 pagina's uitgeverij FreeMusketeers 16,95.