Een samenleving heet niet voor niets
samenleving. Sterker: diverse groepen mensen in een land
vormen niet vanzelfsprekend een samenleving. Het gaat niet goed met
het samenlevingsgevoel. "Met mij gaat het goed, met ons niet". Los dit op en wordt gelukkiger!
Niet alleen gaat het niet goed. Er zijn juist sterke krachten die desintegreren. Denk aan facebook en twitter: je kunt je
verbinden met je eigen interessegroepen en ontvangt daarmee
gefilterde informatie naar je eigen wensen. Je kunt wegzappen van informatie die niet
strookt met je (voor)oordeel. (hier, de i-samenleving)
Integrerende krachten door anderen te helpen
De samenleving is opgebouwd uit
natuurlijke eenheden als families, verenigingen, buurtjes van bij
elkaar wonende mensen. Overigens zie je dat ook verenigingen en
buurten minder integreren en als je ziet dat steeds vaker mensen
trouwen binnen hun welvaartsgroep, kan je concluderen dat die
integratie minder stevig is. Inspiratie is vaak een integrerende bron
vooral als er vormen van hulp aan anderen aan verbonden is. Met de
kerk als belangrijk voorbeeld, maar ook de vakbeweging waar ze opkwam voor solidariteit of langer
geleden gilden. De kerk was vroeger een niet te negeren
integratiekracht omdat iedereen geholpen werd.
Machten die een samenleving bouwen
 |
| Kenneth Boulding in The world as a total system 1985 (bewerkt en vertaald door mij) |
Er zijn vanouds verschillende krachten
om een samenleving te smeden tot een samen-leving. Boulding stelt dat er drie krachten zijn die de samenleving bij elkaar houden:
dreigingsmacht, uitwisselingsmacht en integrerende macht. De
dreigingsmacht gebruikt (al dan niet geoorloofd) geweld, denk aan
politie en het leger als geoorloofd en dat van terroristen als
ongeoorloofd. De uitwisselingsmacht moet je zien als de macht van
markten. Door uitwisseling van voorkeuren, wensen en kennis wordt
macht uitgeoefend. Denk aan de markt die V&D failliet doet gaan.
Maar denk ook aan het onderling handelen in gunsten: als jij dit voor
mij doet, doe ik dat voor jou. Boulding vond de integratiekracht de belangrijkste, maar concludeerde dat alledrie van belang zijn. De democratische Staat staat ongeveer in het midden omdat die drie verschillende machten gebruikt.
Paarse kabinetten waren een voorbeeld
van uitwisselingsmacht. Niet alleen door het introduceren van
marktwerking, maar ook het kwartetten dat de PvdA en VVD deden om tot
een regeerakkoord te komen. Op zich niet fout, maar niet erg goed
werkend om de samenleving bijeen te houden. Je komt niet nader tot
elkaar en misschien belangrijker: je biedt geen inspiratie aan de
samenleving.
Dreigingsmacht in opkomst
Dreigingsmacht zie je steeds vaker
terugkomen. IS gebruikt het om de eigen samenleving bijelkaar te
houden en de moslims en niet-moslims in andere landen juist uit
elkaar te spelen. Mensen die geen azc in hun buurt willen gebruiken
ook dreigingsmacht. Er wordt gedreigd met dode varkens en stenen.
Gelukkig zijn er genoeg plaatsen waar wel beargumenteerd wordt en
gegeven en genomen om tot een oplossing te komen. Maar de
integrerende kracht is niet aanwezig (of wordt geframet als
gutmensch).
Een ander voorbeeld van verzwakte
integrerende macht is de magere integratie van culturele verscheidene
groepen in ons land. Integratie is ook al iets geworden dat
afgedwongen moet worden. Van de minderheden welteverstaan. Een
reactie is soms nog uitwisseling: als jouw groep iets doet, kan ik
met mijn groep iets anders doen. Een samenleving die gebaseerd is op
dreiging kan uit elkaar vallen als de Baas verdwijnt. Kijk naar Libië
of Joegoslavië. Bezie onze dwang tot integratie van Marokkanen, Turken en zo en vergelijk die eens met de Amerikaanse: waar nieuwkomers eerste generatie Amerikanen heten.
Er wordt wel eens gepleit voor het
midden of zelfs het radicale midden. Het gaat echter niet om het
midden of het komen tot efficiëntere oplossingen. Wat mist is de
integrerende kracht van inspiratie.
Zwakke integratiemacht, maar in opkomst
Gelukkig is die er wel. Kijk bij
buurtcoöperaties, zorgcoöperaties, energiecoöperaties: mensen die
zich organiseren rond een ideaal en andere meeslepen. De hele
duurzaamheidsbeweging kan ook integrerend werken. De kerk en
vakbeweging mogen dan verzwakt zijn: coöperaties groeien als kool (hier: groei van collectieve organisaties). Het is
klein maar hier zie ik veel kansen.
Ondertussen pleit ik voor minder
dreiging en afdwingen van beleid en meer organiseren van het elkaar
tegenkomen, met elkaar in gesprek komen, elkaar helpen. Juist als je elkaar nog niet kent.
Helpen helpt jezelf (en de ander gelukkig ook)
Het leuke
daarvan is dat de weg daarheen nogal veel oplevert. Helpen helpt jezelf! Laatst bleek al
dat elke dag een goede daad doen stress tegengaat en geluk bevordert. En geld geven
maakt gelukkiger dan dingen kopen. Beetje soft, maar we worden er wel
gelukkiger van: help jezelf door te helpen (of doe het eens niet om er zelf beter van te worden).
Je kunt ook zeggen: elkaar helpen uit welbegrepen eigenbelang
Geen opmerkingen:
Een reactie posten