Informatie in tijden van Coronavirus

Voor het rondneuzen op sociale media zijn dit mooie tijden. Vaak valt het onder de categorie “het eten in dit restaurant is smerig en niet te vreten, bovendien zijn de porties veel te klein”. In tijden van paniek is consistent redeneren ver te zoeken. Dat moet komen van de overheid.

Het eerste wat sneuvelt is consistentie

Mensen die een hekel hebben aan de EU en tot voor kort blij waren met terreinen die de landen voor zichzelf hielden (gezondheidszorg) roepen nu dat de EU te weinig gezamenlijk doet aan gezondheidszorg. En dat is uiteraard schandalig. Mensen roepen dat er een totale lockdown moet komen en vermelden in dezelfde ademstoot dat de ze wel een blokje omlopen omdat dat niet gevaarlijk is en nodig is om gezond te blijven. Mensen prijzen het kabinet om eerlijk te zeggen dat er nog veel onduidelijk is en dat met slechts 50% van de kennis 100% van de besluiten genomen worden en menen dat de communicatie faalt omdat er teveel onduidelijk is.

Leren omgaan met sociale media 

Het is ook een tijd van verbazing over het beeld op Facebook en twitter en de eigen ervaring. Afgaande op de sociale media lopen mensen overal in drommen naast elkaar, ze vechten in de supermarkt om de laatste wc rol. Bovendien roepen mensen in koor dat iedereen denkt dat dit zomaar een griepje is. Om mij heen zie ik mensen afstand houden, voorzichtig zijn (en betreuren dat ze niet niet sneller een wc rol hebben gekocht). Rond voetbaltoernooien lopen er 17 miljoen coaches in Nederland rond. In tijden van corona-crisis blijkt Nederland te beschikken over 17 miljoen virologen en statistici. Blijf dan letten op kennis, ervaring en betrouwbaarheid. Reageer met aandacht voor elkaar's onrust, woede en verdriet. Maar ook: leer hoe je je whatsapp op stil kan zetten. 

Betrouwbare instituties en actuele informatie

Rond deze tijden hebben mensen behoefte aan betrouwbare instituties en actuele informatie. Het valt dan op dat met name gemeenten nog moeten wennen aan hun rol. Nederlanders willen bijvoorbeeld snel relevante informatie kunnen vinden over de lokale GGD, huisartsenposten, advies, horeca, verordeningen binnen gemeentegrenzen, et cetera. Ik heb even gekeken bij mijn gemeente Utrecht, die overigens een niet te missen knop over coronavirus prominent vooraan zette op de site. (Je klikt eerst op de knop die gaat over de eigen gemeentelijke dienstverlening, daarna zie je nog een andere knop over het corona-virus) daar vind je alle landelijke informatie en dat de GGD regio Utrecht de situatie nauwlettend in de gaten houdt (geen link naar de GGD). De boodschap van de burgemeester en bekende Utrechters is overigens prima.

We kunnen veel leren van de crisis. Het waarderen van onderlinge hulp, het belang van centrale regie en betrouwbare instituties, snel optreden, de mogelijkheid om een PvdA-er te benoemen als minister als dat de beste man of vrouw is, de kansen om per video te vergaderen, het belang van openheid in een vroeg stadium. Elke organisatie kan ook zelf hiervan leren.

De gemeente als eerste overheid?
De gemeente als eerste overheid heeft zich ook verder te ontwikkelen. Als gemeenten zo weinig meer te bieden hebben dan de landelijke informatie, blijkt dat het concept van eerste overheid nuancering behoeft. Gemeenten hebben veel te winnen als ze de relatie met de gemeenschap zo organiseren dat ze ook informatie kunnen geven over semi overheid en organisaties die mensen zien als een soort overheid: ziekenhuizen, apotheken, huisartsen. Organisaties die gezag hebben in de gemeente.

Omgaan met onzekerheid

Het omgaan met onzekerheid is nu moeilijker dan vroeger. We zijn ook meer verknoopt dan vroeger. Moet dat teruggedraaid worden? Ik geloof er niets van, maar het zal wel gebeuren. Liever zou ik meer aandacht hebben voor de kwetsbaarheden, vitale beroepen, partnerschap, een sterke civil society en betrokkenheid bij elkaar. En ook dan merk je: risico's kun je nooit uitsluiten, onkwetsbaarheid is onmogelijk. Het is beter te leren hoe je sterker wordt van rampen en crises en er op voorbereid kan zijn. Misschien het belangrijkste: regeren is vooruitzien. Vooral dat laatste had beter gekund.

Blijf gezond, houd (virtueel) contact met je naasten en in tijden van crisis: luister naar het gezag en denk na. Leer van wat ons overkwam.