Is de VVD nog een volkspartij?

 

Ik heb zojuist het verkiezingsprogramma van de VVD bekeken. Wat opvalt is een strakkere inzet op missie 1: radicale economische groei. Nederland moet de sterkste economie van Europa worden. Groei is het toverwoord. De VVD sprak in 2023 van “grote kwesties zoals de ongeremde immigratie, zware criminaliteit, steeds beter zichtbare klimaatverandering en de aanval op Oekraïne”. Nu is het echt gericht op de harde lijn van minder overheid en meer ondernemers. Het inbrengen van optimisme is mooi, maar dat optimisme om de sterkste economie te worden wordt vooral verwacht als gevolg van dingen niet meer doen.

Samenwerking, samenleving?
Waar een samenleving bouwt op de peilers van handhaving, concurrentie en samenwerking is de peiler van de samenwerking geminimaliseerd. De VVD legt dan ook een veel sterker accent op eigen verantwoordelijkheid, activering en “orde op zaken”: een kleinere en strengere overheid.

Terecht maakt de VVD zich zorgen over de betaalbaarheid van voorzieningen als de AOW, de WAO en de gezondheidszorg. Maar een term als “bestaanszekerheid” is verdwenen. De nadruk ligt op werken moet lonen, concurrentie als oplossing, orde moet worden gehandhaafd, respect afgedwongen. 

Wonen
Wonen? De manier om woningnood op te lossen is meer te bouwen en flink regels te schrappen. De aaandacht gaat wel naar koopwoningen. “De sleutel van jouw eigen koopwoning is de sleutel tot vrijheid.” Ja, huurwoningen worden ook benoemd, particulieren moeten ook willen investeren in huurwoningen, er moet gebouwd worden door woningcorporaties. Hier komt de VVD wel met regels zoals de verplichting voor corporaties om meer sociale huurwoningen te bouwen maar ook om te verkopen. “Elke huurder krijgt het wettelijk recht om de eigen grondgebonden sociale huurwoning te kopen.” Hierdoor zal het bezit van de woningcorporaties verder een inefficiënte lappendeken van bezit worden.

Mensen met minder kansen redden zichzelf
De VVD heeft het daarmee opgegeven om ook mensen met minder kansen een (politiek) thuis te bieden. In 2023 was ook al duidelijk dat werken moest lonen. Maar daar lazen we nog “Kinderen kunnen er niks aan doen dat zij in armoede geboren worden. We willen dat nog meer kinderen dan nu de armoede ontgroeien. Zij verdienen gelijke kansen. We steunen gezinnen met kinderen”. Zoek je nu naar “kinderen” dan lees je vooral “ook kinderen met bijzondere talenten of behoeften verdienen een passende plek” Daarbij worden topsporters, hoogbegaafde leerlingen expliciet benoemd naast kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. De VVD wil die kinderen "uitdagen".

Beroep op solidariteit: bezuinigen
Solidariteit, waarvan het programma van GroenLinks-PvdA doordrongen is, komt nauwelijks voor. Ja, twee keer “Om de collectieve solidariteit in het Nederlands zorgstelsel te behouden moeten we een groter beroep doen op de individuele verantwoordelijkheid van iedere Nederlander” en “Europese solidariteit betekent ook dat de EU zelf een bijdrage levert om te bezuinigen”. Zodra de term solidariteit wordt genoemd gaat het om bezuinigingen.

De hogere kosten voor defensie worden dus betaald door te bezuinigen op de sociale voorzieningen. In 2023 zag je meer terug van de pogingen om een partij te blijven voor iedereen, een echt volkspartij te zijn op rechts. In 2025 is dat verdwenen. Je vraagt je af wat de VVD nog ziet als “samenleving”.

In het programma klinkt de roep van Margareth Thatcher door “there is no such thing as society”. Dat helpt de kiezer wel om verschil te blijven zien in het midden. Het lijkt niet allemaal op elkaar: D66, CDA, GroenLinks-PvdA onderscheiden zich daarin duidelijk van de VVD. Voor de kiezer is dat winst.

Tabeloverzicht bestaanszekerheid

Thema	VVD 2023	VVD 2025
Rondkomen & werkende armen	We stellen onszelf het doel om werkende armoede zo snel mogelijk terug te dringen. We verhogen het minimumloon	Minder directe aandacht op “werkende armen”; meer via “werken moet lonen” en activerend beleid.
Kinderen en armoede	We willen dat nog meer kinderen dan nu de armoede ontgroeien. We steunen gezinnen met kinderen	Kinderen die extra ondersteuning nodig hebben moeten geactiveerd worden
Toeslagen & uitkeringen	Stabiele ondersteuning via toeslagen én loonstimulering. Op termijn afschaffen toeslagenstelsel	Toeslagenbeleid aanscherpen. Handhaving gemeenten verplichten. Automatische indexatie afschaffen. Toeslagenstelsel uiteindelijk afschaffen
Dakloosheid	We bestrijden dakloosheid, we bieden passende hulp en ondersteuning.	Geen aandacht

---

Mijn (niet onpartijdige) besprekingen:
Programma PVV: hier: Geen ambitie om Nederland te veranderen
Programma CDA: hier Management by speech
Programma GL PvdA: hier  Solidair maar waar is de wederkerigheid?
Programma D66: hier Ondernemend, progressief liberaal en technocratisch
Programma VVD: hier Is de VVD nog een volkspartij?
Programma SP: hier. Onbetaalbaar, maar met de vinger op zere plekken
Programma PvdD: hier. Fundamenteel, maar met veel verboden en duur
Programma ChristenUnie: hier. Geen polarisatie en vol aandacht voor zorg en klimaat
Programma Volt: hier Kan Volt wel op tegen de machtsspelletjes
Programma SGP: hier SGP met de bijbel als kompas