Volt komt met een idealistisch en goed uitgewerkt programma dat zich richt op de lange termijn en de grote transities van deze tijd: klimaat, digitalisering, ongelijkheid en Europese samenwerking. De partij weet zich te profileren als een frisse, progressieve en pro-Europese beweging. Het programma zet zeker de toon voor een principieel debat.
Volt kiest resoluut voor een sterke Europese aanpak, of het nu gaat om defensie, migratie, energie of digitale soevereiniteit. Opvallend zijn de plannen voor een Europees leger, een Europese Energie-unie en “Silicon Europa”. Dat is geen zet in de huidige geopolitiek onzekere wereld sinds Trump of de inval in Oekraine, maar sinds de oprichting een consequente centrale keuze.
Nieuwe
ideeën
Volt benadrukt te zijn voor “frisse energie,
nieuwe ideeën”. Als je jezelf zo profileert wek je bij mij
verwachtingen. Want het basisinkomen, LHBTIQ+-rechten, koloniaal
herstel en een sterke sociale basis zijn bekende progressieve ideeën.
Toch staan er wel wat zaken in die creatief en nieuw zijn. Ik ben het
niet met alles eens, maar het is zeker fris en nieuw:
- het aantal zetels
in de Tweede Kamer uitbreiden van 150 naar 250 om de wetgevende en
controlerende taak te versterken én de volksvertegenwoordiging te
verbeteren
- Volt introduceert een permanent burgerberaad (niet alleen tijdelijk), waarin
burgers structureel invloed hebben op besluitvorming
- de oprichting van
een Europees durfkapitaalfonds om duurzaam ondernemerschap te
stimuleren, met de ambitie van een soort “Silicon Valley in Europa
- een (symbolisch)
Europees staatshoofd, een Europese premier en sterkere
EU-instellingen
Anders dan D66
met de vergaande Europese blik
Volt wordt vaak vergeleken
met D66, maar de Europese blik is echt anders. Zo is Volt voor
Klimaatneutraliteit in 2040 binnen de EU in plaats van binnen
Nederland en is Volt uitgesproken voor een Europees leger en een
Europese Silicon Valley. Leuk vond ik de Europese blik op zorg. “Volt
pleit voor transparantie in de zorgstelsels van de EU. Zorgaanbieders
dienen inzicht te geven in de kwaliteit, doelmatigheid en
toegankelijkheid van zorg. Zo bevorderen we onderlinge leerprocessen,
versterken we de positie van patiënten en burgers en bieden we de
aanbodzijde daartoe de beste kansen”.
Maar de
machtsspelletjes?
Het roept wel de
vraag op of Volt oog heeft voor de Duitse en Franse geopolitieke
machtsspelletjes binnen Europa. De partij wil af van nationale
vetorechten in de Europese Raad en streeft naar een Europese regering
met premier en parlementair mandaat. Duitsland en Frankrijk hebben
door hun grootte en politieke gewicht relatief méér invloed en
Nederlandse belangen kunnen in de knel komen.
Het debat over de pulsvisserij – misschien een klein punt – is illustratief. Traditionele vissers, vooral uit landen zoals het VK en Frankrijk, voerden intensieve lobbycampagnes tegen pulsvisserij. Zij zagen het als oneerlijke concurrentie en een bedreiging voor hun bestaande vismethoden. Hoewel pulsvisserij ecologische voordelen biedt (minder bodemverstoring, lagere CO₂-uitstoot), woog de politieke druk (en negatieve beeldvorming) zwaarder in de EU-besluitvorming.
We zien ook dat Duitse belangen in de auto-industrie een grote rol kunnen spelen. Ook bij de crisis van de Griekse schuld speelden Duitse belangen een grote rol. Critici stellen dat de focus op het beschermen van banken (met name Duitsland) leidde tot te strenge bezuinigingen in Griekenland, wat de economische en sociale crisis verergerde. Duitsland werd verweten een dubbelspel te spelen: enerzijds redding van Griekenland, anderzijds bescherming van eigen financiële belangen.
Basisinkomen
Grote
veranderende ideeën zijn altijd complex. Als je het huidige stelsel
van sociale zekerheid zou voorstellen als alternatief voor een
basisinkomen zou iedereen je voor gek verklaren. Maar nu is het
andersom en komt Volt met een vast maandelijks basisinkomen dat alle
toeslagen vervangt. Dit bestaat uit een vaste basisuitkering per
huishouden. Boven op die basis wordt er per volwassene en per kind
extra geld uitgekeerd.
Maar Volt geeft zelf al aan dat het nog niet heel zeker is: “Als vervolgstap onderzoeken we of en hoe een model dat uitgaat van een individueel inkomen, gebaseerd op eenvoud en zekerheid, kan worden gerealiseerd. We laten dit model zo spoedig mogelijk doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB) op financiële haalbaarheid”. Ze willen ook een test starten.
Helaas is er nogal eens getest in diverse landen. De uitkomst is niet zo eenduidig als de voorstanders willen doen geloven. Experimenten tonen echter aan dat het geven van gratis geld niet leidt tot minder armoede, een betere gezondheid of meer arbeidsgeluk. Overigens gaat Volt niet zo ver om dat geluk en gezondheid te beloven. Het basisinkomen geeft volgens Volt wel financiële rust en voorkomt schulden. Toch blijkt dat te simpel gedacht. Uit de testen blijkt dat Amerikanen die 1.000 dollar ontvingen, enkele uren per week minder gingen werken, maar verder veranderde er niet veel aan hun situatie (NRC1/9/2025). Die extra uren werden niet besteed aan zaken die gezinnen op de lange termijn uit de armoede zouden kunnen halen. In kleine sterk verbonden arme gemeenschappen werkt het basisinkomen overigens beter. Schulden, gokken, financiële geletterdheid zijn in onze omgeving ingewikkelder. Volt heeft daar overigens zeker voorstellen voor.
Wel brengt het basisinkomen ruimte om te vereenvoudigen. Volt schaft alle toeslagen, heffingskortingen, aftrekposten, vrijstellingen en de werkgevers en werknemerspremies af. “Al deze regelingen worden afgedekt door invoering van het nieuwe basisinkomen en door uitbreiding van de inkomstenbelasting met een aantal schijven”.
Financieel
deugdelijk
De financiële deugdelijkheid neemt Volt zeker
serieus. Ook de vorige verkiezingen liet de partij het programma
doorrekenen. Volt streeft naar een progressief tarief in box 2 en een
vermogensbelasting voor vermogens boven €1 miljoen. Ook wil Volt de
erfbelasting aanscherpen met tarieven van 30 % tot 40 %, afhankelijk
van het bedrag, en een vrijstelling van €10.000 voor erfenissen. Op
Europees niveau wil Volt belastingen op CO₂ en multinationals
invoeren en een Europese belastingautoriteit. Daarnaast pleiten ze
voor gezamenlijke schulduitgifte via een begrotingsunie. Volt had in
2023 volgens de CPB-doorrekening wel het hoogste uitgavenpakket van
alle partijen. Dit jaar laat Volt het programma opnieuw doorrekenen.
Zorg is ook een
financiële zorg
De grootste hoeveel
geld van de Nederlandse overheid gaat naar de zorg. Daarom heb ik
extra gekeken hoe Volt daar de groei wil inperken en betalen. Volt
pleit voor betaalbare en beschikbare zorg. “Dit vraagt een goede
samenwerking binnen de zorgen welzijnssector en meer regulatie en
vertrouwen om de zorg die nodig is overal beschikbaar te maken.
Daarbij zijn ook goede afwegingen nodig om de zorg betaalbaar te
houden. Daarom brengen we, voor zover mogelijk, de zorg in het
netwerk digitale en hybride zorg”. Die samenwerking en een
integrale blik op zorg komt terug in het programma.
De vraag blijft wel hoe je de groei van de zorgkosten in de hand houdt. Want “Het is onverantwoord om het basispakket uit te kleden of behandelmogelijkheden te schrappen, omdat er op andere vlakken financiële tekorten zijn. Wat de beste behandeling is, is aan de zorgverlener en de patiënt”. Vooral dat laatste is lastig als we kijken naar de groei van de scans die leiden tot meer onderzoek en meer behandeling. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving vroeg daar dit jaar aandacht voor in "Iedereen bijna ziek". Wel staat in het programma dat het eigen risico blijft bestaan. Dat geeft een (beperkte) druk om na te denken of een behandeling of onderzoek wel nodig is. Ook legt de partij veel nadruk op preventie, bewegen, samenwerken en integraal aanpakken, wat ook past bij het RVS advies. Gelukkig is Volt ook bereid om behandelingen die volgens wetenschappelijk onderzoek niet effectief zijn of niet meer het effectiefste alternatief zijn, uit het basispakket te verwijderen.
Al met al verdient Volt zeker een overweging als progressieve partij aandacht te krijgen. En kunnen we wel onder hun propositie van meer Europa uit?
Maar dan liever toch nog wat aandacht voor de machtspolitiek van de grote landen in Europa, uiteindelijk ben ik toch die soms cynische beoordelaar van de (machts)politiek.
Mijn (niet onpartijdige) besprekingen:
Programma PVV: hier: Geen ambitie om Nederland te veranderen
Programma CDA: hier Management by speech
Programma GL PvdA: hier Solidair maar waar is de wederkerigheid?
Programma D66: hier Ondernemend, progressief liberaal en technocratisch
Programma VVD: hier Is de VVD nog een volkspartij?
Programma SP: hier. Onbetaalbaar, maar met de vinger op zere plekken
Programma PvdD: hier. Fundamenteel, maar met veel verboden en duur
Programma ChristenUnie: hier. Geen polarisatie en vol aandacht voor zorg en klimaat
Programma Volt: hier Kan Volt wel op tegen de machtsspelletjes
Programma SGP: hier SGP met de bijbel als kompas
Geen opmerkingen:
Een reactie posten