SP: Onbetaalbaar maar met de vinger op zere plekken

"Daarom verhogen wij de lonen en het sociaal minimum, verhogen we de belastingen op de grootste vermogens en winsten en voeren we een sociaal maximum in. Met een miljonairstaks van vijf procent voor vermogens boven de vijf miljoen euro, kunnen we 12,5 miljard euro in onze samenleving investeren. Daarnaast voeren wij een vermogensplafond in voor vermogens boven de 50 miljoen euro". De toon is gezet. Het programma van de SP is onvervalst links.

Het taalgebruik is helder èn provocerend. Net als de PVV is het taalgebruik bedoeld om mensen boos te maken en in te stemmen met de maatregelen. “Tegelijkertijd hebben aandeelhouders, vastgoedbezitters en villabewoners wél cadeautjes gekregen. Zoals belastingkortingen op aandelen en vermogen en de verruiming van de hypotheekrenteaftrek voor villabezitters”. Het doet denken aan de sigarenrokende schuldige kapitalist en de arme onschuldige arbeider.

SP rekent zich rijk
Met het geld van miljonairs rekent de SP zich rijk: “Met een miljonairstaks van vijf procent voor vermogens boven de vijf miljoen euro, kunnen we 12,5 miljard euro in onze samenleving investeren” Klinkt simpel, maar dan moeten er tegelijkertijd wel heel wat wijzigingen in ons financiële systeem komen om de enorme kapitaalvlucht tegen te gaan. Ooit schreef ik eens een blogje over het maximaal vermogen en de gevolgen, daar verwijs ik naar als het gaat om het vermogensplafond van 50 miljoen. Onbedoeld gevolg is dat de belastinginkomsten op vermogen boven de grens van 50 miljoen daalt naar nul. Deze oplossing maakt dat de armen niet geholpen zijn. Overigens voert de SP wel een vertrekbelasting in. “Voor de superrijken die (...) met de buit vertrekken, voeren we een vertrekbelasting in”.

Asielbeleid en migratie: streng zonder de populistische prietpraat van PVV
Om menswaardige opvang te bieden en tegelijkertijd grip te hebben op integratie binnen onze samenleving, streven we naar een migratiesaldo van 40 duizend per jaar. Dat doet de SP met snelle procedures, opvang in de regio, aanpak van de sectoren waarin deze arbeidsmigranten werken en vluchtelingen eerlijk verdelen in Europa. De SP wijkt hier niet sterk af van andere partijen, maar geeft meer aandacht aan de misstanden bij arbeidsmigranten. Net als bij veel andere partijen is er een pleidooi voor kleinschalige asielopvang. De aandacht voor Europese maatregelen is wat geringer.

Veiligheid en defensie
De SP gaat niet mee met de inspanningen om het defensiebudget op 3,5% te brengen, door SP de 5%-norm genoemd en negerend dat er van de 5% 1,5% naar infrastructuur gaat. De SP is niet naïef pacifistisch. De partij wil wel een krijgsmacht die in staat is het eigen grondgebied te verdedigen en in staat is op basis van VN-mandaat bondgenoten te verdedigen en vredestaken uit te voeren. Daarbij zet de SP in op Europese samenwerking. “Gezamenlijk zijn de Europese NAVO-landen een militaire grootmacht. Zo hebben we bijvoorbeeld veel hogere defensie-uitgaven en een groter leger dan omringende landen, zoals Rusland.” Bovendien wil de SP niet uit de NAVO stappen maar werken aan een Europese veiligheidsarchitectuur waar de NAVO onderdeel van wordt, zodat de NAVO kan worden opgeheven. Daarmee plaatst de SP zich zeker niet buiten de discussies over defensie.

Werk met hogere minimumlonen
Met “Werken moet lonen, belasting moet omlaag” lijken we even in het programma van VVD en CDA terecht te komen, maar als je verder leest ziet het er heel anders uit. Door het minimumloon te verhogen en het minimumjeugdloon af te schaffen zorgen we ervoor dat iedereen die werkt een inkomen krijgt waar je goed van kunt leven”. “Ook de AOW verhogen we hiermee, zodat iedereen een goede oude dag tegemoet kan zien”. “Ook verlagen we de btw op basisproducten". Alleen die miljonairsbelasting levert echt niet genoeg op. Dure teksten die nog betaalbaar gemaakt moeten worden. Ik zie niet hoe ze dat met de belastingverlaging kunnen combineren. 

Zorg: zonder markt goedkoper?
Bij zorg staat er netjes meteen een betaling bij: “We schaffen het eigen risico af en maken de zorgpremie inkomensafhankelijk”. Ook de SP zet in op preventie om kosten te voorkomen. De SP zal niet in een regering komen, maar de plannen zijn wel degelijker dan de plannen van de PVV. Beiden zullen hun programma niet laten doorrekenen door het CPB, maar een eerste blik levert op dat de SP beter heeft nagedacht dan de momenteel grootste partij de PVV. Toch rekent de SP zich behoorlijk rijk. “We organiseren de zorg samen, zonder markt. Zo garanderen we goede kwaliteit en wordt het goedkoper”. Het staat er wat makkelijk, maar zonder markt goede kwaliteit en goedkopere zorg is nog nooit gelukt. “Er komt een nationaal zorgfonds, waarin ook de tandarts, de fysiotherapeut en de ggz zijn opgenomen”. In een klein zinnetje worden de kosten met miljarden verhoogd. Afschaffen van het eigen risico en toevoegen van de tandarts kost al meer dan 10 miljard per jaar.

En de SP heeft rond de zorg wel een punt. “Toch zijn vaak de wijken van de werkende klasse,de mensen die hun inkomen verdienen uit arbeid, uitkering, of pensioen, waar kil bezuinigd wordt op voorzieningen. Terwijl juist hier meer mensen wonen met zwaar werk, onregelmatige uren en andere systemische oorzaken van gezondheidsproblemen”. Die aandacht voor de omstandigheden en de wens om dat te veranderen zijn typisch links, terwijl rechts het negeert. De vraag is of iemand de oplossing heeft, maar de SP weet wel waar het om gaat. Alle partijen pleiten voor gezonde wijken, maar op links (ook bij GL/PvdA) is veel meer aandacht voor de concentratie van problemen en het systeem dat als consequentie deze concentratie veroorzaakt.

Wonen
Ook de kosten van wonen zijn niet goed gedekt. “Wij bouwen één miljoen betaalbare huurwoningen, bevriezen de huren en geven bewoners weer zeggenschap over hun huis en hun buurt”. Wel is de SP hier voorzichtiger dan de PVV die de huren 10% verlaagt. Ook schaft de SP de hypotheekrenteaftrek af, want de PVV niet doet. Er komen meer wooncoöperaties van de mensen zelf. Dat zal er zeker toe kunnen leiden dat er meer op de kosten gelet wordt. De SP let meer op een totale verandering van het systeem en de beloften lopen daar op vooruit, terwijl we weten dat het allemaal in de Europa samenwerking niet kan en de resultaten waarschijnlijk zullen uitblijven.

Economie: investeren om te groeien
Net als andere partijen heeft de SP extra aandacht voor het investeren in cruciale infrastructuur, volkshuisvesting, onderwijs en innovatie. De SP wil wel meer de regie in eigen hand nemen en is daarmee een spiegelbeeld van de VVD die juist denkt dat groei mogelijk is als je ondernemers meer vrijheid geeft. De blik op de economie blijft ook Nederlands in plaats van Europees, behouden van Tata Steel staat prominent aangegeven. En hoe wil je dit als Nederland bekijken: “Onze industrie en medicijn- en voedselproductie zijn onmisbaar. In ruil voor het steunen van cruciale sectoren krijgen wij zeggenschap”. Ik vrees dat veel maatregelen de groei van de economie in de weg zitten. Maximeer de prijzen voor basisproducten: klinkt leuk en heeft al veel landen in de problemen gebracht. Maar het is nu eenmaal een Socialistische Partij, dus had ik niet anders verwacht.

Waar ze wel de markt accepteren hebben ze meteen een punt: “Op dit moment zorgt steeds verdere concentratie van marktmacht in handen van een paar grote spelers en digitale platforms ervoor dat innovatie wordt tegengehouden”. Interessant (ik zag het niet bij GroenLinks-PvdA) is het pleidooi voor een Nationale Spaar- en Betaalbank, "een publieke bank waar ons spaargeld en betaalverkeer veilig zijn en waar niet met ons geld wordt gespeculeerd". Dat had de Volksbank, nu ASN kunnen zijn.

De SP heeft overduidelijk visie op de economie, ook al is het idee dat de overheid altijd beter kiest dan de markt. Deze vond ik ook vermeldenswaard “met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst”.

De SP toont zich in taalgebruik nogal eens populistisch maar het programma is breed, er is overal over nagedacht. Het is wel typerend socialistisch en onbetaalbaar, maar er staan zeker zaken in die de aandacht vestigen op wat fout gaat in de huidige samenleving.

Mijn (niet onpartijdige) besprekingen:
Programma PVV: hier: Geen ambitie om Nederland te veranderen
Programma CDA: hier Management by speech
Programma GL PvdA: hier  Solidair maar waar is de wederkerigheid?
Programma D66: hier Ondernemend, progressief liberaal en technocratisch
Programma VVD: hier Is de VVD nog een volkspartij?
Programma SP: hier. Onbetaalbaar, maar met de vinger op zere plekken
Programma PvdD: hier. Fundamenteel, maar met veel verboden en duur
Programma ChristenUnie: hier. Geen polarisatie en vol aandacht voor zorg en klimaat
Programma Volt: hier Kan Volt wel op tegen de machtsspelletjes
Programma SGP: hier SGP met de bijbel als kompas