Wij krijgen minder waar voor ons geld!!

Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft weer eens een prachtig, maar ontoegankelijk boekwerkje uitgebracht. Het heet "Waar voor ons belastinggeld?" en de conclusie is dat we steeds minder waar krijgen voor ons belastinggeld, vooral rond veiligheid. Het extra geld dat de overheid sinds 1995 heeft besteed aan onderwijs, zorg, politie en rechtspraak heeft niet geleid tot een evenredige stijging van de kwaliteit en effectiviteit van de dienstverlening. 

Deels is die afnemende opbrengst te verklaren.Arbeidsproductiviteit bij arbeidsintensieve diensten verbetert minder dan bij productie industriële goederen. Bij kappers zien we dan hetzelfde als bij publieke diensten. Toch is het geen mooi beeld, want innovatie staat al zo lang in de belangstelling en helpt blijkbaar onvoldoende om de productiviteit te verbeteren. 

Gelukkig is er ook goed nieuws: minder jongeren die het voortgezet verlaten zonder diploma, vooral zwakke leerlingen presteren internationaal goed, het aantal opgehelderde misdrijven is fors gestegen en de veiligheid is verbeterd. Het extra geld levert wat op, ook al is het minder dan gehoopt. En hoewel er ook meer geld naar de zorg gaat, zien we in ziekenhuizen, extramurale zorg en verpleging een beter resultaat dan bij de veiligheid. Extra geld heeft daar meteen extra kwaliteit of productie geleverd. 

Toch tonen de cijfers dat de politiek nogal eens te snel roept om meer geld. Zo is meer geld om de klassen te kunnen verkleinen niet handig: "Er zijn geen aanwijzingen dat dit heeft geleid tot een substantiële verbetering van de leerresultaten". Terwijl "kleinere klassen!" zo lekker bekte altijd. Nog twee: "Meer blauw op straat!" en "Strenger straffen!". Ook hier is het goed om even te denken alvorens te doen. "Een meer algemene inzet van de politie (algemene surveillance) zou geen effect hebben op de criminaliteit”, stellen de onderzoekers. En over strenger straffen: “in grote lijnen is te concluderen dat vergroting van de pakkans de criminaliteit meer terugdringt dan verhoging van de strafkans of de strafmaat".

Grote politieke prioriteit was natuurlijk de veiligheid. Dat heeft desastreuze gevolgen. Het sluizen van extra geld leidt namelijk vooral tot verminderde arbeidsproductiviteit. De relatieve kostprijs van veiligheid is het sterkst gestegen. Mijn hypothese is dan ook dat de politiek zoveel geld wil wegzetten, dat het ambtenarenapparaat niet meer weet waar het naar toe moet. Waar geen politieke prioriteit ligt kijkt men beter naar de doelmatigheid en effectiviteit. (plaatje, in maatregelen in groene vakjes wordt extra geld gepomp, maatregelen in rode vakjes worden wegbezuinigd)

Affijn. Het is te hopen dat de politiek lessen trekt uit dit onderzoek. Ik zou zeggen: 

- strenger straffen? Onzin!

- meer blauw op straat? Werkt niet!

- kleinere klassen? Er zijn betere maatregelen. 

Ik denk dat de politiek bij prioriteiten te gemakkelijk aangeeft wat er precies moet gebeuren (lekker concreet laten zien wat je gaat doen: meer blauw op straat!), maar bij bezuinigingen juist ruimte laat aan de sector om de bezuinigingen zelf in te vullen (liever niet te duidelijk maken waar minder geld naartoe gaat). 

Een politieke prioriteit mag niet blind maken voor kwaliteit zoals doelmatigheid en doeltreffendheid. Burgers hebben recht om waar voor hun geld te krijgen. Hulde voor de vrouwen in de verpleging en verzorging die dat leveren. Foei voor de mannen bij de politie die dat niet leveren. Maar vooral foei voor de politici die met geld smijten om problemen op te lossen zonder de sector te laten kiezen voor de meest doelmatige invulling.