Zoeken naar publieke wijsheid in een publiek debat

Er is een tijd geweest dat een publiek debat een positieve term was. Misschien is het dat bij velen nog steeds: met de mogelijkheden van internet 2.0, iedereen die mee kan discussieren op nujij.nl en geenstijl.nl. Het debat wordt echt gedemocratiseerd en iedereen kan meedoen. Het was een goede zaak dat burgers zelf het debat voeren en dat het geen debat is tussen belangenorganisaties en de overheid. Publiek debat zou een debat zijn waarbij iedereen kan deelnemen en publieke wijsheid wordt zoiets als de meeste stemmen tellen, want velen weten meer dan een. Maar dat gaat niet vanzelf en lukt tot nu toe niet met de grote uitdagingen waar we voor staan.

Misschien is de baby-boom blijven hangen in de filosofie van Habermas. Die toont de geest van de democratisering van de jaren zestig. “Het gesprek tussen burgers over politieke zaken op basis van morele visies, wordt vervangen door een gesprek tussen bureaucratische instituties die specifieke belangen nastreven (...) Bovendien verandert de verhouding tussen burger en staat. De staat gaat zich meer en meer opstellen als verzorgend instituut waar burgers gebruik van kunnen maken. Kortom, de verzorgingsstaat ontwikkelt zich. Hiermee verandert ook het zelfbeeld van burgers. Ze zien zichzelf niet langer als autonome burgers in onderlinge dialoog, maar als consumenten van de staat met haar sociale voorzieningen, consumenten van de markt, ontvangers van nieuws en stemmers op politieke partijen.“  (uit de Humanistische Canon over Habermas) Herkenbaar. Maar inmiddels zijn de politieke partijen vrijwel dood en de verzorgingsstaat ligt onder vuur. Debatten kunnen door iedereen beïnvloed worden. Ik haak in die debatten meestal af bij schelden, maar ook als het blijft hangen in algemene vooroordelen of als iemand zichzelf heel graag hoort spreken. Het is dan helemaal geen publieke discussie over een publieke zaak, maar een privaat gesprek waarbij iedereen wat mag zeggen.

Ik was blij verrast toen ik deze vraag las van de mensen van Public Agenda: “Can problem-solving approaches which work well in small communities be scaled up to address problems on the national stage? “ Dat is namelijk waar we mee te maken hebben. De lokale politiek staat er lang niet altijd goed voor, maar op lokaal niveau gebeuren hele leuke dingen (denk aan de eigen kracht centrales, maar ook diverse andere leuke initiatieven van mensen die weer zelf tot iets komen).

Wat mij aansprak was dat Public Agenda zoekt naar een probleem oplossende aanpak, in plaats van discussies om het debat, en dat ze nogal hameren op New Pragmatism. Op dit moment is er teveel polarisatie en worden ingewikkelde problemen opgelost met traditionele strategieën: geld, wetgeving, PR campagnes.  Maar de problemen hebben vaak een culturele achtergrond en vragen om samenwerking tussen groepen en expertises.
Het nieuwe pragmatisme wil terug naar het publieke debat:

• praktisch en actiegeorienteerd in plaats van theoretisch
• experimenteel (probeer en kijk of het werkt)
• open voor compromissen en oplossingen die steeds verbeterd worden
• gericht op concrete problemen in plaats van grote visies

Er zit een grote gerichtheid op zoeken naar steeds verder ontwikkelende werkwijzen (durven fouten te maken). Verder wil men liever aansluiten bij de publieke agenda dan bij een respons op voorgestelde oplossingen. Steeds komen ze terug op wat iedereen vanuit zijn eigen kennis en ervaring kan bijdragen op tot een oplossing te komen.

Ik denk er over na en kom tot de conclusie: Ja, we hebben die manier van werken verleerd! Dat zou nou echt een publiek debat zijn: vanuit het ingewikkelde probleem, zoekend naar een praktische aanpak en steeds bijstellen van de oplossingen, zo ontwikkel je echt The Wisdom of the Crowd!