Hypotheekrenteaftrek helpt niet bij zelfverheffing

We zijn een raar land als het gaat om de eigen woning. Nederland was vroeger een zuinig land, maar met weinig eigen woningbezit. Na de tweede wereldoorlog had 28% een eigen woning. Inmiddels heeft de meerderheid een eigen woning. Toch wordt de hypotheekrenteaftrek nog steeds om die reden, bevorderen van eigen woningbezit, gekoesterd. Dat ideaal van bevorderen van eigen woning heeft te maken met verantwoordelijkheid nemen: voor je eigen huis voel je je verantwoordelijker. Buurten met veel eigen woningbezit zouden beter zijn omdat de mensen zich meer verantwoordelijk voelen voor de buurt. Maar er zijn betere maatregelen om verantwoordelijkheid te stimuleren en toch het eigen woningbezit niet te ontmoedigen. 

 

De hypotheekrenteaftrek heeft aan het eigen woningbezit bijgedragen, maar was daar niet voor geïntroduceerd, zoals de meeste mensen denken. (het had meer te maken met het kunnen verhuren van je woning en inkomsten uit verhuur weg te strepen tegen de uitgaven daarvoor, in 1893 is de hypotheekrenteaftrek al ingevoerd).

We zijn het enige land in Europa dat de hypotheekrente aftrek zo ruim en denivellerend in stand houdt. Wie veel verdient kan 50% aftrekken, wie niet veel verdient veel minder. In Belgie is het bijvoorbeeld sterk beperkt en minder denivellerend. De aftrek is een vast bedrag (€ 2080), ongeacht de waarde van het huis, dat van toepassing is zolang de hypotheek nog niet afbetaald is. Dit is ongeveer een vijfde van de in Nederland geboden aftrek voor een gemiddelde woning bij een modaal inkomen. Ierland heeft een iets denivellerender maar ook gemaximeerd systeem: Mortgage Interest Relief. Gedurende de eerste zeven jaar dat men een huis bezit betaalt de overheid 20 tot 25% van de rente terug. Het rentebedrag waarover de teruggaaf geldt is gemaximeerd op 10.000 euro voor een alleenstaande en 20.000 euro voor gehuwden. Zweden en het VK hebben de hypotheekrenteaftrek al opgeheven (met vooral in Zweden een crisis). De VS heeft wel een systeem van hypotheekrenteaftrek. Maar of je daar de lening niet hoeft af te betalen zoals in Nederland weet ik niet (en het is geen fijn voorbeeld qua hypotheken).

Duitsland heeft het mooie systeem van bouwsparen. Daar stimuleert de overheid dat je spaart voor je nieuwe huis door de mensen die sparen fiscaal vrij te stellen. Het helpt vooral de starters, het stimuleert te wennen aan sparen en het maakt lenen wel makkelijker maar stimuleert het overmatig lenen niet. In deze tijd is naar mijn bescheiden mening behoefte aan het weer wennen aan de oude deugd om te sparen. 

Ik weet het, het is mijn zoveelste Calvinistische gedachte. Maar in deze tijd van eigen verantwoordelijkheid (ik ben ook liberaal), is de zelfbeheersing een belangrijk thema! Het stimuleert zelfverheffing en stimuleert burgerschap in de ouderwetse zin van het woord. Iedereen is er beter mee af.