Groen en participatie

Groen en Participatie lijkt een simpele winnende combinatie. Veel mensen zijn geïnteresseerd. Zelf meedoen vinden veel mensen leuk, het gaat om de eigen leefomgeving en eigenlijk niemand is tegen groen in de stad. Het is echter lastiger in de praktijk. Vertrouwen, kennis van en ervaring met het democratische proces, verwachtingen en tegengestelde wensen spelen een grote rol.

Gisteren bezocht ik het interessante symposium over Groen en Participatie. Het boek “Bewoners maken het groen” werd er gepresenteerd. Alphen aan den Rijn vertelde er over de successen die ze boekte met bewoners die zelf het groen beheren (met de strenge consequentie dat als de bewoners het niet meer zelf kunnen bijhouden, de bloemen en platen gerooid worden en het basisniveau voor groen wordt teruggebracht). De les: niet bezuinigen, wel zien dat de investering veel meer oplevert dan betere kwaliteit van het groen: ook bewoners die actiever worden, elkaar leren kennen en elkaar steunen (en waarschijnlijk uiteindelijk een hogere WOZ-waarde denk ik dan).

Het was beslist geen simpele successtory. Neem de lessen die Amersfoort presenteerde over het parkRandenbroek. Dat startte al met de verschillende waarden die mensen toekennen aan het groen. Een verwaarloosd park kan een rijke variatie van flora en fauna bieden, juist doordat het verwaarloosd is. Een park waar mensen prettig recreëren vraagt op sommige plekken het kappen van bomen om een ruimte te maken om te picknicken. De een vindt dat prachtig, de ander ziet hoe met het verdwijnen van de bomen de natuurwaarde afneemt. Niet altijd lukte het om goed om te gaan met verwachtingen. Met internet wist de gemeente nieuwe groepen mensen te interesseren voor de toekomst van het park. De daarbij gemaakte fouten werden eerlijk verteld. 

Daar in zo'n park komt dan bovendien een bijzonder element naar voren: de groep die meer participeert, verwacht daar ook meer invloed voor terug. Milieugroepen die al langer lobbyen voor behoud van flora en fauna kunnen zeer teleurgesteld zijn als de gemeenteraad kiest voor minder ruimte voor de natuur en meer voor de mensen. De gemeenteraad is uiteindelijk de representatieve vertegenwoordiger en moet zorgen dat de diverse belangen evenwichtig ingebracht worden. Het gaat namelijk niet om bewoners tegenover de raad, maar ook tegenover elkaar, de mensen die gewoon lekker willen spelen en wandelen in het groen. Dat kan zelfs tot forse ruzies onderling oplopen: denk aan prachtige lindebomen die een plakkerige substantie lekken die op de auto's eronder kan komen.

Derk Jan Stobbelaar noemt dat in zijn boek de verschuiving van government naar governance. Hij geeft aan dat de spelregels nog niet helemaal uitgewerkt zijn, maar wijst op de volgende regels:

1. samenwerken met alle relevante partijen
2. invloed voor alle betrokkenen (dus niet alle macht bij de gemeente, ook al is de positie bijzonder)
3. werken vanuit doelen (om zo ruimte voor invulling te laten)
4. win-winsituaties creeren (door doelen te combineren en integraal te werken)
5. kansen vinden in de vaagheid (niet alles ligt vast, dus is er ruimte voor flexibele wendingen in het proces of onverwachte nieuwe ontwikkelingen (bijvoorbeeld frisse nieuwkomers))

Wat mij het meest opviel, was dat het niet alleen veel inlevingsvermogen, een (pro)actieve opstelling en democratische vaardigheden vraagt van de gemeente (de professionals), maar ook van de bewoners(organisaties). 

Als bewonersorganisatie heb je te maken met door elkaar lopende besluitvormingsprocessen, van die complexiteit kan je profiteren. De gemeente is immers versnipperd: er is een sportnota, een recreatienota, een woonvisie, een beleid voor sociale cohesie, ik noem maar wat. Al die zaken komen bij elkaar bij een gebied. Dat kan frustrerend zijn, voor bewoners die vooral gericht zijn op één aspect. Bewonersgroepen die geen rekening houden met die complexiteit beseffen niet dat het een kans is: zij weten zelf beter dan beleidsmakers hoe die zaken samenhangen. De complexiteit biedt mogelijkheden voor samenwerking en waarbij verschillende partners hun belangen kunnen combineren.

Zo blijken er duidelijke kansen voor de democratische gezindheid. Dat is meer dan alleen stemmen winnen, veel meer! Het gaat om rekening houden met de belangen van anderen, uitgaan van de positieve intentie van de ander (dat is simpelweg succesvoller), voorkomen dat anderen gezichtsverlies leiden, afstand nemen als de emoties oplopen en doorvragen naar de irritaties en belangen van de ander. Zo kom je even los van het groen en de overheid op belangrijke waarden die de moeite waard zijn om steeds opnieuw te oefenen, bij te leren, door te geven. 

Je leert weer goed met elkaar samen te leven.