Invloed accepteren van Russische oligarchen, op de pof leven, geen eerbied hebben voor de regels die gezamenlijk met anderen zijn afgesproken, geen voorspelbare werkwijze: de regering van Trump lijkt nogal sterk op de bestuurlijke wanorde bij Vitesse. Laten we eens inzoomen op de schulden van de VS. Daar hebben kiezers meestal weinig zicht op, maar die hebben wel veel invloed voor de toekomst van het land.
De Amerikaanse schuld groeide van minder dan $1 biljoen in 1980 tot meer dan $36 biljoen in 2025. Onder Republikeinse presidenten (Reagan, Bush Sr., Bush Jr., Trump) steeg de schuld door belastingverlagingen, defensie-uitgaven en COVID-maatregelen. Onder Democratische presidenten (Clinton, Obama, Biden) steeg de schuld, vooral door economische stimulering en pandemieherstel. Beide partijen verhogen dus de schuld. Clinton en Biden hebben de beste track-record.
Misschien is het beste de schuld weer te geven als percentage van het BBP: zie hieronder (Let op: steeds bij elk punt weergegeven welke president aan het eind van de periode zat.)
 |
| Schuld VS als percentage BBP |
Inmiddels is de verwachting dat de schuld oploopt tot 117% van het BNP in 2030. De grootste groei van de schuld was onder Trump 1. De groei onder Trump 2 zal weer exemplarisch zijn voor zijn beleid: in absolute termen groter dan bij andere presidenten en mischien in percentage van het BBP ook. De VS hoort inmiddels in het rijtje van Griekenland, Italië, Portugal en Frankrijk, die in de EU nogal onder vuur liggen vanwege hun onverantwoordelijke begrotingsbeleid.
Nederland heeft overigens een betere track record. Hieronder een grafiek van Nederland versus de VS:
 |
| Schuld als percentage BBP NL versus VS |
Het gevolg is dat financiers meer vertrouwen hebben in de leningen aan Nederland dan die aan de VS, en Nederland dus een lagere rente hoeft te betalen voor leningen. Een staatsobligatie van Nederland levert 3,3% op, de VS 4,9%. Beleggers lenen dus pas geld aan de VS als er een hogere rente wordt geboden dan voor Nederland, zelfs voor Griekenland. Ik verwacht dat het volgende kabinet in Nederland de schuld zal laten groeien om de extra uitgaven aan defensie te kunnen betalen. Dat kan ook heel goed gezien de uitgangspositie. Feitelijk is Nederland goed voorbereid om om te gaan met tegenslagen.
De kiezers van Trump merken dit nog niet. Hun hypotheekrente gaat wat omhoog als ze een huis kopen. Rijken betalen minder belasting. Wie producten uit andere landen koopt betaalt meer belasting. Er wordt bezuinigd op medicare. Pas nadat Trump is vertrokken zal blijken dat er harde ingrepen nodig zijn om de staatsfinancien weer op orde te brengen. De hoop is gericht op economische groei, maar in de praktijk groeit de schuld steeds harder dan de economie groeit.
Bezuinigen op sociale zekerheid, hoge inflatie, afbraak vertrouwen in de VS
De reactie van Trump zal mogelijk zijn druk op de centrale bank te verhogen om de rente te verlagen en zo de schuld betaalbaar te houden, waardoor de inflatie oploopt. En met die inflatie gaat het al niet zo goed. Eigenlijk het Erdogan-scenario (hyperinflatie, waardoor de schuld minder waard wordt). De mensen die afhankelijk zijn van medicare en sociale programma's zijn dan de dupe. Typisch handig voor populisten: er is geen bezuinigingsingreep van de president, maar doordat alles duurder wordt vermindert de waarde van de sociale programma's.
Maar er zijn andere mogelijkheden. Zo heeft Trump in interviews gesuggereerd dat de VS schulden zouden kunnen "herfinancieren" of "afkopen" als ze "uit de hand lopen", waarbij hij verwees naar een deal maken tegen een lager bedrag. Ook de econoom Stephen Miran, die net voorgedragen is voor het Fed-bestuur, heeft (achter de schermen) gesuggereerd dat handelspartners gedwongen moeten worden om bij te dragen aan de financieringsbehoeften van de Verenigde Staten door middel van dwangmechanismen, zoals "heronderhandelen" van de schulden. We kennen Trump's manier van onderhandelen: met het mes op de keel van de ander. De meeste economen zien dat als een kernbom gooien op het financiele systeem. Een heronderhandeling zou het vertrouwen in de VS onmiddellijk vernietigen. Beleggers (inclusief pensioenfondsen, centrale banken en landen zoals China en Japan) zouden twijfelen of de VS nog betrouwbaar is. Pensioenfondsen zouden het schip ingaan en enorme verliezen leiden. (Miran heeft overigens liever stevige bezuinigingen op sociale programma's en medicare dan inflatie.)
Trump aanhangers denken vooral over het beteugelen van immigratie en het dwars zitten van Democraten. Zij denken dat Amerika groots wordt, maar zijn net als Trump gericht op de korte termijn. Make the American Debt Bigger than Ever, zou een correctere slogan voor Trump zijn. De gevolgen zouden heel wat verder gaan dan de straf voor Vitesse, de emoties en woede ook.
