vrijdag 7 februari 2014

Ouderenraden, jongerenraden, patientenraden, allochtonenraden: een bijdrage aan de representativiteit?

Onlangs is er onderzoek gedaan naar jongerenraden. Interessante invalshoek was de bijdrage van zo'n raad aan burgerschap. Ik ben niet altijd even enthousiast over dergelijke raden. Probleem is dat instellingen en gemeenten de raden soms als legitimatie gebruiken (de vertegenwoordigers hebben ermee ingestemd). Ook de raden zelf presenteren zij zich nogal eens als De Vertegenwoordiger van de doelgroep, terwijl van representatie geen sprake is.

Ook Dana Feringa concludeert dat in haar onderzoek naar jongerenraden. Uit haar onderzoek blijkt dat substantiële representatie bij de meeste jongerenraden niet goed van de grond komt. “De raadsleden lijken wat betreft sekse, leeftijd, opleidingsniveau en culturele achtergrond beperkt op de jongeren die zij vertegenwoordigen”. Verder “onderhouden zij nauwelijks contact met de jongeren die ze vertegenwoordigen, waardoor perspectieven niet worden uitgewisseld”.

Ik heb eens bij een patiëntenraad de klacht gehoord dat een wethouder zelf met patiënten ging praten. Dat was de bedoeling helemaal niet, hij moest met de patiëntenraad gaan praten! Terwijl het lastige van deze tijd nu juist is dat niemand echt goed een groep kan vertegenwoordigen, omdat mensen mondig zijn en zelf willen beslissen.

Representativiteit niet altijd het doel
Jammer. Want een raad met mensen die zich meer verbonden voelen en meer weten van de doelgroep kan heel nuttige tips geven. De vraag is of in zo'n geval representatie wel mogelijk is en nodig is. Een representatie van de doelgroep hoeft niet per se nuttige tips opleveren. Je hebt veel meer aan een kritische groep mensen die vanuit hun achtergrond meer kunnen bijdragen aan het beleid dan aan een representatieve groep mensen. Het is dan niet zo dat de doelgroep instemt met wat de raad heeft bedacht, maar de vraag is ook of dat moet. 

Wanneer wil je wel representativiteit? Als de groep echt zelf mag kiezen. Als ze ook zelf de shit over zich heen mogen krijgen als in de "achterban" andere gedachten waren over de keuze. Dan moet zo'n groep ook zelf verantwoording afleggen. Dat is meestal niet de positie die zo'n raad heeft. 

De waarde van kritische geesten
Bedrijven zullen nooit een representatie van hun klanten laten kiezen. Dat doen ze echt zelf wel. Maar ze pakken wel graag de kans om de gedachten van kritische klanten te horen. Bij de Net Promotor Score gebruiken bedrijven dit zeker. De NPS pakt cijfers over de vraag “zou u dit bedrijf aan anderen aanbevelen?”. De mensen die daarvoor een 6 , 7 of 8 geven worden vervolgens genegeerd, het gaat om de mensen die echt uitgesproken zijn: de 9 en 10-gevers en de mensen die een onvoldoende geven. Die hebben een interessante mening waar het bedrijf van kan leren.

Mogelijk hebben de mensen die heel negatief of heel positief zijn over gemeentelijk beleid niet een beeld dat representatief is voor alle mensen. Wel hebben zij bijzondere ervaringen en gedachten waar we van kunnen leren. Waarom doen gemeenten daar niet vaker wat mee? 

Macht overdragen
Met jongerenraden, ouderenraden, etcetera is niets mis. Met een doorslaggevende stem of een “de raad heeft A gezegd, dus het moet A zijn” wel. Als er representativiteit wordt nagestreefd, dan moet er ook macht overgedragen worden.

Dana Feringa gaat echter verder door te kijken of dergelijke raden ook een bijdrage leveren aan het ontwikkelen van burgerschap. De raden krijgen dan ook een educatieve functie. Burgerschap is immers een ambacht dat je moet leren.

Haar leukste gedachte vond ik die over het optreden als collectief. “Hun sterk individualistische instelling bemoeilijkt optreden als collectief. Zelfs sociale media worden daardoor onderbenut. Als gemeenten meer oog voor deze problemen hebben, valt veel winst te behalen”. Leuk idee, ware het niet dat ze dan de jongerenraad gaat beschouwen als een collectieve vertegenwoordiging van de jongeren. 

Blijkbaar kan niemand het model van de representatieve democratie uit het hoofd zetten zodra het om gemeentelijk beleid gaat. Jammer, daardoor missen ze waardevolle feedback. Dat een club niet representatief is hoeft niet te betekenen dat ze geen slimme adviezen kunnen geven. 

dinsdag 4 februari 2014

Ik los het voor je op!

Laatst zag ik een aankondiging voor een nieuw programma op SBS6 om burenruzies op te lossen. “Zij komen in actie voor jou, om de problemen voor eens en altijd op te lossen. En daarbij laten ze geen middel onbenut! Schakel ze in en door Patty en Jochem wordt jouw huis weer een thuis!” Het programma wordt gemaakt door Talpa.


Dat is precies wat in heel veel programma's beloofd wordt. Je vakantie liep niet zoals je wilde? Alberto Stegeman redt je vakantie. En voor die ruzie met je buren moest je Natasja Froger en John Williams hebben. Inmiddels is het zo ver dat je Patty Brard in kunt zetten, als je ruzie met je buren hebt. (Of als je nog geen ruzie hebt natuurlijk, want wie wil dat zijn buren aandoen?) Dreigt je financiële situatie compleet uit de hand te lopen? Dan kun je weer de baas worden over je eigen portemonnee. Dan zorgt John Williams ervoor dat er zicht komt op een schuldenvrij leven. Word je gepest? Johnny de Mol zorgt dat het pesten stopt. Of zijn er aangiftes die bij politie op de plank zijn blijven liggen? Alberto Stegeman lost die zaak alsnog voor je op.

Even los van de opvoedende waarde van deze programma's (ik vind dat ze het best goed aanpakken met praten, reflecteren, eigen rol bekijken), de suggestie blijft dat alle problemen voor je opgelost kunnen worden. En in de uitzending lukt dat ook altijd. Wat niet verteld wordt is dat er een strenge selectie is. Ze kunnen sommige problemen natuurlijk helemaal niet oplossen, maar dat levert geen mooie emo-televisie. Vooral de suggestie van de opgeloste burenruzie is extreem precies. (Uitstel van executie beloofde bijvoorbeeld “Wellicht kunnen wij je helpen”)

De televisieprogramma's zijn hard op weg de plaats in te nemen van politici. Landelijke politici hebben het afgeleerd teveel te beloven, niet allemaal, maar men is een stuk voorzichtiger. Dat vinden sommige mensen jammer. Ze luisteren liever naar eenduidige oplossingen: ongenuanceerd, recht voor zijn raap.

Mensen willen horen: jij hebt ergens last van? Ik los het voor je op!  Wanneer gaat een journalist met een microfoon daar eens lekker zoeken naar wat niet opgelost werd?

P.S. Dan maakt het niet uit dat Patty Brard zelf niet zo lekker omgaat met ruzies. "Ik laat zijn kop er af trekken of ik trek zijn kop er zelf af!!!" "Behalve dat je lelijk bent, spoor je niet" (Wel pleit voor haar dat ze met Nico Dijkhuizen gaat praten)