donderdag 23 mei 2019

Denkfouten van Baudet


Ik heb mij verbaasd over de denkfouten van de zich als intellectueel presenterende Baudet. Dat hij niet wetenschap maar een boek als uitgangspunt neemt, vergeef ik hem. Dat doen zeer veel mensen. Maar de fouten in zijn logica zijn tenenkrommend. Zwart - wit denken, correllatie en causaliteit verwarren, verborgen aannames gebruiken. Het is een gebrek aan logica dat veel streng gelovigen ook hebben. Misschien is dat gelovige zijn probleem?  

Hij heeft een punt als hij zegt dat verbondenheid (of het nu in het gezin of in een land is) belangrijk is. Vervolgens gaat hij tekeer tegen persoonlijke vrijheid die afbreuk zou doen aan de verbondenheid. Daarna schetst hij een beeld van persoonlijke onvrijheid van vrouwen die geen andere keuze hebben dan de arbeidsmarkt te kiezen. “Er wordt verwacht dat ze de traditionele rol afwijzen om een man te ondersteunen.“ Blijkbaar is er toch niet zoveel persoonlijke vrijheid dat vrouwen zouden kunnen kiezen voor een traditionele rol? Tussen neus en lippen door stelt hij dat minder kinderen krijgen  veroorzaakt wordt door meer persoonlijke vrijheid. Blijkbaar is niet verminderde kindersterfte door hogere welvaart een verklaring. Met evenveel wetenschappelijke kracht kan hij stellen dat minder kinderen krijgen veroorzaakt wordt door minder ooievaars. Hij haalt correlatie en causaliteit door elkaar. 

Meer vrijheid leidt tot meer welvaart en omdat meer welvaart samen gaat met minder kindersterfte, en betere opleiding en een oudedagsvoorziening waardoor meer kinderen niet nodig is voor de oude dag gaat meer welvaart meestal gepaard met minder geboorten. Maar meer welvaart leidt ook tot minder natuur en daardoor minder ooievaars. Leidt meer vrijheid dus tot minder kinderen? Of ligt het aan die minder vaak voorkomende ooievaars? Beide verschijnselen gaan samen (correleren) met minder geboorten. 

De persoonlijke vrijheid maakte ons niet gelukkig, stelt Baudet. Ik wil graag geloven dat het Westen geen ideale wereld is en dat de consumptiemaatschappij niet het paradijs is. “Ja, de moderne wereld bracht bevrijding. Maar die bevrijding maakte ons niet gelukkig. In plaats daarvan heeft ze ons leven doelloos, leeg en boven alles uiterst eenzaam gemaakt”. Het is een vorm van zwart wit denken. Persoonlijke vrijheid heeft ons geen paradijs gebracht, dus is het volledig verkeerd en maakt deze ons ongelukkig. Misschien moet hij eens kijken of de mensen in Nederland gemiddeld inderdaad ongelukkiger zijn dan in landen waar de persoonlijke vrijheid beperkter is en de consumptiemaatschappij minder ver doorgeschoten is. Ik ken geen enkel onderzoek dat dat uitwijst. 

Een verborgen aanname van hem is dat naastenliefde en verbondenheid niet kunnen samengaan met persoonlijke vrijheid. Je kunt je afvragen hoe eerlijk de naastenliefde is onder dwang van een collectief. Maar waarom zou het niet kunnen samen gaan??? 

Reden om dieper te kijken naar Baudet als persoon, die niet gelukkig is. Het ideaal dat hij schetst komt vreemd genoeg dicht tegen de Islam. Traditionele rollen voor man en vrouw, geen abortus, de man die werkt en de vrouw die kinderen krijgt. Hij lijkt in die zin op de heimelijke homoseksueel die schreeuwt tegen zondige homoseksualiteit om de aandacht van zichzelf af te leiden. Want voor hem is de Islam een grote vijand. Hij ziet bij de Islam en de immigranten wel de sterke collectiviteit.

Je vraagt je ook af of Baudet de nieuwe Joram van Klaveren wordt, ook een fel bestrijder van de Islam die zich bekeerde.



vrijdag 10 mei 2019

Tribalisme en sociale media

Woedende tweets hebben veel meer kans om geretweet te worden dan vrolijke, blije, ondersteunende of vriendelijke tweets. Dat doet iets met het wereldbeeld en de ervaring van mensen die veel op sociale media zitten. Het bevordert de polarisatie. Maar er is nog een ander effect: de groei van Tribalisme

Het is traag gegaan, maar we worden als samenleving steeds meer ingericht op groepen, tribes. Tribalisme is een maatschappelijke organisatie. Het is de oudste bron van identiteit en zekerheid van individu tot de groep, voor de mens. Iemand van je eigen groep kun je vertrouwen. De kleinste vorm is het gezin, maar juist de tribe zorgt voor bescherming. Het gaat om mensen met dezelfde culturele identiteit. Die samen jagen, leren van elkaar, elkaar beschermen tegen de woeste natuur, wilde beesten en andere groepen, Hoewel in rechtse kringen dit tribalisme vooral neergezet wordt als iets van allochtonen (Marokkanen die niet integreren maar vasthouden aan hun eigen cultuur), is het veel breder en daarmee potentieel gevaarlijk.

Van nationalisme naar tribalisme
We hebben een lange tijd gehad van identificatie met een land, we zijn allemaal Nederlanders, bijvoorbeeld als Nederland scoort bij voetbal. Maar waar we vroeger nog keken naar het ene televisiekanaal, met families van VARA, AVRO, Vpro, is er nu weinig gemeenschappelijke culturele identiteit op die schaal. Dat werden meerdere netten en er is weinig gemeenschappelijk publiek debat over normen en waarden. De debatten vinden in kleine kringen plaats. Het is veel kleiner geworden. Sociale media bevorderen de identificatie met je eigen tribe. Het is gemakkelijk om te schelden op andere tribes en andere tribes verdacht te maken. Sterker: het zit misschien wel in ons geheugen ingebouwd.

Daar komt door de tribalisering nog iets bij. Door provocatie als handig instrument op facebook is er de neiging om provocateurs uit te sluiten van discussie. Denk aan de protesten als er een extreem linkse of rechtse spreker komt. Tegelijk heeft een debat met genuanceerde sprekers weinig aandacht: het verschil is moeilijk samen te vatten in 140 of 280 letters. Provocatie hoort bij de sociale media. FvD maakt er slim gebruik van, kijk hoe iedere krant de overwinningsspeech van Baudet kopieerde en besprak. Nog nooit was er zoveel aandacht voor een overwinningstoespraak. Hij flirt met extreem rechts en houdt er afstand van, zodat er steeds aandacht komt. Zou Baudet doen wat Henk Otten wil, dan zal de aandacht verdwijnen. Het rechtse identitair verzet wil juist de grote verschillen met andere tribes benadrukken.

Dat leidt tot on-Nederlandse polarisatie en intolerantie.

Baudet troont ook een zeer trouwe (veel rechtsere) achterban mee die op twitter iedere tweet analyseert en zo nodig van reactie of bedreiging voorziet. Ik denk dat anderzijds Baudet blij is met bedreigingen in zijn richting, want dat doet de aandacht goed.

Tribes bestrijden elkaar
Tribes spreken niet met elkaar, maar bestrijden elkaar. Ze floreren bij een cultuur van agressie naar elkaar. Op extreem links en extreem rechts zie je dat als een onwelgevallige mening een podium krijgt, de uitsluiting begint. Het lijkt op het verbannen zoals we dat vroeger kenden, zonder goede afweging. Ik kan mij voorstellen dat je iemand die nepnieuws verspreidt of groepen ophitst tegen elkaar geen podium geeft. Maar het gaat via acties op sociale media waar opnieuw de emotie zwaarder telt dan argumentatie.

De onrust doet denken aan de tijd na de boekdrukkunst. Natuurlijk leidde die tot wereldreizen en wetenschappelijke vooruitgang, meer en beter onderwijs. Maar ook tot godsdiensttwisten en het afbrokkelen van het vanzelfsprekend gezag van de kerk. Revoluties werden gefaciliteerd door de boekdrukkunst.

Tegen de ontwrichtende strijd
Vaak hebben we dat doorbroken. Met humanisme, wetenschap, met naties, vooral in de eigen buurten en dorpen door te luisteren naar elkaar en te zoeken naar gemeenschappelijke waarden en gezamenlijke hoop.

Door tribalisme is het zoeken naar eenheid, gemeenschappelijke waarden en manieren om samen verder te komen des te belangrijker. Het Europa na de Tweede Wereldoorlog toont dat dat kan.