zondag 22 april 2012

Burgers moeten zich uitspreken over hervormingen en bezuinigingen


Moeten de kiezers beslissen over de bezuinigingsvoorstellen? Ik denk het wel. Maar is het alleen aan de kiezers? Helaas is het iets complexer dan dat. De kiezers moeten aantoonbaar verantwoordelijkheid nemen voor bezuinigingen. Het motto van het kabinet Rutte was vrijheid en verantwoordelijkheid, alleen vrijheid lukte, verantwoordelijkheid kwam minder uit de verf.

Even terug naar Griekenland. Het land had een hoge schuld, nooit werd er een punt van gemaakt. Plotseling was het vertrouwen in Griekenland weg. Griekenland moest de schuld niet zomaar een beetje terug brengen, maar zeer veel terug. Anders hadden de financiers geen vertrouwen in het land en kon het land geen geld meer lenen. De kiezers kwamen in opstand, maar dat hielp ook niet echt. Spanje had helemaal niet zo'n hoge schuld. Daar was het de hoge werkloosheid en de snelheid waarmee de schuld opliep. Zodra de geldschieters geen vertrouwen hebben dat de regering fors kan bezuinigen, dan stijgt de rente die Spanje moet betalen voor leningen en stijgt dus ook het tekort op de begroting. 

In Nederland gaat het beter, veel beter. Maar het extreme beeld van Griekenland en Spanje leert ons wel wat. Het is heel wat complexer dan de kiezers die stemmen voor een inzet bij de bezuinigingen. Het gaat om het balanceren tussen het vertrouwen van de kiezers en het vertrouwen van de financiers. 

Dat is helemaal niet raar. Nederland kiest ervoor om tekort te accepteren en geld te gaan lenen. Iedereen die zelf de huishoudpot op orde wil brengen, weet dat ze kunnen doen met hun inkomen en vermogen wat ze willen - als ze geen geld willen lenen. Zodra ze meer uitgeven dan ze hebben, moeten ze geld gaan lenen. Dat kan heel verstandig zijn. Geld lenen voor het opzetten van een bedrijf is bijvoorbeeld zeer verstandig als je daarvoor een gat in de markt ziet. Geld lenen om een huis te kopen in de meeste gevallen ook. Maar de essentie is, dat je accepteert dat je niet helemaal vrij bent om dan zelf te beslissen wat je doet. Degene die het geld geeft moet vertrouwen hebben dat jij het ook weer terug betaalt. 

De staatsschuld van Nederland wordt bekostigd door obligaties uit te geven. Als er minder mensen zijn die vertrouwen hebben in Nederland dan moet Nederland een hogere rente betalen voor het lenen van geld. Als er dus een rijke vermogensbeheerder in Texas is die geen vertrouwen heeft in de plannen, dan kan de rente stijgen. Dat kunnen we vervelend vinden, maar het is wel zo.

Nu zal het niet zo'n vaart lopen, want als de vermogensbeheerder moet kiezen tussen obligaties van Nederland of van Spanje, dan ziet hij Nederland als betrouwbaar. Maar dat vertrouwen is niet meer zo rotsvast als vroeger. Je kunt het zo verliezen.

De burgers als de baas van de Nederlandse overheid moeten dus niet alleen stemmen, maar moeten ook elkaar overtuigen hoe Nederland zich betrouwbaar kan tonen. Je komt niet weg met boos zijn dat je langer moet doorwerken of dat je moet lenen om te kunnen studeren. 

In al die SBS en RTL programma's om schulden weg te werken zien we dat er alles aan gedaan wordt om de inkomsten te verhogen: door aan het werk te gaan. Verder wordt gekeken welke uitgaven (abonnementen bijvoorbeeld) gestopt moeten worden. Het belangrijkste is dat de mensen met schulden aantoonbaar hun verantwoordelijkheid nemen. Vroeger hadden politici zo'n goede band met de kiezers, dat ze wel wisten welke abonnementen gestopt konden worden en wie wilde werken ging snel aan de slag. Tegenwoordig gaan politici de eerste honderd dagen dat ze regeren het land in om naar de mensen te luisteren. Dat is nu niet meer genoeg.

Politici moeten nu het land in om mensen te overtuigen van bezuinigingen en hervormingen (hier over de noodzaak). Lukt het de kiezers te overtuigen, dan zal dat ook de financiers overtuigen. Stemmen winnen om te bezuinigen is een heel nieuwe tak van sport. Lukt dat echt? Dan nemen burgers hun verantwoordelijkheid en gebeurt er echt iets heel bijzonders. Dan zal de rente in Nederland nog lager worden dan de Duitse.

vrijdag 20 april 2012

Frisse en verantwoordelijke jongeren moeten zich richten op de samenleving


Hoera! Iedereen is erg blij met het initiatief van Sywert van Lienden. Het staat zelfs op de site van de G500: het gaat om “frisse verantwoordelijke jongeren”. Ik gruwel een beetje van die uitdrukking en dat is goed, want ik ben 50+ en de jongerenbeweging moet schuren en pijn doen, zij het in dit geval vooral aan mijn oren. Welke journalist zou niet blij zijn met die frisse nieuwe gezichten? Dat mensen blij zijn heeft ook te maken met de boodschap. De strategie is echter verouderd en teveel gericht op geld, met name dat van de overheid. 

De groep 500 constateert dat hervormingen uitblijven en de rekening doorgeschoven wordt. Die constatering deel ik, hoewel ik niet denk dat de rekening wordt doorgeschoven naar de jongeren, maar naar de toekomst. Het zou kunnen zijn dat 35+ers meer de klos zijn dan 35-, maar dat doet er even niet toe.

Je zou zeggen: geen stukje nodig. We zijn blij met de G500, hun programma deugt, de initiatiefnemer heeft bij het LAKS laten zien een talent te zijn. Kan niet meer stuk. Het wordt getweet, gefacebookt en ook DWDD zag dat het goed was. 

Maar nu de strategie en de inhoud.

De G500 wil invloed door te infiltreren in vehikels die op sterven na dood zijn. De club wil jongeren lid laten worden van politieke partijen. Probleem van politieke partijen is dat ze weliswaar de media domineren als zijnde de plaatsen waar de besluiten worden genomen, maar dat ze dat in werkelijkheid niet zijn. Politieke partijen organiseren geen draagvlak meer in de samenleving voor moeilijke keuzen rond de toekomst. De G500 volgt nu de politieke partijen en probeert de keuzen te beïnvloeden door op congressen amendementen aangenomen te krijgen. Dat is nogal de strategie van de jaren 60, 70.

De enthousiaste reacties geven ook geen blijk van de behoefte om de Nederlandse samenleving te overtuigen van de moeilijke keuzen rond financiële hervormingen en kwaliteit van publieke voorzieningen. Eigenlijk is het meer: “Hoera, weer iemand die mijn mening deelt dat er wat moet gebeuren”. Zo overtuigen we de samenleving niet. Willen de 60-ers langer doorwerken omdat DWDD dat vindt en het CDA en de PvdA zijn om? Ach nee, mensen zijn helemaal niet gebonden aan politieke partijen, voor de oude partij staat al snel een nieuwe op.

De G500 zal ook mensen moeten overtuigen. Dat vraagt ook iets meer samenhang in het programma van de G500. Wat is nu echt de onderliggende gedachte? Neem de liberale gedachte om mensen vrijheid te geven hun eigen pensioenfonds te kiezen en individuele pensioenrekeningen te introduceren. Dat zet weliswaar een goede druk op het pensioenstelsel, maar is een beetje oude politiek. Het kopieert de VS: eigen verantwoordelijkheid versus geregeld door de overheid. Begrotingsprobleem en probleem van afwaarderen opgelost! (Het wordt dan een individueel probleem). Is het niet mogelijk daarin iets nieuws te introduceren? Pensioen by default met de mogelijkheid om te kiezen voor opt-out, zelf doen? Dat principe “overheid by default, mogelijkheid om zelf te doen” kan dan ook in de sociale zekerheid en zelfs in het onderwijs.

Waarom pak ik dit punt? Vooral omdat de G500 te sterk geld gestuurd is.

Neem ook de G500 over de zorg. Dat gaat over de kosten en wie die betaalt. Opnieuw het probleem van de rijksbegroting. Het probleem van de zorg is dat deze wel betaalbaar is, maar dat om zo door te kunnen gaan 100% van de nieuwe arbeidskrachten in de zorg moet werken. De WRR zei daarover “De personele en infrastructurele opdrachten die aan de vergrijzing kleven, zijn echter taaier. (...) Dat betekent dat niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van de professionele zorg aan hoge eisen zal moeten voldoen, en aan deze eisen kan alleen tegemoet worden gekomen als in het komende decennium alle schoolverlaters in de zorg gaan werken en alle nieuwbouw speciaal op ouderen wordt afgestemd.” (Uit WRR Verzorgingsstaat herwogen) Dat is pas een echte uitdaging voor de jongeren!

De G500 is teveel een politieke partij en teveel gericht op de rijksbegroting. Deze G500 kan zoveel meer! Ga de straat op en confronteer de samenleving!

maandag 16 april 2012

Kabinet trapt in fout van de derde orde


Het is lastig een verzorgingsstaat op te bouwen zonder fouten. Je moet schipperen tussen de goeden die steun verdienen en de kwaden die profiteren. Dat gebeurt dan ook nog op zo'n grote schaal dat er bij beleidsuitvoerders geen goed beeld is van de mensen die ondersteuning krijgen. Inmiddels is de verzorgingsstaat in verbouwing en verworden van iets waar we als Nederlanders trots op waren naar iets waar elke Nederlander wel wat op aan lijkt te merken. De een vindt het een hardvochtig stelsel, de ander vindt het veel te genereus en beiden hebben voorbeelden om te tonen dat ze gelijk hebben. De kans die er nu is om wezenlijk de verzorgingsstaat te verbeteren wordt verprutst.

Ik meen dat Dik Wolfson eens schetste hoe het werkt. Eerst komt er hulp voor mensen die dat nodig hebben. Dan kijken we naar gelijke behandeling en rechten waar iedereen zich op kan beroepen. De eerste fout: er zijn mensen die deze hulp ook verdienen, maar niet krijgen. Het stelsel wordt daarom generiek uitgebreid en niemand wil het feestje verpesten. Resultaat is dat niet alleen degenen die de voorziening echt nodig hebben, ervan profiteren, maar ook de mensen die eigenlijk best zonder zouden kunnen. Het stelsel is bovendien onbetaalbaar. Dat is de tweede fout. Het is dus niet alleen een financieel probleem, ook een probleem van onrechtvaardigheid. Inmiddels zijn we toe aan de derde fout: er wordt generiek bezuinigd. Het financiële probleem wordt aangepakt, de rechtvaardigheid gaat verloren: juist de groepen die ze echt nodig hebben, hebben niet genoeg aan wat rest van die voorzieningen.

Zo komt er een wet die in de kern goede gedachten heeft: wie kan werken, moet werken. Het is gebaseerd op een advies dat wil voorkomen dat er generiek bezuinigd gaat worden.

Dit advies zocht een systeem om de Wajong, sociale werkplaatsen en de bijstand samen te voegen tot een regeling. Misschien was die al te generiek, maar er moest iets gebeuren. Er was namelijk een perverse prikkel: gemeenten die de bijstand betalen konden bezuinigen door jongeren naar de Wajong over te hevelen. Een probleem van rechtvaardigheid (onverdiende uitkering) en financiën (onbetaalbaar). Net zo'n prikkel waardoor ooit veel werkgevers mensen in plaats van te ontslaan naar de WAO bonjourden: zoek iets wat jou geen pijn doet en waar anderen voor betalen. 

In het advies werd gezocht naar een manier om eerlijk te kijken wat iemand kan en vervolgens te zoeken op welke wijze die geholpen kon worden. Op termijn zou dat ook fors kunnen besparen. Maar er zat ook de gedachte in dat mensen er bij gebaat zijn zich zinvol in te zetten. Werk kan bijdragen aan je geluk door erkenning, sociale contacten, zingeving. De commissie werd voorgezeten door de wat steile gereformeerde Bert de Vries, die zeker let op meer dan financiën, ook op rechtvaardigheid. Hij is niet voor niets een buitenverbander, lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk. 

Nu wordt de besparing geïnd en de gemeenten moeten uitzoeken hoe ze de eindjes aan elkaar knopen. Daardoor trappen we in de derde fout, er wordt generiek bezuinigd, precies wat De Vries niet wilde. Gemeenten krijgen niet de tijd, de instrumenten en het geld om deze omslag voor elkaar te krijgen. Zelfs zijn de regelingen niet tot een regeling geïntegreerd. 

We hebben in Nederland nu eenmaal een enorme productiviteit. Niet iedereen kan daar in meekomen. Zeker niet van de een op de andere dag, maar ook niet voor mensen met een psychische, sociale of lichamelijke handicap. Dit nieuwe plan pakt mensen die ten onrechte profiteren, maar ook mensen die de hulp hard nodig hebben. Zo horen we in Nederland niet met elkaar om te gaan.

woensdag 11 april 2012

Politieke correctheid is allang begraven


"Was gesagt werden muss" heeft heel wat stof doen opwaaien. Günter Grass heeft iets negatiefs over Israël gezegd en heel Duitsland valt over hem heen. Een Duitser die de staat Israël bekritiseert, dat kan blijkbaar niet. En dan weer de verontwaardiging over de verontwaardiging. Zoiets kan alleen in Duitsland, las ik. Is dat wel zo?

Natuurlijk gaat het gedicht over typisch Duitse politieke correctheid. ‘Waarom zeg ik nu pas, bejaard en met mijn laatste inkt: de nucleaire macht Israël brengt de toch al broze wereldvrede in gevaar? "weil aus meinem Land/ das von ureigenen Verbrechen/ die ohne Vergleich sind" 

Het lijkt toch sterk op de verontwaardiging over politiek correctheid in Nederland. Die is ook in de loop der tijd gegroeid en kwam met Pim Fortuyn tot een grote bloei. Ik hoor het vooral bij ouderen, jaren opgekropte woede komt er uit. Je mag blijkbaar niets zeggen over Marokkaanse schoffies! Je mag blijkbaar niets zeggen over het binnenhalen van allochtonen of over dronken Polen .....

Ja, ik heb politieke correctheid wel meegemaakt. Zo heb ik ooit voorgesteld een zwarte vrouw niet na haar proeftijd een aanstelling te geven. De commotie was niet van de lucht: een zwarte vrouw niet een vaste aanstelling geven was niet netjes. Maar ik werd er uiteindelijk echt niet op aangekeken. Ze nam de telefoon op, en deed het secretariaat, maar haar Nederlands liet zwaar te wensen over. Haar sollicitatiebrief had ze dan ook niet zelf geschreven. Op de vergadering klonk de verontwaardiging, na de vergadering kreeg ik steun. Ze kreeg een contract tot de verkiezingen en verdween zonder veel ophef, een aardig compromis. Maar ik heb toch echt het idee dat deze correctheid uit de jaren tachtig wel voorbij is.

Jongeren zeggen alles, ouderen klagen dat ze bepaalde dingen niet (zouden) mogen zeggen. Kijk naar de rappers met kwalijke uitspraken over homo's en vrouwen. Waar jongeren soms zelfs uit zijn op verontwaardiging, zijn ouderen boos over de verontwaardiging van de omgeving. Hoor je jongeren klagen dat je niets mag zeggen? Er mag juist ontzettend veel gezegd worden, alleen kun je wel een reactie krijgen van mensen die het niet met je eens zijn. En dat valt dan tegen.

Het is trouwens niet nieuw, want vroeger ging het over de zwijgende meerderheid, die net als die opa ook vond dat .... Nieuw is de reactie. Vroeger zweeg men beleefd, nu niet meer.

Klagen over politiek correctheid wordt pas echt groot in vergrijsde landen. Het gaat dus nog erger worden.

Maar niemand zwijgt meer beleefd. Bereid je maar voor, de klagers gaan in de toekomst nog veel meer klagen.En wij gaan ze gewoon van katoen geven. Want elke ongenuanceerde mening verdient toch echt een reactie. 

dinsdag 10 april 2012

Dag van de Sociocratie 14 april 2012


In 1848 raasde revolutie door Europa. Koning Willem II had toen in Nederland de macht en wilde wilde die niet afstaan. Door de revoluties in vrijwel alle Europese landen bang geworden accepteerde hij toch dat hij niet meer de persoonlijke macht kon hebben. Op 3 november werd een nieuwe grondwet ingevoerd, ontworpen onder leiding van Thorbecke. Deze nieuwe grondwet, die met enkele kleinere aanvullingen nog steeds de Nederlandse grondwet is, maakte een einde aan de persoonlijke regeermacht van de koning. We zijn nu gewend aan democratische verkiezingen, de vorming van een regering, compromissen en het afleggen van verantwoording. Maar is dat wel genoeg?

In de ruim 150 jaar na deze grondwet is er wel heel veel gebeurd. Er kwam uiteindelijk algemeen kiesrecht. Mensen werden steeds beter opgeleid. Er kwam ook meer besef van persoonlijke verantwoordelijkheid. Je kan niet meer zeggen “Ich habe das nicht gewusst”. Het is normaal dat je niet gewoon in de gemeenteraad besluit en de burgers van de stad later informeert: mensen hebben recht op participatie. 

Het is dus steeds minder normaal dat de regering regeert. Wij moeten zelf regeren. Velen willen dat ook, sommigen vinden het wel prettig dat anderen moeilijke beslissingen nemen. Maar ook de mensen die vinden dat het regeren maar aan anderen overgelaten moet worden zullen in hun werk mopperen dat men maar doet zonder hen te raadplegen: ook op het werk kan de baas niet meer alles beslissen. Dat is ook allang niet meer mogelijk, want de baas weet echt niet hoe het in essentie op de werkvloer zit. En de OR is daarvoor geen goed alternatief. 

Eigenlijk is het tijd om de vertegenwoordigende democratie te vernieuwen. Daarbij moeten we niet meer alleen gebruik maken van de mening van iedereen, maar ook van de kennis van iedereen en de onderlinge gesprekken. 

"Sociocratie is een bestuursvorm die uitgaat van gelijkwaardigheid van individuen. De naam komt van de Latijnse en Griekse woorden socius=medemens en kratein=regeren, en betekent zoveel als de medemens regeert. Die gelijkwaardigheid komt niet tot uiting in het "one man one vote" van de democratie maar in het principe dat een besluit alleen genomen kan worden wanneer alle aanwezigen geen overwegend beargumenteerd bezwaar hebben tegen het nemen van dat besluit. Dit principe wordt het consentbeginsel genoemd". (wikipedia).

14 april is het de dag van de sociocratie! Ik ben er niet van overtuigd dat het model overal kan. Maar wie is ervan overtuigd dat democratie in alle omstandigheden past moet maar eens kijken hoe het gaat als er een vliegtuig neerstort, een aardbeving optreedt of een andere ramp plaatsvindt. 

Laten we zaterdag eens nadenken hoe we met elkaar kunnen beslissen. Ik denk dat de tijd daar is. In woningcorporaties passen geen zonnekoningen die gokken met ons geld. Het kan niet dat banken omvallen omdat enkelen hun miljoenenbonus steeds wilden behouden en zich geen zorgen maakten over de gevolgen. Landen kunnen niet op de pof leven terwijl de burgers niet merken dat ze veel te veel uitgeven omdat de politiek besluit net te doen of er geen tekortbegroting is. Wereldwijd daalt het vertrouwen in de politiek. We kunnen best nadenken over onze toekomst, onze gezondheidszorg, ons onderwijs, ons werk, ons pensioen. Daar past de sociocratische methode bij. 

Zaterdag 14 april de dag van de sociocratie.

vrijdag 6 april 2012

Geen pleisters plakken, maar verbinden


Er is in Nederland een heel grote omslag gaande van mensen hulp bieden naar mensen in staat stellen elkaar te helpen. Het heeft te maken met het veel aangehaalde gevoel dat het met onszelf goed gaat, maar met de samenleving niet. Dat vraagt een nieuwe moraal, nieuwe omgangsvormen en is iets van links en rechts. De Compassieprijs (initiatief van Handvest voor Compassie) die gisteren werd uitgereikt is een van de initiatieven die bij die omslag helpen.

Er zijn meerdere redenen voor de grote omslag. 1. De individuele focus is beperkt, als iemand een probleem heeft is dat niet een geval van eigen schuld dikke bult.2. Individuele hulp concentreert zich op één probleem van een persoon, terwijl het vaak gaat om een combinatie van factoren. 3. Het gaat niet om mensen met problemen, er is ook een probleem in de samenleving. Mensen waarmee het goed gaat voelen zich ongemakkelijk dat er zo weinig betrokkenheid is bij elkaar. 4. Burgers kunnen vaak veel meer en veel beter organiseren dan professionele organisaties als zij de organisatie overnemen.

De genomineerden voor de Compassieprijs2012 laten zien hoe leuk het is om als mensen zelf aan de slag te gaan met de Samenleving. Het thema was dit jaar Sport en bewegen. Genomineerde Tessa Blom zei: “Ik zie in de praktijk dat wij door onze projecten veel kinderen aan het sporten krijgen en houden. Dit zijn stuk voor stuk kinderen die vanwege hun gedrag of thuissituatie net wat meer aandacht nodig hebben dan normaal. Voor hen is sporten daarom des te belangrijker. Het is een uitlaatklep.” Of kijk naar Dennis Gebbink op www.onlyfriends.nl/ “Only Friends wil, op een toonaangevende manier, kinderen met een beperking uit Amsterdam en omstreken de mogelijkheid bieden om georganiseerd te sporten in een eigen, veilige en vertrouwde omgeving”.

Participatie: mensen gewoon volwaardig deelnemer van de samenleving te laten zijn. Het vraagt geen medische aanpak, maar een menselijke. Iedereen kan er aan bijdragen. En het is nog leuk ook. Al die genomineerden die ik gisteren zag waren stuk voor stuk leuke, energieke mensen. Zij haalden hun energie uit de betrokkenheid bij anderen en de wetenschap dat zij met hun werk echt iets zinvols konden doen.

Winnaar Ambrose Ongwen van peace beyond borders heeft de ambitie om mensen met elkaar te verbinden – ook over grenzen heen. Ook in Nederland maakt hij mensen enthousiast, bijvoorbeeld studenten van de hogeschool Amsterdam die hij bewust maakte van de positieve rol die zij als sportleiders kunnen hebben om mensen bij elkaar te brengen. Als oprichter van Seeds of Peace, Africa heeft hij gewerkt met jonge krijgers in het onrustige grensgebied tussen Kenia, Oeganda en Soedan. De bevolking in dit gebied heeft te lijden onder gewelddadige vee-roof van jonge mannen. Door ze te laten kennis maken met voetbal en sport laat Ambrose Ongwen hen zien dat sport een alternatieve manier is om aanzien en een heldenstatus in de eigen gemeenschap te krijgen. Klinkt soft? Hard nodig! Ambrose heeft als bijnaamd Mr. Nobody. Hij zei namelijk altijd: Niemand brengt jullie vrede, niemand stopt de roof van jullie vee, jullie moeten het zelf doen!” Daardoor verbindt hij mensen met elkaar, want zonder verbinding kom je nergens.

Dat de winnaar zo internationaal georiënteerd is, vond ik zelf een minpuntje. Het legt de lat eigenlijk te hoog. Natuurlijk doet de winnaar geweldig werk, maar iedereen in Nederland zou de compassieprijs moeten winnen. Het gaat niet om de nieuwe Ghandi, de nieuwe Nelson Mandela, de nieuwe Martin Luther King . Het gaat ook niet over wereldvrede. Het gaat veel meer om de ideale buurman. Van mij had Dennis Gebbink, Dennis van der Zeijden of Petra van Berk evengoed kunnen winnen. Zij plakken geen pleisters, maar verbinden. Gefeliciteerd!

maandag 2 april 2012

Never waste a good crisis!


Dit stukje gaat over bezuinigen, forse bezuinigingen ook. Nu de linkse partijen op ramkoers zitten om dit kabinet weg te krijgen, lijkt de noodzaak van bezuinigingen uit beeld. Die bezuinigingen lijken nu afgedwongen te worden door de Europese Unie. Coen Teulings gaf aan dat een begrotingstekort van 3% in 2013 misschien wat te streng in de leer was en links gaat alweer achterover zitten. Nederland versus de EU. Toch moeten jullie – ook als jullie links zijn of PVV stemmen – even doorlezen. Het is heel hard nodig te denken over bezuinigingen en vooral de hervormingen!

Nederland heeft een in vergelijking met andere Europese landen beperkte schuld van toch nog zo'n 403 miljard euro. Deze loopt steeds verder op.  Het gaat om zo'n 63% van het Bruto Nationaal Product. Boven de 120% heet het dat de schuld onhoudbaar is geworden. Nederland heeft een procentueel kleinere schuld dan Duitsland en Frankrijk. Tot zover gaat het allemaal dus nog goed.

Om de staatsschuld beperkt te houden is op Europees niveau afgesproken dat het begrotingstekort 3% mag zijn en de staatsschuld 60% van het BNP. Nu staart iedereen zich blind op die 3% en denkt dat Teulings vindt dat het wel wat meer mag. Het tegendeel is waar, hij zegt alleen dat het de eerste tijd wat meer mag zijn op voorwaarde dat er wel wat fundamenteels gebeurt. Het tekort gaat wel degelijk te hard oplopen: zie de voorspelling van maart (oranje) versus die van 2011 (rood). In 2015 is de schuld al meer dan 75% van het BNP.

Die 3% is veel te ruim als je die ook op langere tijd op 3% stelt. De 3% is namelijk bedacht vanuit de rekensom dat de schuld stabiel blijft als je een tekort hanteert van 3%, uitgaande van een beperkte inflatie en een goede economische groei. Die goede economische groei gaat echter heel erg moeilijk worden, dat heeft te maken met de vergrijzing.

Stel 100 mensen wonen in een landje. Er werken 60 mensen en als die 60 mensen 16,6% productiever worden dan groeit de economie met 16,% (en is dat vergelijkbaar met een economie 70 mensen met de oude productiviteit (60 x 16,6% is 10 extra mensen)). Dat is een mooi resultaat. Maar stel nu dat dit een vergrijzend land is, dus dat veel werkenden oud zijn, die gaan met pensioen. Binnen de kortste keren werken er nog maar 50. Stel dat deze 50 mensen 20% productiever worden, dan blijft de economie stabiel en is de groei nul! De 10 mensen die het arbeidsproces verlaten dragen niet meer bij en hun werkkracht wordt opgevangen door de mensen die overblijven. Iets dergelijks kunnen we zien in Japan, met zijn sterk vergrijzende bevolking een voorloper op de rest van de wereld (allemaal sterk versimpeld). Ooit gehoord van The lost decade? Japan groeit al tien jaar vrijwel niet.

Dit betekent dat een begrotingstekort van 3% misschien wel te ruim is!

Nederland heeft dit eerder opgelost en wel met het Akkoord van Wassenaar, daar hebben Kok en Lubbers ons gered na het voorwerk van de minister van Sociale Zaken in het kabinet Van Agt. Toen is het gelukt om meer mensen aan het werk te krijgen en kosten te verlagen. Duitsland staat er momenteel goed voor, daar is onder Schröder een akkoord gesloten, mede waardoor de groei er nu hoger is. De Scandinavische landen staan er ook redelijk goed voor. Deze landen keken niet alleen naar het terugbrengen van het tekort door te bezuinigen, maar vooral door ingrijpend te hervormen. Dan zoek je niet alleen geld om te bezuinigen, maar werk je tegelijk aan groei. 

Wat al deze landen gemeen hebben is dat ze gezocht hebben naar een oplossing die voor een breed front van links tot rechts acceptabel was. In onderling overleg tussen de werkgevers, de werknemers, de overheid en allerlei andere belanghebbenden zijn moeilijke maatregelen genomen. De arbeidsmarkt moest flexibeler worden, zodat zoveel mogelijk mensen productief kunnen zijn: later met pensioen gaan, veel aandacht voor werklozen om deze weer actief te maken en mensen te scholen. Daarbij werden uitruilen gemaakt, dingen die de vakbeweging graag wilden en dingen die de werkgevers graag wilden. Om daar te komen kan het tekort misschien even oplopen. Dat is wat Teulings ook wel accepteert: als er daarna maar fors wordt ingegrepen zien economen wel licht.

Een hoger begrotingstekort accepteren als er totaal geen uitzicht is op gezamenlijke hervormingen is dom. Forse bezuinigingen moeten niet afgedwongen worden door Europa: de EU kan geen akkoord tussen werkgevers, werknemers en de overheid voor elkaar krijgen, ook een gedemocratiseerd Europa niet. De EU krijgt de zwarte piet, maar wij moeten zelf aan de slag. Kunnen we kijken naar het versterken van ouderen op de arbeidsmarkt, goede kinderopvang, een oplossing voor de hypotheekrenteaftrek, maar ook verhoging van het belastingtarief voor veelverdieners, meer duurzaamheid in de economie, de toekomst van de zorg en hervorming van de financiële sector.Dan gaat  het niet alleen meer over bezuinigen, maar komt er ook ruimte voor groei!

Nu de FNV met zichzelf bezig is zou de politiek zo'n akkoord naar zich toe moeten trekken. Het kabinet kan het ook niet. Die is slechts bezig met dingen waar rechts Nederland de vingers bij aflikt.

Waarom komt er geen schaduwkabinet? Met daarin wat mensen die losser van de politiek staan, met snurkende CDA-ers, VVD-ers, PvdA-ers, Groenlinksers en D'66-ers? Dan schuiven we de PVV en SP even terzijde, want die staan niet erg open voor hervormingen. Ik denk dan aan mensen als Hans Wijers, Herman Wijffels en Peter Blom (Triodos). Wim van der Donk (CDA) en Hans Hoogervorst (VVD) zouden van mij mee mogen doen en zelfs Marco Pastors mag erbij.

We zien de FNV zichzelf kapotmaken. De linkse partijen zetten zich af tegen de PVV. Er is meer polarisatie. Dat betekent dat er geen uitruil gaat komen om gezamenlijk tot hervorming te komen. We gaan niet met zijn allen op voor Het Plan. 

Terwijl de kans er nu ligt. Never waste a good crisis, hoor je wel eens. Wij laten de crisis gewoon verloren gaan.