Groei van de Nederlandse bevolking, daling van de arbeidspopulatie

Een krimpende arbeidspopulatie in een vergrijzend land heeft diverse economische, sociale en demografische gevolgen. Die notie miste ik toen er de week veel aandacht was voor de groei van de Nederlandse bevolking tot 18 miljoen. Want er zijn steeds meer ouderen van 65 plus en minder mensen in de leeftijd 18 - 65. Misschien toch even goed om te bedenken dat een stop op migratie rust kan geven qua woningnood en veranderende buurten, maar ook de opvang van de vergrijzing lastig maakt.

Tekorten op de arbeidsmarkt

Zo las ik vandaag dat er een steeds groter tekort is aan huisartsen en tandartsen. En nogal wat leraren gaan met pensioen. Door de tekorten kan de concurrentie onder werkgevers toenemen, wat leidt tot hogere lonen. Mooi voor de betreffende werkers, maar het zal de kosten voor bedrijven verhogen, wat uiteindelijk leidt tot hogere prijzen voor ons consumenten.

Tekorten bij de overheid
De overheid kan ook in problemen komen. Met minder werkenden dalen de belastinginkomsten, wat de financiering van hogere overheidsuitgaven die samenhangen met vergrijzing, zoals gezondheidszorg en AOW, lastig maakt. De kosten die dementie met zich meebrengt stijgen flink. Nog een voordeel dat we in Nederland een goed pensioensysteem hebben.

Ik merk ook sociale gevolgen. Zelf ben ik 65 en samen met mijn broer bezoek ik wekelijks mijn moeder van 94. Ik zie dat vaker: werkenden die de zorg voor oudere familieleden op zich nemen. De een kan dat gemakkelijker dan de ander en dat kan spanning geven binnen de familie. Dit is in mijn leeftijdsgroep zeker niet uniek. Professionele zorg als alternatief is beperkt mogelijk, dat kost niet alleen veel geld, er zijn te weinig zorgmedewerkers!

Kloof tussen jong en oud
Met een groeiend aantal gepensioneerden kan er een kloof ontstaan tussen de jongere en oudere generaties, zowel op sociaal als economisch vlak. Jongeren kunnen zich belast voelen door de verantwoordelijkheid om voor ouderen te zorgen. Je ziet dat jongeren wel moeten bijdragen aan de zorg voor ouderen, maar er zelf niet op kunnen rekenen voor hun toekomst. Maar je kan mogelijk ook een verdringing krijgen van de innovatieve wens van jongeren in de politiek naar een meer risicomijdend en terug naar vroeger wens van ouderen die steeds meer invloed krijgen.

Druk om meer migratie en druk om minder migratie
Een krimpende arbeidspopulatie kan leiden tot een grotere vraag naar arbeidsmigranten om de tekorten op te vullen. Dat zien we nu al. In Oost Europese landen gaat de vergrijzing daardoor veel harder omdat de jongeren een kans zoeken in het rijkere West Europa. Dit kan tot sociale spanningen leiden als er teveel migranten komen en als er onvoldoende integratie is. Dat was de reden dat de commissie Van Zwol pleitte voor gematigde groei van de bevolking, maar zelfs dat is niet erg populair. Er is juist een politieke wens om minder migratie toe te staan!

Lagere economische groei en minder welvaart
Op de lange termijn kan een krimpende arbeidspopulatie leiden tot een structureel lagere economische groei. Dit kan de welvaart per inwoner onder druk zetten, vooral als de productiviteitsgroei niet voldoende is om het arbeidsaanbod te compenseren. En die productiviteitsgroei is laag in Nederland!

Dan komt bij mij de vraag op: wat gebeurt er als we een harde stop op immigratie invoeren? Nu al is de vergrijzing lastig. Die wordt nog lastiger.