Je kunt zeggen dat er verschillende manieren zijn om te functioneren in groepen en organisaties. Het is opvallend dat het kabinet denkt dat stoer doen en hard aanpakken de beste manier is om in de samenleving iets te kunnen betekenen. Stoere praat van Fabers en Wilders, stoere bezuinigingen van Klever. Harde uitspraken over integratie. Daar had NSC moeite mee. Maar als je iets dieper kijkt zie je dat er meer aan de hand is. PVV en NSC zullen elkaar nooit begrijpen.
Van liberale tijden naar traditie en eigen volk
We komen uit een
tijd van liberalisatie. De waarde die in de westerse wereld de
overhand had was de handel. Of ook wel het “commercial –
syndrome” zoals Jane Jacobs het in 1992 noemde in haar boek Systems
of Survival. Zij stelt daarin dat er twee morele systemen zijn die de
menselijke samenwerking en organisatie sturen. Het eerste kun je zien
als de wachters (Guardian-syndrome). Het tweede kun je zijn als de
handelaren (Commercial-syndrome). Het beste is als de beide systemen
in evenwicht zijn en er kenmerken van wachters en van handelaren
zijn waar ze passen bij de betreffende organisaties en groepen. Decentralisatie en zelfregulering is daarvoor nodig.
Wachters |
Handelaren |
Loyaliteit |
Betrouwbaarheid |
Doorslaan naar wachters of handelaren
Maar als de samenleving uit balans is kan deze teveel naar
de wachters of naar de handelaren gaan. Dat gebeurde in de tijden van
liberalisatie in de afgelopen 20 jaar. Die bracht welvaart, maar ook
onzekerheid en verandering. Nederland werd de "BV Nederland", iets dat Jane Jacobs zou verafschuwen als niet passend.
We zijn nu meer focus van de wachters: gericht op veiligheid, loyaliteit en de eigen familie. Je ziet dat de PVV en Trump in dit wachters systeem passen. Netanyahu past er ook in, Poetin en Xi Jinping natuurlijk ook. Gebruik van macht is legitiem, want de baas is nu eenmaal de baas. Wraak past logisch in je systeem en is altijd gerechtvaardigd. Het respecteren van afspraken is minder belangrijk dan de bescherming van eigen tradities.
Macht en hierarchie belangrijker dan afspraken eerbiedigen
Stoer doen roepen om harde aanpak past precies in het wachters-systeem: het is een uiting
van macht en een respect voor hiërarchie. Regels zijn minder belangrijk, want wie is hier nu de baas? Je ziet het bij Trump, de PVV, maar
interessant genoeg ook bij de VVD, die jarenlang meer aan de
handelarenkant stond. D66 staat nog steeds binnen de handelarentraditie, GroenLinks ook. Beide partijen begrijpen dan weer weinig van de behoefte aan tradities en veiligheid, mogelijk omdat ze veel kansrijke hoog opgeleide mensen vertegenwoordigen.
De woedende tweets van Geert Wilders passen precies in het dominante systeem van deze tijd. Boos over veranderende tradities, oproepen tot wraak en maling hebben aan afspraken past bij deze tijd waarin de wachters dominant zijn. Helaas versterkt het ook zichzelf: de wraak van de een leidt tot de wraak van de ander. Geen afspraken eerbiedigen maakt het onmogelijk nieuwe afspraken te maken. Een Nieuw Sociaal Contract past duidelijk niet bij deze dominante wachters.
NSC is een conservatieve partij, veiligheid en behoud van tradities horen er bij. Dus deelname aan een conservatief kabinet is niet vreemd. Maar de partij is heel erg gericht op eerlijkheid, je houden aan afspraken, betrouwbaarheid.
Zet de PVV en NSC naast elkaar en weet dat deze elkaar nooit zullen begrijpen.
P.S. Jane Jacobs heeft ook niet een vaste oplossing. Ze roept op tot een hoger bewustzijn over de ethische systemen die aan de basis liggen van ons gedrag. Door de verschillen en unieke sterktes van beide syndromen te begrijpen, kunnen mensen en beleidsmakers betere beslissingen nemen en conflicten vermijden. Ze pleit voor decentralisatie, zelfregulering, en bewust omgaan met ethische normen binnen elk domein.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten