Netwerkrekening van buurtproblemen

Ik zou wel eens een netwerkrekening willen zien. De rekening van een netwerk van organisaties die zich met buurtproblemen bezig houdt. Niet de rekening van de schuldhulpverlening, of de gezinszorg, maar het geheel. Daarmee zou ik vervolgens willen zien of het geld goed besteed wordt. Het opent de weg naar een persoonsvolgend of probleemoplossend budget waarbij nieuwe oplossingen mogelijk worden.

Natuurlijk heeft iedereen zo zijn problemen en probleempjes. Maar soms zijn de problemen te groot om zelf op te kunnen lossen. In beleidstermen: de zelfredzaamheid is in gevaar. Daar krijgt de hulpverlening een rol. Lastig is dat het vaak gestapelde problemen zijn waar de zelfredzaamheid in gevaar komt. De omgeving van de mensen raakt betrokken vanwege overlast.

Laat ik een voorbeeld geven. Iemand is verslaafd aan alcohol, daarvan hebben we er zo'n 600.0000. Maar dit is iemand in gezin A die een kwade dronk heeft en zelf krijgt hij de boel niet op orde. Er ontstaan schulden, de kinderen worden verwaarloosd of de vrouw wordt mishandeld, de man wordt ontslagen: kortom, dit wordt te groot. Hier zou ik dan wel eens een netwerkrekening van willen zien.

Familie A komt vaak bij de huisarts: de man heeft last van zijn gezondheid en de mishandeling leidt tot lichamelijke kwalen bij de rest van het gezin. De verzekeraar ziet de kosten rond dit gezin dus oplopen, de vrouw slikt nu medicijnen omdat ze het niet meer aankan. De schuldhulpverlening wordt ingeschakeld, de arbeidsvoorziening is ermee bezig. De huur wordt niet betaald en de woningcorporatie is ermee bezig. Jeugdzorg is ermee bezig en op school krijgen de kinderen extra aandacht omdat de school ziet dat de kinderen niet goed meekomen.

Ik zou een ander voorbeeld er aan toe willen voegen. Tante B is oud en vereenzaamd. Haar kinderen wonen ver weg. De buren hebben er last van dat ze midden in de nacht opstaat, ze geeft overlast. De politie heeft haar al eens midden in de nacht rondzwervend gevonden. Ze krijgt thuiszorg, maar heeft eigenlijk meer aandacht nodig en wat gezelligheid van buurtgenoten. Verder beginnen haar financiën een probleem te worden: haar man deed die vroeger en ze is te trots om hulp te vragen, maar ze krijgt betaalachterstanden. De huisarts krijgt haar vaker op bezoek door kleine ongelukjes.

Tenslotte is er Piet C. Piet C is niet ziek, maar wel vereenzaamd. Dat leidt tot veelvuldig huisartsbezoek met kleine vaak ingebeelde klachten. Piet is verder voor niemand een probleem, maar weet niet hoe hij zich weer nuttig zou kunnen maken voor zijn omgeving.

Een deel van de netwerkrekening in deze buurt zou er zo uit kunnen zien:

	huisarts	verzekeraar	schuldhulp-verlening	woning-corporatie	school	thuis- zorg	dag- besteding	jeugdzorg	vrijwilli- gers	Vrienden en familie
Gezin A	++	++	++	+	++			++
Tante B		+	+	+		++	?		+	+
Piet C	++	++

Het gaat hier uiteraard om situaties die in de nieuwe buurtteams de aandacht zullen krijgen. Maar interessant is dat die wel afstemmen en doorgeven, maar dat de gezamenlijke rekening nooit bekeken wordt. De netwerkrekening zou kunnen laten zien hoeveel geld er in bepaalde problemen gestoken wordt. Met een netwerkrekening zou je kunnen zien of het geld wel efficiënt besteed wordt. En je zou kunnen bekijken of er andere oplossingen mogelijk zijn. Niet de organisatie, maar het probleem en de mens staat centraal! Er kan dan echt gezocht worden naar gedeelde besluitvorming: waarbij de mensen zelf, hun vriendennetwerk en de hulpverleners betrokken raken.

Gedeelde besluitvorming

Het voordeel van gedeelde besluitvorming en bijvoorbeeld een huisarts die niet alleen een patiënt, maar ook een burger ziet is dat de grenzen tussen disciplines vervagen. Een mooi initiatief is het project “Welzijn als medicijn”. Dat gaat uit van het activeren van mensen die bij de huisarts komen met klachten zonder aanwijsbare medische oorzaak. Die lichamelijke kwalen komen veelal voort uit gevoelens van ongeluk. De oplossing ligt dan ook niet bij de zorg maar bij welzijn, zegt men in Nieuwegein. Daar hebben een gezondheidscentrum en een welzijnsorganisatie de handen ineengeslagen. In ons geval wijst de huisarts Piet C er op, dat er in het buurthuis activiteiten worden georganiseerd voor dementerende ouderen, zoals tante B. Zou Piet daar niet de handen uit de mouwen willen steken? Het grappige is dat daar zorg en participatie door elkaar gaan lopen. En dat is precies de werkelijkheid. De mensen zijn niet alleen patiënt of burger, en willen in zijn totaliteit worden gezien en behandeld: als mens.

Of de gemeente er goed in slaagt om mensen veel zelf te laten doen en een goede oplossing te vinden als ze niet zelfredzaam zijn, hangt daarom natuurlijk niet alleen van de gemeente af. Er zijn veel meer organisaties, alleen al de organisaties die door de gemeente worden ingeschakeld, maar ook andere organisaties. 

Netwerksamenwerking

Hoe beter de diverse betrokkenen samenwerken, des te succesvoller is het netwerk om mensen zelfredzaam te laten zijn. Het proberen een netwerkrekening op te maken zal ruimte geven voor nieuwe oplossingen. Want nu weten organisaties niet welke problemen hoeveel geld kosten. Als we zien hoeveel geld er gaat naar familie A, zouden er wel eens organisaties kunnen opstaan die weten dat ze met dat budget veel betere resultaten zouden kunnen behalen. Het geeft kansen voor een probleemgericht budget of een persoonsvolgend budget. In onze netwerkrekening kan de verzekeraar best geld voor ziektekosten besparen door te zoeken naar investeringen in welzijnszorg. Of de woningcorporatie weet door snel te signaleren oplopende kosten bij welzijnsinstellingen te voorkomen.

Het gaat me niet om de precieze getallen bij de netwerkrekening. Ik wil deze vooral gebruiken om betere afwegingen te kunnen maken binnen een netwerk. Want mensen zijn zo divers dat de gedachte dat alles binnen één organisatie opgelost kan worden uiteindelijk een illusie is.