Bouwen aan vertrouwen heet het CDA programma. Je ziet in het CDA meer de balans terugkomen tussen ruimte voor ondernemers en oog voor zekerheid op de arbeidsmarkt voor werknemers dan ik bij andere partijen zag. Net als bij de VVD staat werken moet lonen expliciet als punt van aandacht. Maar anders dan bij de VVD zie je dat men werk minder als instrument voor economische groei ziet. Interessant is de aandacht voor waardevol werk (meer dan geld) en het belang van een “verend vangnet” voor wie buiten de boot valt. Of “In Nederland zijn we solidair met elkaar en hebben we gelukkig een vangnet van sociale zekerheid als levensgebeurtenissen leiden tot tijdelijk of langdurig verlies van werk”.
Fatsoenlijk
Het CDA noemt het beeld van de samenleving een fatsoenlijk land. Je
ziet dat terug door het programma heen: we moeten netjes met elkaar
omgaan, de overheid moet netjes met partners omgaan. Daarom is er ook
aandacht voor overleg met de sociale partners en anderen. Waar de VVD
de sociale partners noemt (1 keer) gaat het over een Groei- en
Ondernemersakkoord. Het CDA lijkt het vleesgeworden poldermodel. Over
de VVD schreef ik dat het richting de uitspraak van Thatcher gaat,
there is no such thing as society. Hierin kiest het CDA diametraal
anders “Zonder het ‘wij’ van de gemeenschap kan het ‘ik’
niet bestaan. Wij kiezen voor al die mensen die ons land mooier
maken, die gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor hun buurt,
school of natuur”.
Afhankelijk van de polder
De aandacht voor het milieu wordt daardoor wel afhankelijk van die
polder. Waar andere partijen de toekomst meer proberen af te dwingen
of te sturen, kiest het CDA eerder voor overleg. Het samenwerken met
boeren en bedrijven om stikstofdoelen te behalen, ruimte voor
luchtvaart gepaard met verduurzamen.
Eigenlijk kiest het CDA vaak niet: het is meer aan de polder. Denk aan zorgakkoorden, preventieakkoorden, welzijnsakkoord of een staatscommissie die voorstellen moet doen voor de toekomstbestendigheid van de zorg. Op gebied van het milieu is de keuze voor “bindende en wederkerige maatwerkafspraken met de grootste vervuilende bedrijven”. Vaak staan er mooie woorden. “Integratie krijgt vooral vorm in de ontmoeting tussen mensen. De ‘ander’ wordt een buurman, een klasgenoot of collega. Dat vraagt om een wederkerige houding”. Of: “werk geeft betekenis aan het leven van mensen”. Mee eens, overigens. Niet altijd wordt helder hoe dat gaat lukken. Maar dat past natuurlijk bij de filosofie dat je het met de polder doet. Er is een toekomstbeeld waarin meer verduurzaamd is, meer werkzekerheid, meer ruimte voor ondernemers en bestaanszekerheid, maar steeds is het idee om dat uit overleg met bedrijven en anderen voor elkaar te krijgen.
CDA blijft een partij voor het gezin. Alle kindregelingen, kinderopvang en jeugdbeleid komen onder één minister die een jaarlijkse “Staat van het Gezin” uitbrengt. Het gezin komt vaak in woorden terug in het programma, maar een werkelijk ander beleid zie ik niet echt, anders dan dat het vaak een van de toetsstenen zal zijn bij beleid.
Wel rond kosten en belastingen strenger
Dat wil niet zeggen dat in het programma geen duidelijke maatregelen
staan. Neem de extra “vrijheidsbijdrage voor iedereen”
waarmee mensen “evenredig naar draagkracht bijdragen”, ik
verwacht hierin geen progressief belastingtarief maar een percentage
zoals de BTW. Dat is nogal wat. Er was wat ophef over de hypotheekrenteaftrek
die afgebouwd wordt, zoals eerder bepleit door De Nederlandse Bank en
de OESO. Misschien is het eerder vreemd dat dit nog niet gemeengoed is: de schulden van particulieren zijn hoog en door de hypotheekrenteaftrek kunnen de verkopers vooral een hogere prijs vragen.
Ook rond de zorg wordt meer van de eigen bijdragen verwacht. Dat is te zien aan een eigen bijdrage voor lichte jeugdzorg en het terugdraaien van de voorgenomen verlaging van het eigen risico in de zorg.
Zo gaat het CDA in veel opzichten gelijk op met de VVD. De partij pleit voor minder regels (minstens 20%) en mensen moeten meer zelf doen en meer zelf betalen. Nederland is niet strenger dan de rest van de Europese Unie. Het vestigingsklimaat moet beter. Het behoud van de expatregeling is zo’n maatregel die gericht is aan steun voor ondernemingen. Er wordt streng gehandhaafd op rechtmatige uitoefening op het demonstratierecht. Maar de toon en aandacht voor het meenemen van de gemeenschap is wezenlijk anders. Ook zie je dat het CDA grenzen stelt. Het CDA blijft tegen het strafbaar stellen van illegaliteit, maar het wordt wel strafbaar als je uitgeprocedeerd bent om niet mee te werken aan terugkeer.
Middenpartij die regeert per management by speech
Volgens het CDA is economische groei geen doel op zich: “een
toekomstbestendige economie is duurzaam, inclusief en innovatief”
en “we zijn solidair met elkaar”. Dit alles plaatst het CDA in
het politieke midden met rechts de VVD en links GroenLinks-PvdA. Met D66, Volt en CU moet daar een kabinet van te maken zijn.
Het is wel vaak management by speech.
Mijn (niet onpartijdige) besprekingen:
Programma PVV: hier: Geen ambitie om Nederland te veranderen en te regeren
Programma CDA: hier Management by speech
Programma GL PvdA: hier Solidair maar waar is de wederkerigheid?
Programma D66: hier Ondernemend, progressief liberaal en technocratisch
Programma VVD: hier Is de VVD nog een volkspartij?
Programma JA21: hier: Onhaalbaar, rechts, met interessante punten
Programma SP: hier. Onbetaalbaar, maar met de vinger op zere plekken
Programma PvdD: hier. Fundamenteel, maar met veel verboden en duur
Programma ChristenUnie: hier. Geen polarisatie en vol aandacht voor zorg en klimaat
Programma Volt: hier Kan Volt wel op tegen de machtsspelletjes
Programma SGP: hier SGP met de bijbel als kompas
Geen opmerkingen:
Een reactie posten