Dat moeten we niet willen

Het gebruik van de uitdrukking “dat moeten we niet willen” heeft snel aan populariteit gewonnen. Ik erger mij aan die uitdrukking, maar er over denkend past de uitdrukking uitstekend bij onze tijd! Vandaag deze : Op Nu.nl zegt een onderzoeker van het SCP: “Als rijke ouders niet tevreden zijn over het onderwijs, kunnen zij hun kind naar een particuliere school laten gaan, terwijl armere ouders die mogelijkheid niet hebben We moeten ons afvragen of we dit moeten willen”

Maak de wereld lekker simpel
Wat zit er achter dat toegenomen gebruik? “Dat moet je niet willen” maakt de wereld gemakkelijk. Je hoeft niet te reageren op bepaalde wensen, die zijn nu eenmaal dom. Maar er zit ook iets van maakbaarheid in. Blijkbaar wilden we een bepaalde situatie en dat kunnen we oplossen door die niet meer te willen. Neem het voorbeeld van ongelijkheid doordat rijke ouders kunnen kiezen voor een particuliere school. Wilden we dan ooit dat armere ouders mogelijkheden ontberen die rijke ouders wel hebben? Is er soms beleid gemaakt in de Tweede Kamer om dit mogelijk te maken omdat we dat wilden??

Keuzen hebben gevolgen
De werkelijkheid zit ingewikkelder in elkaar. Meestal zien we resultaten als uitkomsten van beleid. Beleid dat we blijkbaar wilden. Neem de ruimte voor rijke ouders om een particuliere school te kiezen. Er is nooit beleid gemaakt om iedereen evenveel te laten verdienen. Sterker: onder grote meerderheid is er juist gekozen voor belastingverlaging zodat de verschillen tussen arm en rijk groter zijn geworden. Dat wilde ik niet, maar veel mensen wilden dat wel omdat het belangrijk was dat geld verdienen loont en dat een tarief van 70 procent eind jaren tachtig hoog was, hoger dan in andere landen. Rijken zouden vluchten naar het buitenland, waardoor de opbrengst van de belastingen juist omlaag zou gaan. Zoals ze toen hadden kunnen zeggen: ”dat moet je niet willen”.

Gewoon verbieden!
Je kunt problemen aanpakken met verboden. Want iets dat je niet wilt, moet toch gewoon niet gebeuren? Het probleem: altijd is er een reactie die logisch is, maar ongewenst kan zijn. Niet alleen die rijke ouders die bijscholing of duurdere scholen kiezen. 

Neem de hoge winsten van drugscriminaliteit. Dat moeten we natuurlijk niet willen. Die hoge winsten komen door de illegaliteit. Maar als we drugs legaliseren en vergelijkbaar verkrijgbaar maken zoals alcohol, zeggen veel mensen: dat moeten we natuurlijk niet willen, want dan wordt het verslavingsprobleem veel groter. Of je moet geen grote vangst doen van cocaïne in de Rotterdamse of Antwerpse haven, want als cocaïne minder goed verkrijgbaar is, gaat de prijs omhoog zolang de vraag niet daalt. Dus tja, hogere prijzen voor de drugsbaronnen die niet worden gepakt en dus nog rijker worden? Dat moeten we niet willen!

Of al die migranten uit Oost Europa die hier in de kassen komen werken in het Westland doen de woningnood groter worden. Dat moeten we dus niet willen. Alleen gaat het volgende probleem ontstaan, er komen meer illegalen of de tuinders gaan failliet. Waarschijnlijk moeten we dat ook niet willen.

Een munitiedepot in Nederland? Waar je ook komt, altijd ziet de gemeente risico's. Dus “dat moet je niet willen” Begrijpelijk natuurlijk. Totdat Defensie nergens in Nederland nog munitie kan stallen. Het lijkt mij duidelijk: dat moeten we niet willen.

Keuzen tussen kwaden
Steeds blijkt dat besluiten gevolgen hebben, die we mogelijk hadden kunnen voorzien. Of als we dat niet hadden voorzien, kunnen we bijsturen op feedback. 

Misschien is dat wel het ultieme probleem: mensen moeten betrokken worden in moeilijke keuzen waarbij voor de verschillende opties altijd wel wat te zeggen is. Heel vaak maken we keuzen tussen kwaden in de hoop dat de uitkomst misschien niet perfect, maar wel optimaal is. Daarvoor moet je luisteren naar argumenten van mensen met een andere mening en daarin de wijsheid en de zorgen ontdekken. In de hoop dat je een betere oplossing vindt die recht doet aan de zorgen van mensen die iets anders willen dan jij of die gevolgen laten zien die jij niet verwachtte, maar die wel belangrijk zijn. 

“Dat moet je niet willen” is een veel te simpele reactie die past bij de tijd dat mensen niet meer met elkaar in gesprek gaan en alleen hun beperkte wereld zien.